فضیلت‌های برادری در راه الله جل جلاله
چون برادری در راه الله متعال یک موهبت الهی و رمز ورازی مقدس است و چون صفتی ملازم ایمان و توأم با تقوا می‌باشد و اثرات مثبتی بر روابط اجتماعی دارد، آن را از اعتبار شایانی برخوردار کرده است، خداوند متعال برای این برادری کرامت، فضل، منزلت والا و پاداشی قرار داده است که انگیزه‌ی جستجو و تحقق بخشیدن به آن در مسلمانان ایجاد شود و از آن حفظ و حراست نمایند و به آن دل ببندند و در باغ‌ها و گلزارهای آن به حرکت درآیند و نسیم خوشبوی آن را استنشاق نمایند. شاید که از مؤمنان پاک و پرهیزگاران نیک‌سیرت گردند.
اینک برادران ایمانی، دامنی گل از گلزار نصایح و سفارش‌های رسول الله صلی الله علیه وسلم در مورد بیان کرامت و ارجمندی برادری در راه خدا و منزلت والای کسانی که باهم در نزد خدا عقد برادری بسته‌اند، فراهم چیدم.
چهره‌های آنان نورانی است
و این به این دلیل است که ابوداود از رسول الله صلی الله علیه وسلم چنین روایت کرده است: «إِنَّ مِنْ عِبَادِاللَّهِ لَأُنَاسًا مَا هُمْ بِأَنْبِیَاءَ، وَلَا شُهَدَاءَ یَغْبِطُهُمُ الْأَنْبِیَاءُ وَالشُّهَدَاءُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ، بِمَکَانِهِمْ مِنَ اللَّهِ تَعَالَى قَالُوا: یَا رَسُولَ اللَّهِ! تُخْبِرُنَا مَنْ هُمْ؟ قَالَ: هُمْ قَوْمٌ تَحَابُّوا بِرُوحِ اللَّهِ بَیْنَهُمْ عَلَى غَیْرِ أَرْحَامٍ بَیْنَهُمْ، وَلَا أَمْوَالٍ یَتَعَاطَوْنَهَا، وَاللَّهِ إِنَّ وُجُوهَهُمْ لَنُورٌ، وَإِنَّهُمْ لعَلَى نُورٍ لَا یَخَافُونَ إِذَا خَافَ النَّاسُ، وَلَا یَحْزَنُونَ النَّاسُ».
«(در میان بندگان خدا کسانی هستند که نه پیامبر و نه شهید هستند، اما پیامبر و شهیدان روز رستاخیز به خاطر مقام آنان نزد خداوند متعال به آنان غبطه می‌خوردند) گفتند: پیامبر خدا! آنان چه کسانی هستند؟ رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: (آنان گروهی هستند که به خاطر محبت خدا یکدیگر را دوست دارند بدون اینکه باهم نسبتی داشته باشند و یا بر سراموالی با یکدیگر دوست شوند، به خداوند قسم! چهره‌های آنان نورانی است و آنان در نور غوطه‌ور می‌باشند، هنگامی که مردم می‌ترسند آنان ترسی ندارند و آنگاه که دیگر اندوهگین می‌شوند غبار اندوه بر چهره آنان نمی‌نشیند). گناهانشان آمرزیده است». [۱]
به دلیل آنچه «طبرانی» از رسول الله صلی الله علیه وسلم روایت نموده است: «إِنَّ الْمُسْلِمَ إِذَا لَقِیَ أَخَاهُ الْمُسْلِمَ، فَأَخَذَ بِیَدِهِ تَحَاتَّتْ عَنْهُمَا ذُنُوبُهُمَا، کَمَا تَتَحَاتُ الْوَرَقُ عَنِ الشَّجَرَةِ الْیَابِسَةِ فِی یَوْمِ رِیحٍ عَاصِفٍ، وَإِلَّا غُفِرَ لَهُمَا، ذُنُوبُهُمَا وَلَوکَانَتْ مِثْلَ زَبَدِ الْبَحْرِ» «آنگاه که فرد مسلمان با برادر مسلمان خود دیدار کند، پس دستش را بگیرد گناهان آن دو مانند ریزش برگ‌های خشک درخت هنگام تند باد آمرزیده می‌شود، و گرچه گناهانشان به اندازه کف دریا باشد باز خداوند آن را می‌آمرزد».
