فرزندانت را به کار تشویق نما

مرد صالحی وفات نمود و از خود، همسر، دو پسر و چهار دختر باقی گذاشت، پسر بزرگ به علت فقر و دست تنگی، قادر به تکمیل تعلیمش نشد، مادرش کوشید تا قناعت ویرا جهت تکمیل تعلیم حاصل نماید و چون کوه های مرتفع با وی “روی تحقق خواسته اش” به مقابله شد ولی پسر “از ادامۀ تعلیم” امتناع ورزید و خود را برای کار فارغ ساخت؛ تا برادر و خواهرانش را تربیت نماید و آنها را بر خود ترجیح داد و بخاطر آنها به امید اینکه بار مادرش را سبک سازد. قربانی گرانبهایی پر داخت.

پسر بزرگ در تجارت بسیطِ کالای لیلامی به کار پرداخت، وی در خرید و فروش، صادق، امین و آسانگیر بود، این روشش سبب شد تا مردم ویرا دوست بدارند و جهت خرید “مواد مورد ضرورت” نزد وی بروند، وی از همه چیز امتناع می نمود تا زمینۀ آسایش مادر را مهیا و رضایت و محبتش را بدست آورد. خداوند جوان را توفیق داد تا سه خواهرش را به نکاح دهد، خانۀ نیمه تمام پدرش را تکمیل کند، و مادرش را عزت و اکرام نماید، وی با مادرش نیکی می نمود، با خواهرانش پس از ازدواج نیز مهربان و با برادرانِ کوچکش دلسوز و مهربان بود.

پسر بزرگ در محبتش با برادر کوچکش چنان اسراف می نمود که حتی ویرا در سن بیست سالگی اش نیز از مشارکت در کار های بسیط باز میداشت، چندین بار ویرا از ضرورت اشتراک برادر کوچکش در کار ها خبر دادم، ولی قاطعانه با الفاظ بهم آمیختۀ مهربانی و غم و تأسف، برایم میگفت: بنده به مثابه پدر و برادر بزرگ وی هستم، میکوشم تا محبت و مهربانی پدری را که با وفات پدرم رحمه الله، از وی گم شده، برایش اعاده کنم. بین ما گفتگو ها و مناقشات زیاد و طولانی رد و بدل می شد ولی در پایان باز هم به رأی و قناعت خودش اصرار می نمود! در یکی از رخصتیهای تابستانی، پسر بزرگ برایم تلفون نمود و از ضرورت حضور من جهت فیصله میان وی و آن برادر “کوچکش” که دانشجوی دانشگاه میباشد، یاد آور شد. البته پس از آنکه چندین بار برایم از برادرش شکایت نمود، “مصیبتش به حدی زیاد شده بود که” خود هم گریست و مرا نیز از “عاقبت مخوف برادرش” گریاند! به این جوان گفتم: در حالیکه میخواستی به برادرکوچکت نیکی نمایی، برایش آسیب رساندی؛ باید سنت محبوبت “رسول الله صلی الله علیه وسلم را پیشۀ خود سازی زیرا آنجناب وقتی جوانی را میدید و خوشش می آمد” می پرسید: “آیا شغلی دارد؟”، اگر گفته می شد: خیر، می فرمود: “از نظرم افتاد”.

بیکاری و ضیاع وقتِ برادر کوچک موضوع شکایت برادر بزرگ بود و خطرناکترین آنها این بود که وی احساس مسؤولیت نمی نمود، زندگیش سراسر در بیکار ی و در لهو و لعبِ بی مورد ضایع می شد، خواب و بیداریش منطم نبود، زیاد دروغ می گفت، در دانشکده ناکام میماند و برای ما به دروغ میگفت که کامیاب شده است، به سگرت و چرس معتاد شده بلکه عادتش به مخدرات منجر به رابطۀ گنه آلود وی با دختران و زنان منحرف گردید، به اختلاس و سرقت مال از دوکانی که تحت مدیریت برادر بزرگش که وسیلۀ روزی شان بود، رو آورد! گفتم: راست گفت رسول الله صلی الله علیه وسلم: “نِعْمَتَانِ مَغْبُونٌ فِيهِمَا كَثِيرٌ مِنَ النَّاسِ الصِّحَّةُ وَالْفَرَاغ”. صحیح البخاری، کتاب بدء الوحی، ج: 8، ص: 109
(بسیاری مردم در “استفادۀ درست از” دو نعمت فریب خورده اند، در صحت و در فراغت).

