هغه ماشومان، چې په کوچنيوالي کې يې خبرې کړي دي!
عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ ،عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ،قَالَ: ” لَمْ يَتَكَلَّمْ فِي الْمَهْدِ إِلَّا ثَلَاثَةٌ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ ،وَ صَاحِبُ جُرَيْجٍ ،وَكَانَ جُرَيْجٌ رَجُلًا عَابِدًا ،فَاتَّخَذَ صَوْمَعَةً ،فَكَانَ فِيهَا ،فَأَتَتْهُ أُمُّهُ وَ هُوَ يُصَلِّي ،فَقَالَتْ: يَا جُرَيْجُ فَقَالَ: يَا رَبِّ أُمِّي وَ صَلَاتِي ،فَأَقْبَلَ عَلَى صَلَاتِهِ ،فَانْصَرَفَتْ ،فَلَمَّا كَانَ مِنَ الْغَدِ أَتَتْهُ وَ هُوَ يُصَلِّي ، فَقَالَتْ : يَا جُرَيْجُ فَقَالَ: يَا رَبِّ أُمِّي وَ صَلَاتِي ،فَأَقْبَلَ عَلَى صَلَاتِهِ ،فَانْصَرَفَتْ ،فَلَمَّا كَانَ مِنَ الْغَدِ أَتَتْهُ وَ هُوَ يُصَلِّي فَقَالَتْ: يَا جُرَيْجُ فَقَالَ: أَيْ رَبِّ أُمِّي وَصَلَاتِي ،فَأَقْبَلَ عَلَى صَلَاتِهِ ،فَقَالَتْ: اللهُمَّ لَا تُمِتْهُ حَتَّى يَنْظُرَ إِلَى وُجُوهِ الْمُومِسَاتِ ،فَتَذَاكَرَ بَنُو إِسْرَائِيلَ جُرَيْجًا وَعِبَادَتَهُ وَكَانَتِ امْرَأَةٌ بَغِيٌّ يُتَمَثَّلُ بِحُسْنِهَا ،فَقَالَتْ: إِنْ شِئْتُمْ لَأَفْتِنَنَّهُ لَكُمْ ،قَالَ: فَتَعَرَّضَتْ لَهُ ،فَلَمْ يَلْتَفِتْ إِلَيْهَا ،فَأَتَتْ رَاعِيًا كَانَ يَأْوِي إِلَى صَوْمَعَتِهِ ،فَأَمْكَنَتْهُ مِنْ نَفْسِهَا ،فَوَقَعَ عَلَيْهَا فَحَمَلَتْ ،فَلَمَّا وَلَدَتْ قَالَتْ: هُوَ مِنْ جُرَيْجٍ ،فَأَتَوْهُ فَاسْتَنْزَلُوهُ وَهَدَمُوا صَوْمَعَتَهُ وَجَعَلُوا يَضْرِبُونَهُ فَقَالَ: مَاشَأْنُكُمْ ؟قَالُوا : زَنَيْتَ بِهَذِهِ الْبَغِيِّ ،فَوَلَدَتْ مِنْكَ ،فَقَالَ: أَيْنَ الصَّبِيُّ ؟فَجَاءُوا بِهِ ،فَقَالَ: دَعُونِي حَتَّى أُصَلِّيَ ،فَصَلَّى ،فَلَمَّا انْصَرَفَ أَتَى الصَّبِيَّ فَطَعَنَ فِي بَطْنِهِ ، وَقَالَ: يَا غُلَامُ مَنْ أَبُوكَ ؟قَالَ: فُلَانٌ الرَّاعِي ،قَالَ: فَأَقْبَلُوا عَلَى جُرَيْجٍ يُقَبِّلُونَهُ وَيَتَمَسَّحُونَ بِهِ ، وَقَالُوا: نَبْنِي لَكَ صَوْمَعَتَكَ مِنْ ذَهَبٍ ،قَالَ: لَا ،أَعِيدُوهَا مِنْ طِينٍ كَمَا كَانَتْ ،فَفَعَلُوا. وَبَيْنَا صَبِيٌّ يَرْضَعُ مِنْ أُمِّهِ ،فَمَرَّ رَجُلٌ رَاكِبٌ عَلَى دَابَّةٍ فَارِهَةٍ ،وَشَارَةٍ حَسَنَةٍ ،فَقَالَتْ أُمُّهُ : اللهُمَّ اجْعَلِ ابْنِي مِثْلَ هَذَا ،فَتَرَكَ الثَّدْيَ وَ أَقْبَلَ إِلَيْهِ ،فَنَظَرَ إِلَيْهِ ،فَقَالَ: اللهُمَّ لَا تَجْعَلْنِي مِثْلَهُ ،ثُمَّ أَقْبَلَ عَلَى ثَدْيِهِ فَجَعَلَ يَرْتَضِعُ “. قَالَ: فَكَأَنِّي أَنْظُرُ إِلَى رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَ هُوَ يَحْكِي ارْتِضَاعَهُ بِإِصْبَعِهِ السَّبَّابَةِ فِي فَمِهِ ،فَجَعَلَ يَمُصُّهَا ،قَالَ: ” وَمَرُّوا بِجَارِيَةٍ وَهُمْ يَضْرِبُونَهَا وَيَقُولُونَ: زَنَيْتِ ،سَرَقْتِ ،وَهِيَ تَقُولُ : حَسْبِيَ اللهُ وَنِعْمَ الْوَكِيلُ ،فَقَالَتْ أُمُّهُ: اللهُمَّ لَاتَجْعَلِ ابْنِي مِثْلَهَا ،فَتَرَكَ الرَّضَاعَ وَنَظَرَ إِلَيْهَا ،فَقَالَ: اللهُمَّ اجْعَلْنِي مِثْلَهَا ،فَهُنَاكَ تَرَاجَعَا الْحَدِيثَ ،فَقَالَتْ: حَلْقَی ! مَرَ رَجُلٌ حَسَنُ الْهَيْئَةِ فَقُلْتُ : اللهُمَّ اجْعَلِ ابْنِي مِثْلَهُ ،فَقُلْتَ: اللهُمَّ لَا تَجْعَلْنِي مِثْلَهُ ،وَمَرُّوا بِهَذِهِ الْأَمَةِ وَهُمْ يَضْرِبُونَهَا وَيَقُولُونَ : زَنَيْتِ ، سَرَقْتِ ،فَقُلْتُ : اللهُمَّ لَا تَجْعَلِ ابْنِي مِثْلَهَا فَقُلْتَ: اللهُمَّ اجْعَلْنِي مِثْلَهَا ،قَالَ: إِنَّ ذَاكَ الرَّجُلَ كَانَ جَبَّارًا ،فَقُلْتُ: اللهُمَّ لَا تَجْعَلْنِي مِثْلَهُ ،وَإِنَّ هَذِهِ يَقُولُونَ لَهَا زَنَيْتِ وَلَمْ تَزْنِ ،وَ سَرَقْتِ وَلَمْ تَسْرِقْ فَقُلْتُ : اللهُمَّ اجْعَلْنِي مِثْلَهَ .
ژباړه: د ابو هریره رضي الله عنه نه روایت دی چې وايي: رسول الله علیه الصلاة والسلام وفرمایل:
په وړوکوالي (د غېږې ماشوم) كې بغیر د دریو کسانو نه نورو خبرې نه دي کړي. یو عیسٰی علیه السلام و او بل (دویم ماشوم) د جریج ماشوم (جریج یو عابد و) هغه یو عبادت ځاى جوړ کړی و، چې په هغه كې به يې عبادت کاوه، یوه ورځ هغه عبادت کاوه، چې مور يې راغله او ورته يې نارې کړې، چې ای جریجه! جریج د ځانه سره وویل: ای ربه! زما مور او لمونځ ( زما مور ماته نارې وهي او زه ستا عبادت کوم). جریج خپل عبادت ته مخه کړه، مور يې لاړه په سبا يې بیا مور راغله او ورته يې نارې کړې، چې ای جریجه! جریج وویل: ای ربه زما لمونځ او زما مور . جریج بیا خپل عبادت ته مخه کړه. په دریمه ورځ يې مور بیا راغله او ورته يې نارې کړې، ای جریجه! جریج وویل: یاالله زما مور او زما لمونځ ( یوې خوا راته مور نارې وهي او د بلې خوا زه ستا عبادت کوم) . جریج بیا خپل عبادت ته مخه کړه. د جریج مور جریج ته داسی ښېرا وکړه: یاالله تر هغې جریج مه مړ كوې تر کومه چې هغه د بد کاره (زناءکارو) ښځو مخونه ونه ویني؟!