آنان در روز قیامت زیر سایه الله جل جلاله می‌باشند
به دلیل آنچه «مسلم» از پیامبر خدا نقل کرده است: «إن الله تعالى یقول یوم القیامة: أین المتحابون بجلالی، الیوم أظلهم فی ظلی یوم لا ظل إلا ظلی» «خداوند متعال در روز رستاخیز می‌فرماید: کجا هستند کسانی که به خاطر عظمت من از ته دل‌هایشان به یکدیگر محبت ورزیدند، امروز روزی است که هیچ سایه‌ای به جز سایه (رحمت) من نیست، آنان را در سایه‌ی خودم جای می‌دهم) و از جمله هفت تنی که خداوند در روزی که هیچ سایه‌ای به جز سایه‌ی او نیست آنان را در سایه‌ی خود جای می‌دهد». برحسب روایت شیخین عبارت‌اند از:
«ورجلان تحابا فی الله اجتمعا علیه، وتفرقا علیه». «دو مرد که به خاطر خدا با یکدیگر دوست شدند، هنگام دیدار با یکدیگر به همدیگر قول می‌دهند که نسبت به شریعت متعهد باشند و هنگامی که از یکدیگر دور می‌شوند برحسب شریعت خدا عمل می‌کنند».
آنان در پناه محبت الهی هستند
به دلیل آنچه امام مالک از حضرت پیامبر نقل کرده است: «قَالَ اللهُ تَبَارَکَ وَتَعَالَى: وَجَبَتْ مَحَبَّتِی لِلْمُتَحَابِّینَ فِیَّ، وَالْمُتَزَاوِرِینَ فِیَّ، وَالْمُتَبَاذِلِینَ» «محبت کسانی که به خاطر من با یکدیگر دوست می‌شوند و به خاطر من به دیدار یکدیگر می‌روند و به خاطر من بذل و بخشش می‌کنند، واجب است». و به دلیل آنچه مسلم از رسول الله صلی الله علیه وسلم روایت کرده است: «أَنَّ رَجُلًا زَارَ أَخًالَهُ فِی قَرْیَةٍ أُخْرَى، فَأَرْصَدَ اللهُ تَعَالَى عَلَى مَدْرَجَتِهِ مَلَکًا فَلَمَّا أَتَى عَلَیْهِ قَالَ: أَیْنَ تُرِیدُ؟ قَالَ: أُرِیدُ أَخًالِی فِی هَذِهِ الْقَرْیَةِ، قَالَ: هَلْ لَکَ عَلَیْهِ مِنْ نِعْمَةٍ تَرُبُّهَا عَلَیّهَ؟ قَالَ: لَا، غَیْرَ أَنِّی أَحْبَبْتُهُ فِی اللهِ عَزَّوَجَلَّ، قَالَ المَلِکْ: فَإِنِّی رَسُولُ اللهِ إِلَیْکَ بِأَنَّ اللهَ قَدْ أَحَبَّکَ کَمَا أَحْبَبْتَهُ فِیهِ». «مردی به دیدار یکی از برادران (دینی) خود در روستایی دیگر رفت، پس خداوند متعال یکی از فرشتگان را به سر راه وی گسیل داشت و هنگامی که آن مرد آمد فرشته به او گفت: قصد کجا را داری؟ (مرد) گفت: قصد دیدار با برادری در این روستا را دارم، (فرشته) گفت: حقی بر او داری و می‌خواهی به آن رسیدگی کنی؟ (مرد) گفت: نه، تنها من او را به خاطر خداوند متعال دوست می‌دارم (فرشته) گفت: من فرستاده خدا به نزد تو هستم (و آمده‌ام به تو بگویم) که خداوند تو را به همان سان دوست می‌دارد که تو به خاطر او (آن مرد را) دوست داری».
