آیا آزمایشات و تجربه های علمی بر حیوانات جواز دارد؟

فتوای هیئت علمای بلند پایه عربستان سعودی در مورد انجام آزمایشات و تجربه های علمی بر حیوانات ‏
الحمد لله والصلوة والسلام علی رسوله و اله و صحبه ومن اهتدی بهداه امّا بعد:
مجلس هیئت علمای بلند پایه در چهل وهشتمین نشست خود که در شهر ریاض به تاریخ 17/10/1418هـ آغاز به کار نمود. در این نشست، موضوع بیهوش کردن حیوانات و انجام آزمایشات داکتری بر آنها تا در آینده از این تجربه ها در معالجه انسان استفاده شود، را مورد بررسی قرار داد. یکی از پزشکان در گارد ملی از رئیس مجلس هیئت علمای بلند پایه چنین استفتا نموده است که:

جناب عالی می دانید که حوادث، نتایج وخیمی دارند که در بسیاری موارد مصدومین در محل حادثه یا بعد از رسیدن به شفاخانه وفات می کنند. از این رو با توجه به کثرت حوادث، شفاخانه های بزرگ جهان دوره های آموزشی پیشرفته ای برای نجات دادن زندگی مصدومین ترتیب داده اند. این دوره ها در کاهش نسبت مرگ و میر به علت مصدومیت به مشیت الهی تأثیر مثبتی داشته اند و آمار معلولیت های جسمی را کاهش داده است. بنابراین بیمارستان ملک فهد در گارد ملی این دوره ها را برای داکتران جراح کشور سعودی برگزار نموده است.

در این دوره های آموزشی آزمایشات بر حیواناتی همچون گوسفند و سگ انجام می گیرند. به این صورت که داکتران، حیوان را کاملاً بیهوش می کند و سپس آن را روی میز مخصوص می گذارند و آنگاه داکترها که در دوران تحصیلات ستاژ هستند می بینند در ساق ها و شکم و قلب و حنجره این حیوانات عمل جراحی انجام می دهند. بلافاصله بعد از عمل جراحی بعد از آن که مطمئن شدیم که حیوان زنده است آن را ذبح می کنیم. بیشتر این مواد بیهوش کننده به هنگام ذبح بیرون می آیند. امّا بعضی تا نیم ساعت در آن باقی می مانند و ما بعد از ذبح، حیوان را مصرف می کنیم.

تذکرات:
1- بهترین راه برای اجرای این تمرین ها استفاده از چنین حیواناتی است.
2- حیوانی که در این تمرینات استفاده می شود کاملاً بیهوش می شود و هیچ درد و ناراحتی از اعمال جراحی احساس نمی کند.
3- بعضی از این اعمال جراحی به گونه ای هستند که باید حیوان زنده و بیهوش باشد.
4- این تمرینات تحت نظر داکتران مسلمان انجام می گیرد.
5- این تمرینات برای کسانی که آن را انجام می دهند فایده ی زیادی دارد و به دنبال آن می توان زندگی مصدومین را به اذن الله نجات داد.
لطفاً در مورد این کارمان ما را فتوا دهید… آیا بعد از پایان رسیدن عمل جراحی کشتن سگ درست است؟ ا.ه.

جواب:
مجلس از گزارش ذبح حیوان بیهوش شده و خوردن آن اگر حلال گوشت باشد و از گزارش های پزشکی رسیده از وزارت بهداشت و دانشگاه ملک سعود و دانشگاه ملک عبدالعزیز که به طور مفصّل از کارهایی که بعد از بیهوشی بر حیوانات انجام می گیرد؛ سخن گفته شده اطلاع یافت.

بعد از بحث و مناقشه و تبادل آرا و تأمل در دلایل شرعی از قبیل کتاب و سنت که بیانگر این هستند که الله، انسان را بر بسیاری از آفریده هایش برتری داده و آنچه در آسمانها و زمین است، برای انسان مقرر کرده است. مجلس با رأی اکثریت امور ذیل را تصویب نمود:

1- بیهوش کردن حیوانات در صورت نیاز و اجرای اعمال جراحی بر آن جایز است، اگر این کار به مصلحت انسان باشد؛ امّا باید مواظب باشند که حیوان را نباید بدون بیهوشی جراحی کرد و عذاب داد.

2- ذبح و خوردن حیواناتی که حلال گوشت هستند. اگر بعد از عمل جراحی زنده باشند جایز است؛ به شرط آن که تیم متخصص پزشکی تشخیص دهد که خوردن گوشت آن به خاطر مواد شیمیایی که به هنگام بیهوشی آن استفاده شده برای استفاده کننده زیانی ندارد.

3- حیواناتی که خوردن گوشت آن حلال نیست یا به علت مواد شیمیایی که در بیهوشی از آن استفاده شده است قابل خوردن نیست، اگر بعد از عمل حراحی معذب هستند باید کشته شوند.

4- مجلس هیئت علمای بلند پایه به داکتران و همه کسانی که در بیهوش کردن و انجام عمل جراحی دست دارند را به تقوای الهی توصیه می کند و این که با حیوانات حلال گوشت و حرام گوشت به مهربانی رفتار کنند.

در همه عملیاتی که بر حیوان انجام می گیرد بکوشند که بر اساس آموزه های شرعی کارشان را انجام دهند و این گونه فرمان پیامبر صَلَّى اللَّهُ عَلَیهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ را جامه عمل بپوشانند که می فرماید:« إِنَّ اللَّهَ كَتَبَ الْإِحْسَانَ عَلَى كُلِّ شَیءٍ؛ فَإِذَا قَتَلْتُمْ فَأَحْسِنُوا الْقِتْلَةَ، وَإِذَا ذَبَحْتُمْ فَأَحْسِنُوا الذَّبْحَ، وَلْیحِدَّ أَحَدُكُمْ شَفْرَتَهُ، فَلْیرِحْ ذَبِیحَتَهُ» مسلم 1955: « الله تعالی احسان و نیکویی را در هر چیزی فرمان داده است، هرگاه کشتید به خوبی بکشید و هرگاه ذبح کردید به خوبی ذبح کنید و کارد خود را تیز کنید تا حیوان راحت ذبح شود.»

مجلس توصیه می نماید که عملیات آموزشی و تمرینی بر حیوانات اجرا نشوند مگر آن که ضرورتی باشد و در آن مصلحت طبی و درمانی برای انسان نهفته باشد که جز با این کارهای آموزشی و تمرینی دست یافتنی نیست.
و بالله التوفیق و صلی الله و سلم علی عبده و رسوله و نبینا محمد و اله و صحبه.
جمع آوری دکتور عبدالعزیز عبدالمحسن
باسپاس از سایت جامع فتوای اهلسنت