پاکستان
د پاکستان لنډ پيژندنه:
د پاکستان اسلامي جمهوريت
اسلامی جمہوریۂ پاکستان |
||||||
---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
نخشه موقعيت
|
||||||
پلازمېنه | اسلام آباد ۳۳°۴۰′ شمال ۷۳°۱۰′ ختیځ |
|||||
لوی ښار | کراچۍ | |||||
حکومت | اسلامي فدرالي جمهوريت | |||||
جوړښت | ||||||
– | د اعلانېدو نېټه | ۱۴ اگسټ ۱۹۴۷ | ||||
– | د پېژندلو نېټه | ۱۴ اگسټ ۱۹۴۷ | ||||
بشري پرمختيا (۲۰۰۱) | ۰،۵۲۷ (n/a) (په منځنۍ کچه) | |||||
د وخت سيمه | (UTC+۵:۰۰) | |||||
– | اوړی (DST) | (UTC+۶:۰۰) | ||||
د انټرنټ مخکښ شپول | .pk |
پاکستان په اړه:
د پاکستان اسلامي جمهوریت په سوېلي آسيا کې پروت هېواد دی چې پراخوالی یې ۷۹۶۰۹۵ کیلو متر مربع او ۱۸۰ مېلیونه تنه نفوس لري۔پاکستان په ټوله نړۍ کې د آبادۍ په لحاظ شپږم غټ هيواد دی . دا هېواد په شمال کې له چين، لویدیځ کېې له افغانستان او په ختیځ کې له هند سره گډې پولې لري. پلازمېنه یې اسلام آباد نومېږي . حکومتي جوړښت یې په څلورو ایالتونو وېشل شوی چې نومونه یې بلوچستان، پنجاب، سند او خیبر پښتونخوا دي. د غرونو په لړۍ کې یې د کې ټو څوکه تر ټولو لوړه ده چې۸۶۱۱ متره لوړالی لري. په سیمه کې د خيبر پښتونخوا اباسيند یې تر ټولو اوږد سیند دی.
تاریخ:
پاکستان يو وخت نیم د هند برخه وه او نیمه نوره د هند لوېديځې برخې چې له چین هېواد سره د بلتستان د پولې څخه نیولې تر لاندې سنده او بلوچستان پورې د اوسني افغانستان پخوانۍ برخې وې . يو مهال د پښتنو قبایلو تر منځ د تربگلوۍ له کبله دغه سیمې په څو نومونو بېلې شوې چې يو لړ نومونه یې روهستان ، روهیله ، پښتونخوا ، شمال لوېديځه سرحدي ولایت او نور نومان پرې سیمه واکو پښتنو او وروسته بیا انگرېزانو ايښي .د پاکستان د هېواد تاریخ ډېر لنډ دی او يوه پېړۍ لا نه کېږي چې رامنځته شوی . 68 کاله کېږي چې د پاکستان هېواد تاسيس شوی . د نن پاکستان د انگرېزانو او په ځانگړي توگه د امریکا سره د افغان جهاد پر مهال اړیکې د پوځي دیکتاتور ضياالحق لخوا ټینگې شوې چې لمخې یې د امریکا يو ولسمشر رونالډ رېگن پاکستان د امریکا ناوې هېواد گڼلای چې لا تراوسه هم د انگرېزانو تر ولکې یې نظام چلېږي. پاکستان په اسيا کې سوېل ختيځو هېوادونو کې راځي چې په ۱۹۴۷م زېږدي کې په ۱۴م د اگسټ يې د پاکستان نوم خپل کړ . انگرېزانو دغه هېواد له پيل څخه په فدرالي نظام وېشلی دی چې د ۱۹۷۳م زېږدي اساسي قانون لمخې یې په څلورو ايالتونو د قامونو په تناسب بېل کړی دی . دغه څلور ایالتونه پدې توگه ول : د پنجاب ايالت ، د شمال لوېديځې پولې ايالت چې اوسنی پښتونخوا ده ، د سنده ايالت او د بلوچستان ايالت . د هېواد پلازمېنه اسلام آباد نومېږي او کراچۍ ، لاهور ، فیصل آباد او راولپنډۍ يې نور صنعتي او نامتو لوی ښارونه دي . په دغه هېواد کې برسېره پر ۶گو غټو توکمنو سلهاؤ مذهبي فرقې هم