زیرا اگر برای بنده صحت و وقتِ ” کار” مُیَّسَر شود، این دو باعث کمک در کار میشود، اما بیشتر مردم نه ارزش آنرا میدانند و نه در جریان زندگی شان به این فریب پی می برند؛ ازین رو بسیاری فوائد، از دست این نوع مردم بیرون شده و به ارزش آن در وقت فرا رسیدن اجل و یا روز قیامت، پی خواهند برد. این حقیقت “اهمیت کار ” را قرآنکریم در جاهای متعددی به اثبات رسانیده طوریکه الله متعال فرموده اند: “حَتَّى إِذَا جَاء أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قَالَ رَبِّ ارْجِعُونِ. لَعَلِّي أَعْمَلُ صَالِحًا فِيمَا تَرَكْتُ كَلَّا إِنَّهَا كَلِمَةٌ هُوَ قَائِلُهَا وَمِن وَرَائِهِم بَرْزَخٌ إِلَى يَوْمِ يُبْعَثُونَ”. المؤمنون: 90-100
(تا آنگاه كه مرگ يكى از ايشان فرا رسد مى‏گويد پروردگارا مرا بازگردانيد. شايد من در آنچه، وانهاده‏ام، كار نيكى انجام دهم نه چنين است اين سخنى است كه او گويندۀ آن است و پیشاپيش آنان برزخى است تا روزى كه برانگيخته خواهند شد).
در جای دیگری فرموده اند: “وَأَنفِقُوا مِن مَّا رَزَقْنَاكُم مِّن قَبْلِ أَن يَأْتِيَ أَحَدَكُمُ الْمَوْتُ فَيَقُولَ رَبِّ لَوْلَا أَخَّرْتَنِي إِلَى أَجَلٍ قَرِيبٍ فَأَصَّدَّقَ وَأَكُن مِّنَ الصَّالِحِينَ”. المنافقون: 10
(و از آنچه روزى شما گردانيده‏ايم انفاق كنيد پيش از آنكه يكى از شما را مرگ فرا رسد و بگويد پروردگارا چرا تا مدتى بيشتر [اجل] مرا به تاخير نينداختى تا صدقه دهم و از نيكوكاران باشم).

بناءً بر انسان خردمند لازم است تا از فرصت صحت که در مرحلۀ جوانی و فراغت، زیاد پیدا میشود، استفاده نموده و آنرا در اتقان و انجام دادنِ کار به وجه خوب و طاعت الله متعال بکار برد چرا که کناره گیری از کار به ویژه در مرحلۀ جوانی، باعث از دست دادنِ فوائد زیادی میشود.
از ابن عباس رضی الله عنهما روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرموده اند: ” اغْتَنِمْ خَمْسًا قَبْلَ خَمْسٍ : شَبَابَكَ قَبْلَ هَرَمِكَ ، وَصِحَّتَكَ قَبْلَ سَقَمِكَ ، وَغِنَاكَ قَبْلَ فَقْرِكَ ، وَفَرَاغَكَ قَبْلَ شُغْلِكَ ، وَحَيَاتِكَ قَبْلَ مَوْتِكَ”. الحاكم النيسابوري، محمد بن عبدالله أبو عبدالله، المستدرك على الصحيحين، کتاب الرقاق، ج: 4، ص: 341، تحقيق : مصطفى عبد القادر عطا، دار الكتب العلمية – بيروت، چاپ: اول، 1411ق.
(پنچ چیز را قبل از پنج چیز غنیمت بشمار: جوانی ات را قبل از روسفیدی ات، صحتمندی ات را قبل از مریضی ات، غنامندی ات را قبل از فقرت و زندگی ات را قبل از مرگت).

