هر يك از مرد و زن دوست دارند كه در طرف مقابل برخي از صفات مانند صفات زير وجود داشته باشد.
ويژگي‌هاي مرد ايده‌آل:
مرد ايده‌آل براي زندگي كسي است كه از ايمان وا خلاق و قوت شخصيت و مردانگي برخوردار باشد. زيرا دينداري مرد و پرهيزكاري و حُسن اخلاق و رفتار او مايه امنيت و آسودگي حال و آينده زنان به شمار مي‌آيد.
خداوند متعال مي‌فرمايد: و عاشروهن بالمعروف (النساء / 19)
«با زنان به شيوه‌اي پسنديده رفتار كنيد».
و رسول خدا صلی الله علیه وسلم فرموده است: «هرگاه كسي به خواستگاري دختر شما آمد و از دين و اخلاق او رضايت داشتيد، دست رد به سينه او ننهيد، اگر اين كار را نكنيد، فساد و تباهي گسترده‌اي در ميان شما به وجود خواهد آمد». (اخرجه الترمذي و ابن ماجه والحاكم)
بر همين اساس مهم‌ترين ويژگي خواستگار از نظر عاقلان و پرهيزكاران و دورانديشان، اخلاق و دينداري است.
حسن بن علي رضی الله عنهما فرموده است: «آدم ديندار را به همسري دختر خود انتخاب كنيد، زيرا اگر او را دوست بدارد، به خوبي احترام او را نگاه مي‌دارد و اگر او را دوست نداشته باشد، به او ستم نخواهد كرد».
اما اين‌كه برخي از خانواده‌ها ملاك و معيارشان براي خواستگار ثروت و دارائي و مقام و موقعيت اوست و برايشان مهم نيست كه خواستگار آدمي ناپرهيزكار و فاسق و بدكار است، در واقع آدم‌هايي كم‌خرد و ظاهربين هستند. زيرا مال و ثروت دائمي و ماندگار نيست، اما فسق و فجور و فساد مايه گرفتاري و پريشاني و قطع ارتباط همسري و باعث پشيماني است.
ويژگي‌هاي زن ايده‌آل:

مهم‌ترين ويژگي‌ها و صفات مطلوب در زنان و دختران چهارچيز هستند:

1- ايمان و اخلاق
مهم‌ترين خصوصيتي كه زن و دختر بايستي از آن برخوردار باشند، ايمان و اخلاق است. زيرا زن به سبب نداشتن ايمان و اخلاق خوب، به مسئوليت‌هاي ديني خود اهميت نمي‌دهد و زمينه‌ساز دل‌مشغولي‌ها و مشكلات فراواني مي‌گردد و ممكن است پس از مدتي مرد از طريق طلاق يا رها كردن يا اذيت و آزارش درصدد نجات از دست او برآيد. خداوند متعال مي‌فرمايد:     فالصلحت قنتت حفظت للغیب بما حفظ الله(النساء / 34)
«زنان خوب و صالحه آنهايي هستند كه فرمانبردار (اوامر شوهر به جز در موارد معصيت خدا) بوده و اسرار خانوادگي را پنهان مي‌دارندن، زيرا خداوند به حفظ آنها دستور داده است».
امام مسلم از عبدالله بن عمرو روايت نموده كه: «دنيا همه‌اش متاع و كالاست، و بهترين متاع آن همسر پاك و پرهيزكار است». هم‌چنين رسول خدا صلی الله علیه وسلم در اين ارتباط مسلمانان را راهنمايي نموده و فرموده است:
«(معمولاً) زنان به چهار دليل براي همسري انتخاب مي‌شوند. به خاطر ثروت، موقعيت، زيبايي و دينداري. شما ديندار را انتخاب كنيد، زيرا مايه خير و بركت و آسودگي است». (اخرجه الجماعه الا ا لترمذي)

