۲:دخاتمې دسمېدلودوهم سبب استقامت دی

الله جل جلاله په خپل مبارک کتاب کي فرمايلي دي : إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلَائِكَةُ أَلَّا تَخَافُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتِي كُنْتُمْ تُوعَدُونَ ﴿ 30 ﴾ نَحْنُ أَوْلِيَاؤُكُمْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَفِي الْآخِرَةِ ۖ وَلَكُمْ فِيهَا مَا تَشْتَهِي أَنْفُسُكُمْ وَلَكُمْ فِيهَا مَا تَدَّعُونَ ﴿ 31 ﴾ نُزُلًا مِنْ غَفُورٍ رَحِيمٍ ﴿ 32 ﴾ (حم السجدة :۳۰\۳۱\۳۲)

ترجمه:بېشکه هغه کسان چي ويې ويل:زموږرب الله دی،بيا(په دې وينا)ټينگ شي،نوپردوی به ملايکي رانازلېږي چي مه وېرېږئ!اومه خفه کېږئ!اوپه هغه جنت خوشحاله اوسئ چي ستاسوسره يې وعده کېدله!!

موږددُنياپه ژوندانه کي هم ستاسوملگري يو اوپه آخرت کي هم اوهلته به ستاسولپاره هرهغه څه وي چي ستاسوزړه يې غواړي اوپه هغه کي چي څه غواړئ هغه درته شته(۳۱)دامېلمستياده دبخښونکي مهربان(خدای)له لوري!!

په دې مبارکو آيتونو کي الله پاک دکاملومؤمنانوحالت بيان کړی اوپه دُنيااوآخرت کي يې ددوی لپاره د اعزازاواکرام ذکرکړی دی.
يعني هغه څوک چي دالله پاک په وحدانيت اويووالي ايمان راوړي اوبياپه خپلي دغي عقيدې باندي ترمرگه پوري کلک پاته شي

نو د دوی لپاره الله پاک په اولني آيت مبارک کي په څلوروطريقوسره زېری بيان کړی دی:

۱:پردوی باندي ملايکي راکښته کېږي!!

دملايکودغه نزول په خوب کي هم وي په داسي طريقې سره چي رښتيني اوښه خوبونه داسړی ويني،دزنکدن په وخت کي هم وي،له قبرونوڅخه دپورته کېدلوپه وخت کي هم وي اودحشرپه ميدان کي هم وي.

۲:بل زېری دادی چي ملايکي به دوی ته وايي:چي تاسومه وېرېږئ!

يعني دراتلونکي په هکله بې فکره اوسئ!تاسوله عذابونوڅخه خوندي ياست!

۳:بل داچي غم مه کوئ!يعني په تېرشوي ژونداوحالاتوپسې غم مه کوئ!که گناوي موکړې وې هغه الله پاک دربخښي.

۴:اوتاسودجنت له امله خوشحاله شئ چي تاسوته به الله پاک هغه جنت درکوي دکوم چي يې درسره په دُنياکي وعده کړې وه!
په دوهم آيت کي په دروطريقوسره دايمان اواستقامت خاوندانوته زېری ورکول شوی:

۱:ملايکي يې په دُنياکي هم ملگرې اودوستاني دي:په دُنياکي دخيرالهام ورته کوي،دلمانځه لپاره يې له خوبه بيداروي،شيطاني ضررونه ترې لري کوي،حفاظت اوساتنه يې کوي.

۲:په آخرت کي يې هم ملگرې دي:دمؤمنانولپاره به شفاعت کوي اوسلامونه به ورته کوي.

۳:ملائکي به مؤمنانوته وايي چي ستاسولپاره به په جنت کي هرهغه څه وي چي ستاسو زړه يې غواړي اوهرهغه څه چي تاسويې غواړئ!

يعني ستاسوهرخواهش به پوره کېږي که يې تاسوپه خوله وغواړئ اوکه يې په زړه کي وساتئ.

په دريم آيت کي يوزېری بيان شوی اوهغه داچي دجنت نعمتونه مېلمستياده:مطلب داچي دجنت نعمتونه به داعزاز اواکرام په توگه وي اوددُنياپه شان به نه وي چي دمېلمه لپاره يوازي درې ورځي دمېلمستياکولوتکلف وي اوبياعام خوراک خوري بلکي دتل لپاره به دمېلمه په توگه عزتمندوي اوهمدارازدسوالگرپه څېربه ذليل نه وي بلکي عزتمندبه وي.