چی وقت پسر قبل از وقت، جوان میشود؟

حکماء گفته اند: تا وقتِ وفات پدر، پسر صغیر میباشد. جاکسون براون در کتاب ارزشمندش “ارشاد الحیاة” برای پسرش “آدم” که عنقریب خانه را به قصد دروس دانشگاه ترک میکند، برخی توصیه ها و رهنمایی های تربیتی ارزشمندی را می نویسد تا ویرا در کامیابی زندگیش یاری رساند، از میان این توصیه ها یکی این بود که: فرزندانت را پس از رسیدن به سن شانزده سالگی، به کار های شامگاهان تشویق نما، اندیشه ات به اساس واقعیت استوار باشد و قلبت مهربان، به وقت و سخنانت اهتمام نما؛ زیرا کسیکه یکی آن دو را مسترد نماید، هرگز روی کامیابی را نمی بیند.

وقت ات را در قطعه بازی، رابطۀ کاری و رابطۀ خانوادگی، صرف مکن. بیاد داشته باش که مهمترینِ چیزها، اعتماد بوده و مهمترین چیزِ عاطفی نزد مردم را فراموش مکن که عبارت ازینست که احساس نمایند که آنان را احترام مینمایی.

ارزش کار از جمله مهمترین و بزرگترین ارزشهایی است که به سبب آن ملتها و تمدنها به اوج ترقی و پیشرفت رسیدند، “این گیتی” جای افراد تنبل و بیکاره نیست. آنگونه که گفته اند: هر مجتهد و تلاشگر از خود بهرۀ دارد؛ کاریکه جدیت را در قبال داشته باشد، برای فرد و جامعه بشکل مساوی، روشنایی، پیشرفت و زندگی عزتمند را متحقق می سازد.

کار جایی نیست که به آنجا برویم بلکه حرکتیست که قلبِ سلیم و مخلص به آن رو می آورد، تاریکیها را روشنایی می بخشد، اگر در آن خوب اهتمام نمودیم، الله و رسولش و مردم مارا دوست میدارند، زیرا ما سبب برآورده ساختنِ نیازمندیهای آنان هستیم، ازینکه کار عبادت است پیامبر محبوب مان، مارا به درست انجام دادن کارها امر نموده است: ” إِنَّ اللهَ تَبَارَكَ وَتَعَالَى يُحِبُّ إِذَا عَمِلَ أَحَدُكُمْ عَمَلًا أَنْ يُتْقِنَهُ”. البيهقي، أحمد بن الحسين بن علي بن موسى الخُسْرَوْجِردي الخراساني، أبو بكر، شعب الإيمان، ج: 7، ص: 232، تحقیق : الدكتور عبد العلي عبد الحميد حامد، مكتبة الرشد للنشر والتوزيع بالرياض بالتعاون مع الدار السلفية ببومباي بالهند، چاپ: اول، 1423 هـ- ق.
(الله متعال دوست دارد وقتی یکی از شما کاری را انجام میدهد، در آن خوب دقت نماید).

افراد تنبل بطرف کار به این نظر می بینند که کار حمل مشقت و سختیها است، این “فکر” آنان را وا داشته تا در كار کسالت و تنبلی کنند، و از میوه های حقیقی آن که به اساس جدیت و اخلاص کارگر متحقق ميشود و باعث فزونی پاداش و رزق حلال میشود، غفلت نمایند.

بنابرین اسلام، در مورد کار اهتمام زیاد نموده و آنرا از زمره واجبات قرار داده، به حدی که لفظ کار و مشتقات آن در قرآنکریم 360 بار ذکر شده است، طوریکه الله متعال فرموده است: ” فَإِذَا قُضِيَتِ الصَّلَاةُ فَانتَشِرُوا فِي الْأَرْضِ وَابْتَغُوا مِن فَضْلِ اللَّهِ وَاذْكُرُوا اللَّهَ كَثِيرًا لَّعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ”. سورة الجمعة: 10
(و چون نماز گزارده شد در [روى] زمين پراكنده گرديد و فضل خدا را جويا شويد و خدا را بسيار ياد كنيد باشد كه شما رستگار گرديد).
در جای دیگری فرموده اند: “هُوَ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ ذَلُولًا فَامْشُوا فِي مَنَاكِبِهَا وَكُلُوا مِن رِّزْقِهِ وَإِلَيْهِ النُّشُورُ” سورة الملک: 15
(اوست كسى كه زمين را براى شما رام گردانيد پس در فراخناى آن رهسپار شويد و از روزى [خدا] بخوريد و رستاخيز به سوى اوست).

