عادت عبارت از آن است كه انسان عملي را به تكرار انجام مي دهد، اين عمل مي تواند مشروع باشد و يا نا مشروع و يا جزو مواردي است كه به كمال شخصيت انسان صدمه مي رساند؛ اما گناهي ندارد…

كسي كه به قرائت قرآن كريم، نماز شب، نماز ضحي (چاشتگاه) و… از مواردي كه شريعت بر آن تشويق نموده است؛ عادت نموده، اين ها از زيبا ترين عادت هايی است كه انسان به آن الفت مي گيرد؛ اما خطري كه اين امر دارد اين است كه جنبه ی عادت بر جنبه ی اصلي عبادت و اثر پذيري  از آن غالب شود…
اما كسي كه بر انجام ممنوعات شرعي عادت مي گيرد در صورت عدم ترك اين عادت هاي هلاك كننده با خطر بزرگي رو برو مي-شود.

و كسي كه عادت بر اموري دارد كه دركمال شخصيت اسلامي آن كاستي ايجاد مي نمايد؛ همانند جويدن ناخون ها يا كندن موي ريش يا بروت يا حركت دادن گوشه ی چشم به شكل عادتي يا خاراندن قسمت هاي از اعضاي بدن و… اين موارد هر چند گناهي در آن نيست، اما بر پذيرش نصيحت يا توجيه از طرف وي بسيار تاثير منفي مي گذارد؛ زيرا نفوس انساني به طور فطری نصحيت را از كسي مي شنوند كه شخصيت كاملي داشته باشد.

عادت هاي سه گانه ی ياد شده از محيط هاي كه فرد در آن زنده گي مي نمايد نشأت مي گيرد به ويژه با الگو گيري از پدر، برادران بزرگتر يا قدوه هایي كه بيشتر با آن ها در ارتباط است.
نكته ی شگفت آور اين جا است كه در مواردي انسان به چيزي عادت مي گيرد بدون اين كه خودش متوجه باشد و يا به چيزي خوي مي گيرد كه به آن علاقه مند نيست!!! علت آن هم در دو چيز نهفته است يا عامل تأثیر گذار قوي است و يا مدت معاشرت با آن زياد است و تاثير پذير از شخصيت ضعيفي برخور دار است، به ويژه زماني كه تاثیر از موارد دوم و سوم باشد.

سوال قابل طرح؛ آيا ممكن است عادت تغيير نمايد؟
كسي كه پاسخش منفي است، به ضعف همت دچار شده است و تصور نمي كند كه وقوع آن ممكن است و گرنه الله متعال بسيار روشن مي فرمايد:
(إِنَّ اللّهَ لاَ يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُواْ مَا بِأَنْفُسِهِمْ) (رعد/11)
اين آيه ی كريمه دليل بر اين است كه تلاش و كوشش در تغيير آن را ممكن مي سازد، چنانچه گفته اند:
«انما العلم با التعلم والحلم باالتحلم» (سخن صحابي جليل القدر، ابو درداء- الزهد امام تميمي)
(همانا دانش با آموزش به دست مي آيد و بردباري با تمرين حلم).
حلم يك عادت زيباي است كه با تمرين و ممارست دوامدار به دست مي آيد تا در نفس انسان ريشه مي دواند و به عنوان يك عادت اساسي در مي آيد.
كسي كه سخني غير از آن را مي گويد در حقيقت اسلام را متهم مي نمايد و اين گروه از مردم كساني اند كه بر ضرب المثل ها و گفته های عوامي استناد مي نمايند تا عادت هاي نا پسند خود را توجيه نمايند.