نظافت څه شی دی؟

نبوي وینا ده:

عَنْ أَبِي مَالِكٍ الْأَشْعَرِيِّ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «الطُّهُورُ شَطْرُ الْإِيمَانِ (مسلم: ۲۲۳)

ژباړه: ابو مالک اشعري ویل چي رسول الله وویل: نظافت(پاکي) د ایمان برخه ده.

د مسند احمد او ترمذي په یوه روايت کي چي ځينو محدثینو يې پر کره والي خبرې کړې دي، د (شطر) پر ځای د (نصف) توری استعمال سوی چي بیخي د مبالغې تر اندازې ګواکي د نظافت پر مراعات ټینګار سوی دی. یوه بل روايت کي هم دي:

إِنَّ اللَّهَ طَيِّبٌ يُحِبُّ الطَّيِّبَ، نَظِيفٌ يُحِبُّ النَّظَافَةَ، كَرِيمٌ يُحِبُّ الكَرَمَ، جَوَادٌ يُحِبُّ الجُودَ (ترمذي: ۲۷۹۹)

ژباړه: بېشکه الله پاک دی پاکي خوښوي، نظیف دی نظافت خوښوي، مهربانه دی مهرباني خوښوي او سخي دی سخا خوښوي.

د دې روايت په اړه هم محدثینو بیلابیل دريځونه څرګند کړي دي. الباني د مشکاة په څېړنه کي حسن بللی دی خو وروسته يې په الصحیحه کي د ضعف حکم پر کړی دی. که روايت کمزوری هم وي؛ خو د مخکني کره روايت یوازي تاييد کوي، کوم بیل حکم نه ثابتوي چي راوړل يې د اصولو له مخې بد وګڼو.

د دې لوړو رواياتو په روڼا کي ښکاره سوه چي نظافت څومره اړین دی؟ شریعت د نظافت اهمیت ته په کومه سترګه کتلي؟ رسول الله يې په اړه څومره ټينګار کړی؟

اما د احادیثو په ټولو کتابونو کي د نظافت په اړه تر مختلفو رواياتو وروسته هم زموږ مسلمانانو هغه نظافت ته پام ونه کړ چي په ژوند کي اړین دی او شریعت يې له موږ څخه غوښتنه کړې ده.

موږ د ورځي دوه، درې یا تر دې هم زیات واري د لمانځه لپاره اودس، غسل یا تیمم کوو، خو پر دې غور نه کوو چي د دې بیا- بیا ځان پاکونکې پيغام زموږ په ژوند کي څه شی دی؟

اودس وکړي، خو د خولې يې بوی ځي. تر اودس وروسته په خیرنو بویناکو جامو پر لمانځه ولاړ وي. نسوار یا سګریټ وڅکوي؛ بیا د سلګونو کسانو ترمنځ په جومات کي لمونځ کوي چي له ډډوزو يې ټول لمونځوال په عذاب وي. دلته فکر نه کېږي چي که اودس کوم، نو پاکي او بې بویه جامې به هم واغوندم چي خلګ را څخه تنګ نه سي. تر نسوارو او نشو وروسته باید خوله پاکه کړي؛ کنه د خلګو د اذیت به تر هغه لمانځه ډېر عذاب او وبال وي چي یو کس يې د اداینې په خاطر جومات ته د تلو تکلیف پر ځان منلی دی.

له همدې اذیته د ځان ساتنې په خاطر رسول الله هغه کسان چي وږه یا بل بویناک شی وخوري؛ تر هغو جومات ته له ورتلو بند کړی چي د خولې بوی يې ورک کړی نه وي. حدیث کي دي:

عَنِ ابْنِ عُمَرَ، أَنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، قَالَ: «مَنْ أَكَلَ مِنْ هَذِهِ الْبَقْلَةِ فَلَا يَقْرَبَنَّ مَسَاجِدَنَا، حَتَّى يَذْهَبَ رِيحُهَا» (مسلم: ۵۶۱)

ژباړه: ابن عمر رض روايت کړی چي رسول الله ویل: که چا له دې واښه خوراک وکړ؛ نو تر هغو دي زموږ جوماتونو ته نه راځي چي بوی يې ورک سوی نه وي.

دې ورايت موږ ته په یو ډول د اودس یا غسل حکم بیان هم کړی دی. زموږ په اودس کي یو پيغام هم پروت دی که لمونځ کونکی هغه ته پام وکړي، نو نور انسانان به يې له هغو اذیتونو خوندي سي چي په بیلابیلو بڼو يې د لمانځه او عبادت یا هم نور وختونه ورته رسول.

نظافت یوازي تر لمانځه هم ځانګړی نه دی. د یوه انسان ټول ژوند رانغاړي. هم عقل غوښتنه کوي او هم نقل د هغه د مرعات امر کوي. خدای پاک دی نو پاک انسان يې خوښ دی. همدا شان د مسلم په یوه حدیث کي دي چي خدای پاک دی نو پاک مال قبلوي. یاني په زکات، خیرات او صدقه کي حرام مال مه لګوئ. خدای چي کوم صفت ځان ته خوښ کړی دی، له دې امله يې بندګانو ته هم خوښ دی او هم يې رسول فضایل ذکر کړي دي.

له بده مرغه چي موږ په اجتماعي ژوند کي نظافت ته پام نه کوو. زما په اند د نړۍ په کچه ګنده ښارونه به د مسلمانانو وي؛ په داسي حال کي چي شریعت يې نظافت د ایمان برخه بللې او په ورځ کي يې څو پلا د نظافت په تر لاسه کولو او مرعاتولو امر هم ورته کړی دی. زموږ بدبختي دا ده چي په شکل پسي ځو؛ خو ماهیت راته هيڅ مهم نه وي. د اودس، غسل و تیمم او نظافت په مسله کي په موږ همدغه چل سوی دی. اودس یا غسل کوو؛ خو نظافت نه مرعاتو ځکه چي موږ شکل پرست یو پيغام یا حکمت يې راته ارزښت نه لري.

زموږ ښاري خلګ تر اوس نه په ښاري فرهنګ پوهېږي یا که پرې پوهېږي مراعات يې بیا نه کوي. مېوه خوري او خځلې يې همالته ایله کوي، یا په موټر کي خوراک کوي او خځلې يې سړک ته را خورځوي، انرژي ځښي او بوتل يې سړک ته ورخورځوي. له کوره د هندواڼې، خټکي، مالټې، مڼو او… خځلې را وباسي د کور مخته په نالۍ کي يې توی کړي یا يې هم د سړک ژۍ ته وپاشي.