رسول الله صلی الله علیه وسلم کارگر را دوست خدا گفته، چنانچه روایت است که روزی آنجناب در دست یکی از یارانش اثر کار را دید پس فرممود: ” هذه يد يحبها الله ورسوله!”. أرشيف ملتقى أهل الحديث – 2، ج: 39، ص: 265، 1429 هـ- ق.
(این دستی است که الله و رسول آنرا دوست دارند).
در جای دیگری فرموده اند: “ملعون ملعون من ألقی کله علی الناس”.
(ملعون است ملعون است آنکه بارش را بر دیگران می اندازد).

روایت است که دو تن از اصحاب کرام بحضور رسول الله صلی الله علیه وسلم آمدند و همرای شان یک برادر شان بود که ویرا بالای دستان شان بر داشته بودند، وقتی پیامبرعلیه السلام از وضعیت وی پرسید، گفتند: این شخص از یک نماز جز بخاطر ادای نماز دیگر فارغ نمیشود و یک روزه را نیز ترک نمیکند جز بخاطر گرفتن روزۀ دیگر؛ تا اینکه به این حالت رسیده است که وضعیتش را می بینی، برایشان فرمود: چه کسی سرپرستی پسر ویرا مینماید و جهت رشد وی، میکوشد؟ گفتند: ای رسول خدا! ما آنرا به عهدۀ خویش گرفته ایم، پیامبرعلیه السلام برایشان فرمود: شما نسبت به وی عابد تر و متقی تر هستید). آرشیف ملتقی أهل الحدیث 2، ج: 34، ص: 379.

جوانان و کار:

جوانان در حال حاضر و آینده، انرژی فعال امت هستند، بعضی از آنها گمان میکنند که کار برای کارگر عیب است و از شخصیت و جایگاهش می کاهد، برای این فرزندان پیام ما اینست: فراموش مکنید که نوح علیه السلام به رغم مقام نبوت و جایگاه عالی اش نجار بود “این پیشه از شخصیت وی نکاست” بلکه عزت و شرافتش را افزایش داد. داود علیه السلام آهنگر بود در حالیکه این “مسلک” عظمت و شرفش را بالا برد، و پیامبر مهربان مان نیز “به کار” افتخار نموده است طوریکه فرموده اند: ” مَا أَكَلَ أَحَدٌ طَعَامًا قَطُّ خَيْرًا مِنْ أَنْ يَأْكُلَ مِنْ عَمَلِ يَدِهِ وَإِنَّ نَبِيَّ اللهِ دَاوُدَ – عَلَيْهِ السَّلاَمُ – كَانَ يَأْكُلُ مِنْ عَمَلِ يَدِهِ”. صحیح البخاری، کتاب بدء الوحی، ج: 3، ص: 74
(هیچ کسی غذایی را نخورده است که نسبت به غذای دستآورد دستش، بهتر باشد يقيناَ پیامبر خدا داود علیه السلام ذریعۀ عمل دستش غذاء میخورد).
فرزندم! باید کارت را دوست بداری زیرا کار در زندگی ات مانند قلب در بدن است، کار جای ضیاع وقت نیست بلکه راه نمو و ترقی افراد و ملتهاست، روی این هدف است که رسول الله صلی الله علیه وسلم بهترین و مخلص ترینِ کارکنان بود.