په بني اسرائیلو كې د جریج او د جریج د عبادت په باره كې خلکو ډېری خبرې کولې او د هغه صفتونه به يې کول. په بني اسرائیلو كې یوه ښائسته او بد کاره ښځه هم اوسیدله، چې د هغې د ښائست په ټولو كې ضرب المثل درلود. هغی وویل: که تاسو غواړی زه به جریج په فتنه كې راګیر کړم. هغه جریج ته ورغله (تر څو هغه په فنته كې را ګیر کړي)، مګر جریج هغې ته هېڅ اهمیت ور نه کړ . آخر هغه ښځه یوه شپون ته ورغله، چې د جریج دعبادت ځاى سره څنګ ته اوسېده. هغې ښځې دغه شپون ته د بد کاری بلنه ورکړه او هغه د دې بلنه ومنله. هغه ښځه د شپون نه حامله شوه، کله چې يې ماشوم پیدا شو خلکو ته يې وویل : دا د جریج ماشوم دی. خلکو چې دا واورېدل د جریج عبادت ځاى ته ورغلل. جریج يې له عبادت ځاى څخه را وویست د هغه عبادت خانه يې ورانه کړه او د هغه په وهلو يې شروع وکړه. جریج ترینه و پوښتل: څه خبره ده ؟ خلکو ورته وویل: تا له دې بدکارې ښځې سره زنا کړې ده او له هغې نه یو ماشوم هم لري. جریج ورته وویل: ماشوم چېرته دی؟ خلکو ورته ماشوم راوست. جریج وویل: اجازه راکړئ چې لمونځ وکړم. لمونځ يې چې وکړ ماشوم ته ورغۍ او په خیټه كې يې په ګوته و واهه او ورته يې وویل: ای ماشومه! ستا پلار څوک دی؟! ماشوم ورته وویل : فلانكى شپون. کله چې خلکو د ماشوم دغه خبرې واورېدې په منډه جریج ته راغلل د هغه په ښکولولو يې شروع وکړه او ورته يې وویل: مونږ به تاته د سرو زرو نه د عبادت خونه جوړه کړو. جریج ورته وویل: نه! بلكې د خټې نه يې جوړ کړی او خلکو ورته هماغسې عبادت ځاى جوړ کړ لکه څنكه چې مخكې و.
او یو بل (دریم ماشوم) چې د مور شیدې يې رودلې په دې وخت كې یو کس چې په یوه ښه سپرلي سور او ښائسته کالی يې اغوستی ول تېر شو ددغه هلک مور الله ته دعا وکړه چې : یاالله زما ځوى هم داسې کړه (لکه په آس سپور ځوان)،کله چې ماشوم د مور دا دعا واورېده د مور د سینې رودل يې پرېښودل او ويې ویل: یاالله ما داسې مه کوه او بیا يې د مور د سینې په رودلو شروع وکړه.
ابو هریرة رضی الله عنه فرمايي: ما رسول الله علیه افضل الصلاة والسلام ولیده، چی خپله مبارکه ګوته يې رودله، بیا رسول الله علیه افضل الصلاة والسلام وفرمایل: بیا خلکو یوه انجلۍ نیولې وه او هغه يې وهله او ورته يې ویل: چې تا زنا کړی ده، تا غلا کړی ده او هغه انجلۍ ویلې : الله عزوجل زما لپاره کافي دی او هغه زما غوره وكيل دی. د دغه هلک مور چې کله دغه حالت ولیده الله عزوجل ته يې دعا وکړه، چې یاالله زما ځوى داسې مه لوى یه وې. هغه ماشوم د مور سینه پرېښوده هغې جلې ته يې وکتل او داسې دعا يې وکړه: یاالله ما همداسې لوی کړې. مور يې (دغه ماشوم) ځوى ته وویل: عجیبه ده! یو ښائسته (په مالي لحاظ پوره) کس تېر شو. ما د الله نه دعا وکړه، چې یا الله زما ځوى هم داسې لوى کړې تا وویل: یاالله ما داسې مه لوى يه وې او یوه انجلۍ چې خلکو وهله او ورته يې ویل: چې تا غلا او زنا کړې ما دعا وکړه، یا الله زما ځوى داسې مه لویوه، نو تا وویل: چې یاالله ما داسې لوی کړه. ځوى يې ورته و ویل:
کوم کس چې تېر شو هغه یو ظالم سړی وه، نو ما وویل: یاالله ما داسې مه لویوه او کومه انجلۍ چې خلکو وهله او ورته يې ویل: تا زنا او غلا کړې، حال دا چې هغې خو نه زنا کړی وه او نه غلا، نو ما وویل: یاالله ما داسې لوی کړې.