و بدون شک کسانی که عقد اخوت را در راه خدا بسته‌اند دیدید که نشانه‌ای از نور ایمان بر چهره‌شان نقش بسته است و گناهانشان (به جز کبایر و حق الناس) مانند برگ‌های خزان متلاشی می‌گردد و خداوند متعال روزی که هیچ سایه‌ای به جز سایه‌ی (رحمت و عرش) او نیست آنان را در سایه‌ی عرش خود جای می‌دهد و آنان را زیر بار مهر و محبت خود می‌گیرد و به بهشت برین خود وارد می‌کند، و آنان از ته دل احساس به شیرینی ایمان و اسلام می‌کنند.
جایگاه‌شان بهشت خداوند است
به دلیل آنچه «ترمذی» از رسول الله صلی الله علیه وسلم نقل کرده است: «مَنْ عَادَ مَرِیضًا أَوْ زَارَ أَخًا فِی اللَّهِ نَادَاهُ مُنَادٍ بأَنْ طِبْتَ وَطَابَ مَمْشَاکَ وَتَبَوَّأْتَ مِنَ الجَنَّةِ مَنْزِلًا» «هرکس به خاطر خدا به عیادت بیماری و یا دیدار برادری رود یک منادی او را ندا می‌دهد که خوشا به تو و خوشا به رفتنت، و جایگاهی در بهشت گرفتی».
آنان مزه شیرین ایمان را می‌چشد
به دلیل آنچه شیخین از رسول الله صلی الله علیه وسلم روایت کردند: «ثَلاَثٌ مَنْ کُنَّ فِیهِ وَجَدَ حَلاَوَةَ الإِیمَانِ: أَنْ یَکَوْنَ اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَحَبَّ إِلَیْهِ مِمَّا سِوَاهُمَا؛ وَاِنْ یُحِبُ الْمَرَءْ لاَ یُحِبُّهُ إِلَّا لِلَّهِ؛ وَأِنْ یَکْرَهُ أَنْ یَعُودَ فِی الکُفْرِ، بَعْدَ أنْ أَنْقَذَهُ اللَّهُ مِنْهُ کَمَا یَکْرَهُ أَنْ یِقْذِفَّ فِی النَّارِ»، «هرکس دارای سه چیز باشد شیرینی ایمان را می‌یابد (می‌چشد)، خداوند و پیامبر خدا را بیش از دیگران دوست داشته باشد؛ و کسی را که دوست می‌دارد تنها به خاطر خدا دوست داشته باشد؛ و پس از آنکه خداوند او را از کفر نجات داد؛ از بازگشت به کفر به اندازه انداخته‌شدن در آتش کراهت داشته باشد».
آنچه در فوق ذکر شد، برادری در راه دین بود و آن مهم‌ترین فضایل دنیوی و اخروی است که آنان را که در راه برادری ایمانی حرکت می‌کنند و منتهای تلاش خود را انجام می‌دهند تا اینکه بندگان خدا و برادر یکدیگر باشند، در آغوش می‌گیرد.
و بدون شک کسانی که عقد اخوت را در راه خدا بسته‌اند دیدید که نشانه‌ای از نور ایمان بر چهره‌شان نقش بسته است و گناهانشان (به جز کبایر و حق الناس) مانند برگ‌های خزان متلاشی می‌گردد و خداوند متعال روزی که هیچ سایه‌ای به جز سایه‌ی (رحمت و عرش) او نیست آنان را در سایه‌ی عرش خود جای می‌دهد و آنان را زیر بار مهر و محبت خود می‌گیرد و به بهشت برین خود وارد می‌کند، و آنان از ته دل احساس به شیرینی ایمان و اسلام می‌کنند.
چه بزرگوارند مؤمنان هنگامی که به خاطر خدا دست همدیگر را به نشانه‌ی محبت فشار می‌دهند، و پیوندهای برادری در راه خدا آنان را متحد می‌سازد، و چه والا است منزلت و مقام آنان نزد خداوند و چه گرامی است مقام آنان در ملأ اعلی، آنگاه که در راه برادری و تفاهم و دوستی پا می‌نهند!
نوشته: عبدالله ناصح علوان.
ترجمه: عبدالقادر مارونسی.
