د اسلام د ستر پیغمبر د ژوند مطالعه

کله چې موږ د اسلام او د هغه د تاریخ په اړه خبرې کوو، یو له خورا مهمو او بنسټیزو اصطلاحاتو څخه چې زموږ مخې ته راځي، “سیرت النبي” دی. خو سیرت النبي په اصل کې څه شی دی؟ ایا دا یوازې د یو تاریخي شخصیت ژوندلیک دی، او که له دې څخه ډېر څه؟

د “سیرت” کلمه په عربي ژبه کې لارې، تګلارې او ژوندلیک ته ویل کېږي. خو په اسلامي اصطلاح کې، “سیرت النبي” په ځانګړې توګه د اسلام د ستر پیغمبر حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه وسلم د مبارک ژوند هر اړخیزې مطالعې ته وايي. دا یوازې د تاریخي پېښو یو وچ نوملړ نه دی، بلکې د هغه ﷺ د ژوند د هرې شېبې – له پیدایښت څخه تر وفات پورې – د اخلاقو، کردار، لارښوونو او معاملو یو روښانه انځور دی.

د سیرت النبي موضوعات څه دي؟

د سیرت مطالعه یوه ډېره پراخه موضوع ده چې د پیغمبر ﷺ د ژوند ټول اړخونه په بر کې نیسي. په عمومي توګه، د سیرت په کتابونو کې لاندې موضوعات څېړل کېږي:

• له نبوت څخه مخکې ژوند: د حضرت محمد ﷺ پیدایښت، ماشومتوب، ځواني، د هغه تجارتي سفرونه، او په ټولنه کې د “صادق” او “امین” په نومونو د هغه شهرت.
• د نبوت پیل: په حرا غار کې د لومړۍ وحیې نزول، په پټه او ښکاره د اسلام دعوت، او د مکې د مشرکینو له خوا سختۍ او کړاوونه.
• مکي او مدني دور: حبشې ته هجرت، د طایف سفر، معراج، مدینې منورې ته هجرت، د اسلامي دولت بنسټ اېښودل، او د یوه نوي ټولنیز نظام جوړول.
• غزاوې او سرایاوې: د اسلام د دفاع او خپرولو لپاره ترسره شوې جګړې لکه بدر، احد، خندق، او د مکې فتحه، چې د هغه ﷺ د نظامي حکمت او مشرۍ غوره بېلګې دي.
• شخصي ژوند او اخلاق: د هغه ﷺ کورنی ژوند، له خپلو بیبیانو او اولادونو سره چلند، د هغه عاجزي، سخاوت، زړورتیا، صبر، بښنه او مهرباني.
• د دعوت تګلاره: هغه څنګه خلک اسلام ته رابلل، له مختلفو پاچاهانو سره یې څنګه اړیکې ټینګولې، او د هغه د دعوت حکمت او نرمي.

د سیرت النبي د مطالعې اهمیت ولې دومره ډېر دی؟

د سیرت مطالعه د یوه مسلمان لپاره یوازې علمي بوختیا نه ده، بلکې د هغه د ایمان او عمل یوه حیاتي برخه ده. دلته یې ځینې مهم لاملونه دي:

۱. د قرآن کریم ښه پوهه:
قرآن کریم د اسلام اساسي قانون دی، خو د ډېرو ایاتونو د نزول شالید (شان نزول) او عملي بڼه په سیرت کې موندل کېږي. د پیغمبر ﷺ ژوند د قرآن کریم عملي تفسیر دی. الله تعالی فرمایي:
«لَّقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ…» (سورة الأحزاب: ۲۱)
ژباړه: بېشکه تاسو لپاره د الله په رسول (محمد ﷺ) کې یوه ډېره غوره بېلګه (او نمونه) ده.

۲. له پیغمبر ﷺ سره د مینې زیاتوالی:
له یو چا سره مینه د هغه له پېژندلو پرته ناشونې ده. هر څومره چې یو مسلمان د خپل پیغمبر ﷺ د ژوند، قربانیو، مهربانۍ او غوره اخلاقو په اړه پوهېږي، هغومره ورسره مینه او محبت زیاتېږي. رسول الله ﷺ فرمایلي دي:
«لَا يُؤْمِنُ أَحَدُكُمْ حَتَّى أَكُونَ أَحَبَّ إِلَيْهِ مِنْ وَالِدِهِ وَوَلَدِهِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِينَ» (رواه البخاري)
ژباړه: ستاسو څخه هېڅ یو تر هغې پورې کامل مؤمن کېدای نشي، ترڅو زه ورته له خپل پلار، اولاد او ټولو خلکو څخه ډېر ګران نه شم.

۳. د ژوند په ټولو چارو کې لارښودنه:
د سیرت مطالعه موږ ته را زده کوي چې څنګه یو ښه مسلمان، یو ښه مشر، یو مهربان پلار، یو وفادار خاوند، یو ښه ګاونډی او یو عادل شخص واوسو. د هغه ﷺ ژوند د ژوند په هر ډګر کې زموږ لپاره یوه کامله نمونه ده.

۴. د ایمان پیاوړتیا:
کله چې موږ د پیغمبر ﷺ صبر، استقامت، پر الله تعالی د هغه توکل او د هغه معجزې لولو، زموږ ایمان لا پیاوړی کېږي او زړونه مو له یقین څخه ډکېږي.

د سیرت النبي سرچینې

د سیرت پوهان د پیغمبر ﷺ د ژوندلیک د راټولولو لپاره له څو معتبرو سرچینو کار اخلي چې تر ټولو مهمې یې دا دي:

1. قرآن کریم: تر ټولو لومړنۍ او باوري سرچینه چې د پیغمبر ﷺ د ژوند ډېرو مهمو پېښو ته پکې اشاره شوې ده.
2. د حدیثو کتابونه: لکه صحیح البخاري، صحیح مسلم او نور چې د پیغمبر ﷺ اقوال، افعال او تقریرات (منل شوي کارونه) پکې راټول شوي دي.
3. د سیرت تخصصي کتابونه: لکه “سیرت ابن اسحاق” چې وروسته “سیرت ابن هشام” ته را لنډ شو، او نور معاصر کتابونه لکه “الرحیق المختوم” چې په ټوله نړۍ کې ډېر شهرت لري