معني اين فرموده رسول خدا صلی الله علیه وسلم اين است كه: معمولا‌ً‌ بسياري از مردم هنگامي كه قصد ازدواج را دارند به دنبال زنان ثروتمند مي‌روند، اما ممكن است همين ثروت و دارايي سبب انحراف و سركشي او بشود و برخي هم زنان و دختران خانواده‌هاي مشهور و يا ثروتمند را برمي‌گزينند، كه اين هم ممكن است سبب تكبر و خودخواهي همسر و هم‌چنين زمينه‌اي براي ناموفق بودن ازدواج بشود و برخي هم زنان ودختران را تنها به دليل برخورداري از زيبايي انتخاب مي‌كنند، اما ممكن است همان زيبايي مشكل‌ساز بگردد و بسياري از ناهجاري‌ها و اختلاف را به وجود بياورد.
اما چنانچه ملاك و معيار انتخاب همسر ايمان و اخلاق باشد، هرچند از مقام و مال فراواني برخوردار نباشند، اما عشق و صفا و صميميت بر سر زندگي آنان سايه خود را خواهد افكند. و انسان‌هاي عاقل و دورانديش در هر شرايطي سعي و تلاش‌شان آن است كه براي دوستي و همسايگي و شراكت ـ به ويژه شريك عمر و زندگي ـ انسان‌هاي اهل ايمان و اخلاق را برگزينند.
حديث ديگري اين موضوع را مورد تأكيد قرار مي‌دهد و مي‌فرمايد: «زنان را تنها به خاطر زيبايي انتخاب نكنيد، زيرا ممكن است اين زيبايي سبب انحراف‌شان بشود و به خاطر دارائي با آنان ازدواج نكنيد، زيرا ممكن است ثروت سبب سركشي آنها بگردد. بلكه ديندار را براي شريك زندگي انتخاب كنيد، و زن برده و سياه‌پوستي ديندار بسيار بهتر است (از زني كه از دينداري و پرهيزكاري برخوردار نيست)». (اخرجه ابن ماجه و البزار و البيهقي)

2- دختر يا بيوه؟
بهتر آن است كه از دختر خواستگاري شود، زيرا عشق و علاقه متقابل از استحكام بيشتري برخوردار خواهد بود و آمادگي مناسب‌تري را براي تولد فرزند دارد و امكان تفاهم و سازگاري با او بيشتر است.
از جابر روايت شده كه رسول خدا صلی الله علیه وسلم فرموده است:‌ «جابر با دختر ازدواج كرده‌اي يا بيوه زن؟ گفت: با بيوه. فرمود: چرا با دختري ازدواج نمودي كه بيشتر با هم به شوخي و سرگرمي بپردازيد».( اخرجه الجماعه)
اما اين سفارش به ازدواج با دختران، به هيچ‌وجه به معني اهمال ازدواج با زنان بيوه نيست و رسول خدا صلی الله علیه وسلم كار جابر را مورد تأييد قرار داده و از طرف ديگر زنان بيوه براي اداره منزل و تربيت فرزندان از توانايي و تجربه بيشتري برخوردارند.

3- اهل عشق و محبت
بهتر آن است كه زن يا دختر مورد نظر خوش اخلاق و شاداب بوده و به ازدواج رغبت داشته باشد. زيرا محبت دوطرفه زمينه ثبات و استحكام زندگي مشترك و معاشرت مطلوب و تربيت فرزنداني سالم و شايسته است.
از معقل بن يسار روايت شده كه گفته است: مردي به نزد رسول خدا صلی الله علیه وسلم آمد و گفت: خانمي زيبا را از خانواده‌اي محترم براي ازدواج در نظر گرفته‌ام، اما او زني نازاست. اجازه مي‌فرمائيد با او ازدواج نمايم؟ رسول خدا صلی الله علیه وسلم فرمود: نه من راضي نيستم. براي بار دوم و سوم آن مرد مراجعه كرد و در نهايت رسول خدا صلی الله علیه وسلم فرمود: «با زني مهربان كه فرزندان زيادي را برايتان به دنيا بياورد ازدواج كنيد، زيرا من به جمعيت فراوان شما افتخار مي‌كنم».( اخرجه ابوداود و النسايي.)

4- عقيم نبودن
از طريق تحقيق در مورد تعداد خانواده آنها و خواهران و نزديكان او مي‌توان به اين موضوع پي برد، زيرا وجود فرزند حلقه ارتباطي بسيار محكمي ميان زن و مرد و عطر و گل باغچه و مايه استقرار زندگي مشترك است. رسول خدا صلی الله علیه وسلم مي‌فرمايد: «بهترين زن كسي هست كه اگر آنان را نگاه كني شادمان شوي و هرگاه به او دستوري بدهي،‌ اطاعت نمايد و انتظارات تو را برآورده كند و چنانچه حضور نداشته باشي از مال و ناموست پاسداري كند». (اخرجه النسايي و غيره و سنده صحيح)