قبچاق سلطنت او د ماسکو فتح

د چنګيز لمسيانو باتوخان، برکا خان او د دوى اسلافو چي پر لوېديز قبچاق دښت يې واکمني درلوده روسيه، بلغاريه، او ځيني نور ځايونه د روس تر شمال ختيځ پوري فتح کړه او هلته يې يوه پياوړې واکمني ټينګه کړه، چي پلازمېنه يې د ولګا پر غاړه د سَراى په نامه ښار وو. ( له ٦٢١ تر ٩٠٧ هـ د ١٣٢٤ تر ١٥٠٢ع.سره سم) دغو واکمنو ته په تاريخونو کي د سير اردو خانان ( د زريني اردو درلودونکي واکمن ) وايي او روسانو او لوېديزيانو د ګولډن هورډ (Golden Horde) نوم ورکړى دى. د څوارلسمي عيسوي پېړۍ په لومړيو کي دغو مغولو واکمنو اسلام ومانه او په دې توګه پر ټوله ختيزه عيسوي نړۍ اسلام غالب سو. پر بازنتيني سلطنت باندي د ولکې ټينګولو او پر قبچاق سلطنت باندي د اسلام د غلبې له برکته د روم د ټولواکمنۍ له څلورو برخو څخه درې برخي د عيسويت له ولکې ووتلې او د اسلام په مقدس دين روښاني سولې.( اسلام، پيغمبر اسلام٨٩مخ، دLewis Bernard; The Legacy of Islam  او Henry Pirenne; A History of Europe,p.48 په حواله، طبقات سلاطين اسلام ١٩٨مخ او طبقات ناصري٢/ ٢١٨مخ ).

د اټلس فتوحات اسلاميه په ٣٨٦ مخ کي د ”د ماسکو د فتحي“ تر سرليک لاندي داسي وايي:

د تاتاري واکمنو ګرائي کورنۍ له پنځلسمي تر اتلسمي ميلادي پېړۍ پوري د کريميا پر ټاپووزمه ( او د اوکراين پر ستره برخه ) حکومت کاوه.د دې واکمنۍ بنسټ ايښوونکى د آلتون اردو يو شهزاده حاجي ګرائي بن غياث الدين بن تاش تمور وو. د هغه يوه زوى منګلي نومي د ګرائي لقب غوره کړ. خو په ٨٨٠هـ/ ١٤٧٥م.کال چي يې ترکانو ته د باج ورکول ومنل ګرائي واکمنو يوازي د ”خان“ په لقب بسنه وکړه.

د ٩٧٩هـ/ ١٥٧١م.کال په پسرلي کي د کريميا د دغه ګرائي سلطنت واکمن (خان) د يولک شلوزرو پوځيانو سره روس ته مخه کړه. په دې لښکر کي عثماني پوځ او توپخانه هم وه. د دې لښکر کښۍ موخه داوه چي د ملکونو د لاندي کولو هوس د روسانو له سره وباسي. په دې جګړه کي اته زره روسان ووژل سول او پوځ يې تاش په تاشه سو. روسانو د ماسکو دفاع هم ونه کولاى سوه او د ٩٧٩هـ کال د لوى اختر ( ذوالحجې) د مياشتي پر ٢٧مه /د ١٥٧١م.کال د مى پر ٢٤مه عثمانيان ماسکو ته ننوتل. د کريميا خان له ماسکو څخه د پنځلسو زرو قيديانو سره را وګرځېد. تر دې فتحي وروسته د هغه لقب ” تخت آلان “ يعني د تخت په لاس راوړونکى سو.

download

په ٩٨٠هـ/ ١٥٧٢م.کال ګرائيانو پر روس باندي بل بريد وکړ او د اوکا (١) تر سيند پوري ورسېدل. د دې فتحي پايله دا سوه چي د روسانو لخوا د کاله د شپېتو زرو طلايي لېرو باج ورکولو په منلو سره سوله وسوه. په دې جګړه کي د روس څار ( تزار) څلورم ايوان د تاتاريانو د توپکونو د ډزو تاب رانه وړ ، دېرش زره سپاره او شپږ زره پلي سرتېري يې ترشا پرېښوول، له ماسکو څخه وتښتېدى. د کريملين په ماڼۍ کي د څار خزانه د مسلمانانو لاس ته ورغله.( د کريملين لفظ ترکي دى) او د څار د مېرمني دوه وروڼه هم په دې جګړه کي ووژل سول. په دې توګه د روس ”رُورِک“ (Rurik)واکمنه کورنۍ د پوپنا کېدو تر پولي ورسېده. دوهم سلطان سليم د دې فتحي له امله ګرائي واکمن ته مبارکي واستول او په مرصع توره، سوغاتونو او پاچايي فرمان سره يې وغټاوه.

د يادولو وړ ده چي اسلامي فتوحات ډېر پراخه دي او تفصيلات يې بېخي ډېر دي، خو موږ يې په لنده توګه يادونه وکړه.


(١) د روسيې د ولګا سيند يو مرستيال دى چي د ماسکو په سهيلي اورشو کي بهيږي.
د ماسکو سيند کولومنا ته نژدې په اوکا سيند ګډيږي.

Advertisement | Why Ads? | Advertise here

پوهنتون چینل

پوهنتون چینل درسره سبسکرایب او شریک کړئ

سبسکرایب Subscribe


Editorial Team

د واسع ویب د لیکوالۍ او خپرونکي ټیم لخوا. که مطالب مو خوښ شوي وي، له نورو سره یې هم شریکه کړئ. تاسو هم کولی شئ خپلې لیکنې د خپرولو لپاره موږ ته راولېږئ. #مننه_چې_یاستئ

خپل نظر مو دلته ولیکئ

wasiclinic.com
Back to top button
واسع ویب