خداوند انسان را برای چه آفریده است؟

والدین و فرزندان باید بدانند که الله متعال انسان را بخاطری آفریده تا ایشانرا منحیث خلیفه روی زمین بر گزیند، قسمیکه فرموده اند: ” وَإِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلاَئِكَةِ إِنِّي جَاعِلٌ فِي الأَرْضِ خَلِيفَةً”. سورة البقرة: 30
(و چون پروردگار تو به فرشتگان گفت من در زمين جانشينى خواهم گماشت).
خلافت زمین مقتضی آبادی زمین است که انسان آنرا با “اشاعۀ” کار های خیر، امر به نیکی ، منع از بدی و بر پایی حق، آباد سازد، آنگونه که مقتضی آبادی ساختمانی نیز میباشد. بناءً آبادی چه بشکل روحی باشد یا بشکل مادی، بیانگراینست که با انجام دادن کار بشکل درست و مخلصانه؛ آرزوهای افراد و جامعه بر آورده میشود.

فرزندم! کار شخصیت ات را نمو می بخشد، کاش فرزندان مان می دانستند که کار چقدر نقش مؤثری در بنای شخصیت، باز شدن استعداد ها و روشنایی افکار انسان، دارد؛ در غیرآن شخصیت ات ضعیف شده خود را به مسؤولیت پذیری عادت نداده و هیچ گاهی ازین طریق، پیشرفت نمی کنی و توانایی هایت نیز ظاهر نمی شود، بنابرین از اضراریکه برای پدر، خانواده و جامعه آسیب می رساند، خود داری نما.

فرد بیکاره برای خود و عموم مردم مضر است، و فردی غیر مفید میباشد که تلاش و زحمات دیگران را می مکد و دستآورد کار دیگران را استهلاک مینماید.

انسان بیکار مانند نباتات و گیاه های طفیلی است که خود را به درختان میوه دار چسپانده و در آوان تغذیه توسط ریشه هایشان از زمین، مزاحم آنها میشوند.
فرزندم! تو با کار نکردن، خود را در منجلاب شقاوت می اندازی، زیرا به هر اندازۀ که جایگاهت “بلند” و مالت زیاد باشد، لذت احساس کارگری را ندارد که پس از فراغت موفقانه اش از کار، فکریه اش را که بخشی از روحش است و در دستآوردهای مفیدش مجسم میشود، می بیند.

ای جوان! شاید پدرت شخص ثروتمندی باشد و از کار تو بی نیاز باشد، بلکه مال زیادی را در خدمت ات بگذارد که متکبرانه و بیجا مصرف نمایی ولی واقعیت اینست که ارزش انسان در داشتن مال و کالا و سرمایۀ پدر نیست؛ بلکه ارزش انسان در چیزیست که از اندیشه و پیشۀ دست خودش چیزی را بیرون کند.

خداوند برامام شافعی رحمه الله رحم کند چه خوب فرموده است: ایستادن آب سبب افساد آن میگردد، آب اگر حرکت کند، طعم خوب میداشته باشد و اگر بایستد، طعم شیرینش را از دست میدهد.

امیر شعراء احمد شوقی میگوید: رسیدن به هدف، به آرزو ها بدست نمی آید بلکه به جدیت و پشت کار بدست می آید. خواسته های هیچ گروهی از دستِ شان نمی رود ما دامیکه از پیاده رفتن چنان استفاده نمایند که از سواره استفاده مینمایند.
میدانی بن صالح در مورد کارگرِ پر تلاش و زحمت کش میگوید: ای مرد تلاشگر، ای رمز سعادت! برای تو در روز خوشی ات نشانه و گردنبندی خواهد بود.

نویسنده: دکتورسمیر یونس

ترجمه: محقق عبدالرحمن حکیمزاد

your ads

Advertisement | Why Ads? | Advertise here

پوهنتون چینل

پوهنتون چینل درسره سبسکرایب او شریک کړئ

سبسکرایب Subscribe


Editorial Team

د واسع ویب د لیکوالۍ او خپرونکي ټیم لخوا. که مطالب مو خوښ شوي وي، له نورو سره یې هم شریکه کړئ. تاسو هم کولی شئ خپلې لیکنې د خپرولو لپاره موږ ته راولېږئ. #مننه_چې_یاستئ

خپل نظر مو دلته ولیکئ

wasiclinic.com
Back to top button
واسع ویب