شتون لري چې په غټو توکمونو کې یې پنجابيان تر ټولو ډېره ډله بيا پښتانه دوهم لوی توکم دی ، سندهيان ، بلوڅان ، سرايکان ، هندکيان او هندوان شامل دي . په دیني لحاظ پاکستان کې ۹۷ سلنه مسلمانان دي چې په لسهاؤ فرقو او پیرانو وېشل شوي ، ۷۰ سلنه یې سني اسلام منلی ، ۲۰ سلنه شعيه گان دي او 3 شاوخوا سلنه هندوان او عيسويان هم شته. د 1947 نه وړاندې پاکستان،هند او بنگله دېش يو هېواد و چې د (برصغیر هند) يا د هند وړې وچې په نوم بللې کيدل . دغه وخت په هند کې د انگرېزانو واکمني وه۔
هېوادنۍ وټه (اقتصاد):
پينځوس سلنه نفوس په کرهڼه بوخت دي چې ډېری وگړي يې کرونده گر دي او تر ډېره مالوچ، جوار، غنم، وریجې او داسې نورې کرکېلې کري. د طبعي زېرمو لخوا پاکستان سکاره، مس،غاز، وسپنه لري. په پاکستان کې دروند صنعت د حکومت لخوا څارل کېږی.
سیاست (واگ):
واگیزه غونډال یې انگرېزي پارلماني دی.د پاکستان حکومتي نظام جمهوري پارليماني دی چې وزيراعظم د هيواد د حکومت مشر بلل کيږي۔پاکستان دوه لاسبري دولتي ادارې لري ، يو يې قومي اسمبلي (قامي جرگه) ده او بله يې سينيټ (سنا) نومېږي ۔د پاکستان پارلماني غونډال له افغانستان څخه توپیر لري ځکه چې افغان دولتي غونډال کې هېوادمشر د ولس او حکومت مشر وي خو پاکستاني دولتي غونډال کې وزيراعظم (لومړی وزير) د حکومت او ولس مشر وي .
ويئ آرپوهه:
د “پاکستان” نوم (IPA: /paːkɪst̪aːn/) په فارسي ژبه کې “پاک ستان” چې د دوه ستاینومونو تړنگنوم دی مانا يې (پاکه خاوره)راوځي. دا نوم د چوهدري رحمت علي لخوا په ۱۹۳۳ زېږديز کال کې د لومړي ځل لپاره په يوې رسالې کې چې د اوس او يا هېڅکله تر سرليک لاندې نومېده خپور شو.
د پاکستان نوم د پنځ ايالتونو د نوم نه هم اخيستي شوي:پ پنجاب ، ا افغانيه (خېبر پښتونخوا) ،ک کشمير،س سند، تان بلوچستان۔
د پاکستان ايالتونه او سیمې:
شمار | صوبه/سيمه | انگریزې نوم | سرښار | آبادی (ټول پاکستان کې پرسنټيج)[۱] | رقبه (کلومیټر²)[۱] | کثافت د آبادۍ (خلک پر يو کلومیټر² کې) |
نقشہ |
---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | بلوچستان | Balochistan | کويټه | 4.8% | 39.3% | 18.9 | |
2 | خیبر پښتونخوا | Khyber Pakhtunkhwa | پېښور | 12.9% | 8.5% | 238.1 | |
3 | پنجاب | Punjab | لاهور | 53.7% | 23.3% | 358.5 | |
4 | سند | Sindh | کراچۍ | 22.2% | 16.0% | 216 | |
5 | وفاقی دارالحکومت | Islamabad Capital Territory | اسلام آباد | 0.6% | 0.1% | 888.8 | |
6 | قبائلی سيمې | Federally Administered Tribal Areas | پشاور | 2.3% | 3.1% | 116.7 | |
7 | آزاد کشمیر | Azad Kashmir | مظفر آباد | 2.2%[۲] | 1.5%[۲] | 223.6 | |
8 | گلگت بلتستان | Gilgit–Baltistan | گلگت | 1.3% | 8.2% | 24.8 | |
پاکستان | Pakistan | اسلام آباد | 182,000,000 | 881,889 | 226.6/مربع کلومیټر |
منبع: ویکیپیدیا