دحدیث تخریج :
بخاري : کتاب أحادیث الأنبیاء ،باب : قوله تعالی : واذکر في الکتب مریم اذ انتبذت من أهلها،حدیث (۳۴۳۶) او (۳۴۶۶) او په ابواب العمل في الصلاة ، باب : اذ ا دعت الأم ولدها في الصلاة (۱۲۰۶) او په کتاب المظالم ، باب : اذا هدم حائطا فلیبن مثله (۲۴۸۲).
مسلم واللفظ له : کتاب البر والصلة والأدب ،باب : تقدیم بر الوالدین علی التطوع بصلاة،وغیرها،حدیث : ( ۲۵۵۰).
د حدیث فائدې:
۱: د مور او پلار غږ ته په وخت ځواب ورکول د نفلي لمونځ او نفلي روژې نه افضل دی.
۲: مور او پلار ته نه دي پکار، چې بچيو ته ښېرا وکړي لکه څنګه چې د جریج مور خپل ځوى ته ښېرا کړې وې او هغه ورته قبولې شوې.
۳: د مور او پلار ښېرا زر قبلېږی لکه جریج ته چې قبولې شوې.
۴: مور او پلار ته پکار دي، چې خپلو بچيو ته ښه دعا وکړي.
۵: د شیطان او مفسدو خلکو دښمني د ښو خلکو سره په هر وخت او دايمي وي.
۶: ښائست کله نا کله د فتنې سبب ګرځي لکه هغه ښځه چې ښائسته وه.
۷: مؤمن ته پکار دي، چې ګناهونو نه په ډېر احتیاط سره ځان وساتي لکه جریج ته چې هغه ښځې غږ وکړ او هغه ورته هېڅ اهمیت هم ور نه کړ او نه يې ورته ځواب ورکړ.
۸: د شیطان او مفسدینو پلانونه کله نا کله ډېر اوږده او وخت نیونكې وي لکه په دې حدیث كې چې کله هغه ښځې جریج ته غږ وکړ هغه ځواب ور نه کړ او هغه بیا هغه شپون ته لاړه او نهه میاشتی وروسته يې ماشوم وزیږاوه او بیا يې وویل دا د جریج ماشوم دی.
۹: پلټنه او څېړنه د مؤمنانو له صفتونو څخه یو صفت دی، ځکه الله عزوجل فرمایلی:
(يَا أَيُّهَاالَّذِينَ آَمَنُوا إِنْ جَاءَكُمْ فَاسِقٌ بِنَبَأٍ فَتَبَيَّنُوا أَنْ تُصِيبُوا قَوْمًا بِجَهَالَةٍ فَتُصْبِحُوا عَلَى مَافَعَلْتُمْ نَادِمِينَ)
د حجرات سورت ۶ ایت.
۱۱: په حدیث كې خلکو د دې پر ځاى چې د جریج نه پوښتنه وکړي د هغه په وهلو شروع وکړه او عبادت ځاى يې ورته وران کړ.
۱۰: الله عزوجل د مظلوم دعا قبلوي. په پورتني حدیث كې مو ولوستل چې جریج مظلوم و او کله يې چې دعا وکړه ماشوم پرې شاهدي ورکړه.
۱۱: د صالحو او نېکو خلکو کرامات حق دي لکه د جریج قصه مو چې ولوستله چې د غیږې ماشوم خبرې وکړې.
۱۲: د الله عزوجل نه ویره کول او تل د ځان محاسبه د مسلمان د کامیابی او خلاصون لاره ده. الله عزوجل فرمایلی:
(وَمَن يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَل لَّهُ مَخْرَجًا وَيَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لَا يَحْتَسِبُ ) د طلاق سورت .
۱۳: د دینا د خوند او مزو نه ځان سانته د متقي مؤمن شېوه ده.
۱۴: په ظلم، حرامه او ناپاکه لاره پیسې پیدا کول د انسان د تباهى سبب ګرځي لکه څنګه چې په قارون باندې الله عزوجل ځمکه سر چپه کړه. او په دې حدیث كې چې هغه ماشوم د مور د دعا نه وروسته وویل: یاالله ما د دې سړي غوندې مه لویوه.
۱۵: په پاک لمنو مسلمانو ښځو باندی تهمت د ستر ګناهونو څخه یوه ده او الله عزوجل د مظلومانو مرستندوی دی لکه په دې حدیث كې چې هغه ماشوم د مور د دعا نه وروسته وویل یاالله ما داسې لوی کړه لکه دا جلۍ.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
د رسول الله عليه افضل الصلاة والسلام په ژبه ديرش قيصي
ليکوال : عصام عبدالعزيز الشايع
ژباړه او د احاديثو تخريج : عبد الباري (جمال)