همدارازدمېلمستياپه تعبيرسره يې دې ته اشاره وکړه چي ډېرداسي نعمتونه به هم ملاوېږي چي دهغوآرزوهم ستاسوپه زړونوکي نه وي پيداشوې،لکه څنگه چي دمېلمه مخي ته ډېرداسي شيان راځي چي له مخکي يې فکرهم ورته نه وي په ځانگړې توگه چي ديوه لوی سړي مېلمه وي.(مظهري\معارف القرآن ص۶۵۲ج۷)

مطلب دادی چي داټول زېري دهغه چالپاره دي چاچي ايمان راوړی اواستقامت يې کړی وي.

استقامت څه ته وايي:

له حضرت ابوبکرصديق رضی الله عنه څخه ددې آيت په تفسيرکي نقل دي چي هم الذين لم يشرکوابالله شيئا(تفسيرابن کثير ص:۴۷۷ج۵)

داهغه کسان دي چي دالله پاک سره يې دهيڅ شي شرک نه وي کړی!!

حضرت عمرفاروق رضی الله عنه فرمايلي دي:الاستقامة ان تستقيم علی الامروالنهی ولاتروغ روغان الثعالب(مظهري ص:۲۳۴ج۶)

يعني استقامت دادی چي ته دالله پاک په (ټولواحکاماتو)امراونهی برابرودرېږې،له دې څخه دگېدړانوپه شان يوې خوااوبلي خواته دتېښتي لارنه راباسې!!

حضرت عثمان رضی الله عنه داستقامت تفسيردعمل په اخلاص سره کړی دی(قرطبي ص۳۱۲ج۱۵\مظهري ص۲۳۴ج۶)

حضرت علي رضی الله عنه داستقامت تفسيردفرائضوپه اداکولوسره کړی دی.(قرطبي ص۳۱۲ج۱۵)

همدارازنوراقوال هم داستقامت په تفسيرکي شته.

له دې امله علماووفرمايلي دي چي استقامت يومختصرخوجامع لفظ دی،چي په دې کي په ټولوشرعي احکاماتوعمل کول اوله ټولوحرامواومکروهوکارونوڅخه دتل لپاره ځان ساتل شامل دي.

مطلب دادی چي دايمان سره استقامت په ځان کي راوستل دادمخکينوبيان شويوټولوبشارتونودمستحق کېدلولامل دی.

ددغوبشارتونولپاره داضروري ده چي دانسان خاتمه به په ايمان سره شوې وي.

نواستقامت هم دخاتمې دسمېدلولپاره يومؤثرسبب دی.

له دې امله بايدداکوښښ وشي چي هرڅوک په ځان کي داصفت پيداکړي څودتل لپاره مونېکمرغي په برخه اودتېروشويوبشارتونومستحق شو.

الله پاک دي په موږته توفيق راکړي چي داصفت په ځان کي پيداکړو.آمين يارب العالمين

۶:دخاتمې دسمېدلوبل سبب دخوب دُعاء لوستل دي.

داځکه ددې له امله  انسان په فطرت مري.
له حضرت براءبن عازب رضی الله عنه څخه روايت دی چي رسول الله صلی الله عليه وسلم به چي کله خپلي بستر ‌ې راغی په خپل ښي اړخ به ويده شويې بيابه يې وويل:
اللَّهُمَّ أَسْلَمْتُ نَفْسِي إِلَيْكَ، ، وَوَجَّهْتُ وَجْهِي إِلَيْكَ، وَفَوَّضْتُ أَمْرِي إِلَيْكَ، وَأَلْجَأْتُ ظَهْرِي إِلَيْكَ،
رَغْبَةً وَرَهْبَةً إِلَيْكَ، لَا مَلْجَأَ وَلَا مَنْجَا مِنْكَ
إِلَّا إِلَيْكَ، آمَنْتُ بِكِتَابِكَ الَّذِي أَنْزَلْتَ وَبِنَبِيِکَ  الَّذِي أَرْسَلْتَ،
رسول الله صلی الله عليه وسلم  وفرمايل:څوک چي دغه کلمات ولولي بياپه دې شپه کي مړشو،نوپرفطرت(اسلام) مړشو.
اوپه يوه روايت کي حضرت براءرضی الله عنه وايي چي رسول الله عليه وسلم يوه سړي ته وويل:اې فلانيه!(دايې اسيدبن حضيرته ويلي وو)کله چي ته خپلي بسترې ته راشي نوته اودس وکړه داسي اودس څنگه چي ستادلمانځه لپاره اودس وي،بياپه  راسته اړځ څمله،بياووايه:اللهم اسلمت نفسي اليک ترارسلت پوري اوويې ويل:که ته په دې شپه کي مړشې نوپرفطرت به مړشوی يې اوکه دي سهارکړنوخيرته به ورسېږې(متفق عليه\مشکوة  المصابيح ص:۲۰۹ج۱)
له دې حديث څخه معلومېږي چي ددغي دُعاءدلوستونکي خاتمه به پرايمان باندي کېږي نوددغي دُعاءپابندي کول پکاردي ځکه ډېره لويه گټه پکي نغښتې ده هم ددُنيااوهم دآخرت.

