مشروعیت دعوت اجتماعی وشیوه اداره آن

از امور فطری که الله متعال در انسان گنجانیده، او را مخلوق اجتماعی خلق کرده است، که اگر مجتمع و جامعه صالح تربیه شود او هم صالح بر میاید و اگر جامعه و مجتمع به فساد آغشته باشد او نیز مفسد تربیه می شود.

لهذا در طول تاریخ تلاشهای دعوتی مصلحین و مجددین و عظماء در مرکوز بر اصلاح جوامع بوده و این امور توسط افراد به تنهائی تحقق نمی یابد و تغییر آوردن ممکن نیست خصوصا اینکه چالشهای گوناگون در بخشهای مختلف وجود دارد که باید به شکل اجتماعی عمل شود، لهذا الله متعال دعوت اجتماعی را مشروع گردانیده است چون مؤثریت بیشتر دارد.

ازینرو فعالیت اجتماعی و جمعی از نوافل و مستحبات نه، بلکه از واجبات است، الله متعال امر نموده که در راه خیر همکار باشیم،:

ﱡ( وتعاونوا على البر والتقوى) ﱠ المائدة: ٢
و قرآن کریم از ما و شما خواسته که مردم را به نیکی ها توسط فعالیتهای جمعی و اجتماعی فرا خوانیم:
(ولتكن منكم أمة يدعون إلى الخير) آل عمران: ١٠٤
و رسول الله صلی الله علیه وسلم در حدیث صحیح فرموده است:
«إِذَا خَرَجَ ثَلَاثَةٌ فِي سَفَرٍ فَلْيُؤَمِّرُوا أَحَدَهُمْ».1
و فرموده است:
«يَدُ اللَّهِ مَعَ الجَمَاعَةِ».2
شيخ الإسلام ابن تيميه رحمه الله اهميت دعوت جمعي واجتماعي را چنین بيان ميكند:

” مصالح بنی آدم بر آورده نمي شود مگر در اجتماع مثل همه ضرورت هاي حياتي انساني بغير از اجتماع تحقق نمي يابد وهر اجتماع بايد مسئول داشته باشد..ازينرو رسول الله صلى الله عليه وسلم حتى در اجتماع سه نفري سفر تعيين امير را واجب گردانيده تا اينكه انسانها را تنبيه كند وتعليم دهد كه اجتماع شان بدون امير نباشد”
سید قطب رحمه الله در بيان اهميت دعوت اجتماعي مي نويسد:

” روش ومنهجي را كه الله متعال براي بندگانش انتخاب نموده شيوه أي است كه توسط جماعت تحقق ميابد وآن جماعت تربيه شده كه مراحل تدريجي دعوت را طي نموده باشد ودر اين راستها با سختيها ومشقتها مجاهدت كرده باشد كه گاهي کامیابی را از آن خود نموده باشد و گاهي شكست وخسارات را نيز متحمل شده باشد كه همه تعلق دارد به نزديكي ودوري با الله متعال” .

شیوه اداره دعوت اجتماعي:
تحت این عنوان به سستی، کسالت و تنبلی در التزام به فعالیتهای دعوت جوانان و نشانه های عوامل و راه حل آن اشاره خواهد شد.

این نوع سستی، کسالت و تنبلی در بعضی افراد گاهی مشاهده می کنیم که سبب ناکامی در مسیر دعوت می شود.

از جمله نشانه ها و عوامل مهم قرار ذیل می باشد:

اولا: نشانه ها
1- حضور کم افراد و کم رنگ بودن برنامه هایی دعوتی.
2- پیش کردن عذرهای زیاد و گوناگون برای عدم حضور در فعالیتها.
3- مؤثریت ناقص در برنامه.

ثانیا: عوامل
1- گمان بر اینکه فعالیت هایی دعوتی اجتماعی دست آورد ندارد.
2- گمان افراد که التزام به فعالیتهای خاص مهم است و التزام به فعالیتهای عمومی ضرور نیست.
3- ضعف ابتکار و عدم تنوع در برنامه.
4- زیاد بودن مکلفیت و ازدحام در برنامه ها.
5- انتخاب وقت نامناسب.
6- برگزاری چندین برنامه در یک وقت و زمان و یا در یک روز.
7- وجود وسائل و برنامه هایی موازی برای جلب افراد و جماعات.
8- طبیعت خشک و متنفر کننده مسئولین برنامه.

ثالثا :راه حل و دور نمودن چالشها در برنامه ی دعوتی
1- در نظر گرفتن وقت مناسب برای همه با اکثر اعضای جماعت.
2- نو آوری و ابتکار در کیفیت و نوعیت برنامه ها.
3- برای تربیت خوب و مؤثر جوانان باید از شمولیت فعالیتها کار گرفت.
4- کم کردن برنامه ها و اعتدال در فعالیتها.
5- تأکید بر اهمیت و فضیلت حضور در چنین فعالیتهای عمومی و بیان تأثیرات منفی و ناگوار عدم حضور بر دعوت.
6- تقسیم مسئولیتها که بر بعضی اعضاء تراکم نکند.
7- هماهنگی لازم در بین همه بخشها که در برنامه اشتراک نمایند.
رابعا: شروط کامیابی دعوت جمعی
1- به شکل دوام دار کار کردن بدون اینکه خلای در میان بیاید.
2- همدلي و همنظر بودن.
3- صبر نمودن و عدم عجله در بدست آوردن نتائج.
4- توکل نمودن به الله متعال، و تنها امید داشتن به او، و اینکه آینده از همین دین است، وکامیابی به صبر است، و از پی هر سختی آسانی می باشد.

پاورقی:
1- سنن ابوداود (3\36) حدیث شماره: (2608) و معجم الأوسط (8\99) حدیث شماره: (8093).
2- سنن ترمذی (4\466) حدیث شماره: (2166) و ترمذی گفته که حدیث حسن غریب است، و آلبانی گفته است که حدیث صحیح است.

فضل الله ممتاز