۷:د آذان ځواب دخاتمې دښې کېدلولپاره بل سبب دی:

له حضرت عمررضی الله عنه څخه روايت دی چي رسول الله صلی الله عليه وسلم وفرمايل: کله چي مؤذن الله اکبر،الله اکبرووايي،نوپه تاسوکي يو:الله اکبر،الله اکبرووايي،بياهغه اشهدان لااله الاالله ووايي،دی(هم)اشهدان لااله الاالله ووايي.
بياهغه اشهدان محمدارسول الله ووايي،دی(هم)اشهدان محمدا رسول الله ووايي.
بياهغه حی علی الصلوة ووايي،دی لاحول ولاقوة الاباالله ووايي.
بياهغه حَی علی الفَلاح ووايي،دی لاحَول ولاقوة الاباالله ووايي.
بياهغه الله اکبر،الله اکبرووايي،دی(هم)الله اکبر،الله اکبرووايي.
بياهغه لااله الاالله ووايي،دی(هم)لااله الاالله له زړه څخه ووايي.
جنت ته به داخل شي(رواه مسلم ص:۱۶۷ج:۱\مشکوة المصابيح ص:۶۵ج۱)
جنت ته دداخلېدلومطلب دادی چي له جهنم څخه به خلاص شي اوله ابتداءڅخه به جنت ته داخل شي.
ددې حديث مطلب دادی چي په دې دُعاء کي دااثرشته چي انسان جنت ته داخلوي خوپه دې شرط چي بل مانع اوخنډبه جنت ته له داخلېدلوموجودنه وي.
په دې حديث کي هم دخاتمې دسمېدلوزېری دی ځکه جنت ته چي داخلېږي ددې سره لازمه داده چي پرايمان مړشوی دی.

۸:دآذان دُعاءلوستل:

له حضرت عبدالله بن عمروبن العاص رضی الله عنه څخه روايت دی چي رسول الله صلی الله عليه وسلم وفرمايل: کله موچي له موذن څخه ا‌ذان وارېد،نوتاسوهم دهغه په څېر(کلمې)وواياست،بيا(دآذان ترختمېدلووروسته)پرمادرودشريف ولولئ ځکه څوک چي پرماباندي يوواردرودشريف ووايي الله پاک به پرهغه ديوځل درود له کبله لس رحمتونه وکړي،بيازمالپاره وسيله(الله ته نژدېکت)وغواړئ ځکه دايوه مرتبه ده چي دالله له بندگانوڅخه له يوه بنده پرته بل چاسره نه ښايي اوزه اميدلرم چي هغه بنده به زه يم نوڅوک چي زمالپاره وسيله وغواړي پرده باندي زماشفاعت حلال شو(رواه مسلم ص:۱۶۶ج:۱\مشکوة المصابيح:ص:۶۴ج۱)

دوسېلې دغوښتلودُعاءبه څنگه کوي؟دادُعاءپه دې وروستني حديث کي راغلي ده:
له حضرت جابررضی الله عنه څخه روايت دی چي رسول الله صلی الله عليه وسلم وفرمايل: څوک چي کله اذان واوري دا(دُعاء)ووايي:
: اللَّهُمَّ رَبَّ هذِهِ الدَّعوةِ التَّامَّةِ ، والصَّلاةِ الْقَائِمةِ، آت مُحَمَّداً الْوسِيلَةَ ، والْفَضَيِلَة، وابْعثْهُ مقَامًا محْمُوداً الَّذي وعَدْتَه .
.دده لپاره زماشفاعت دقيامت په ورځ واجب شو(رواه البخاري\مشکوة المصابيح ص:۶۵ج۱)
په حديث کي داسي الفاظ راغلي دي:حلت له شفاعتي!
ددې يوه مطلب دادی چي شفاعت به ورته حلال شي اوبله معنی يې داده چي شفاعت به ورته واجب شي(مرقاة المفاتيح ص:۱۶۱ج۲)

دشفاعت دواجبېدلومطلب خوواضح دی دحلالېدلومطلب دادی چي که  دگناهونوله امله شفاعت ورباندي حرام شوی وي نوددې دُعاءله امله به ورته حلال شي.
په دې حديث کي هم دازېری دی چي ددې دَُعاءدلوستونکي خاتمه به ښه وي.
نوددې دُعاءهم بايدپابندي وشي ځکه ډېره لويه گټه ده چي له ضائع کولويې ډډه ضروري ده.
۱۳:دمسلمان په غياب کي دفاع: