د روژې احکام او مسایل | پيل په د، ر توري
پيل په د توري:
درمل:
کوم درمل چې د دماغ يا نس په زخم کې وکارول شي او دماغ يا نس ته ننوځي، روژه ورسره فاسديږي، قضا به يې راګرځوي او کفاره نشته.([1])
او که دماغ يا نس ته دننه ولاړ نشي، روژه سهي ده.([2])
هغه تېز درمل چې د پوزې له لارې د دماغو د خلاصوالي لپاره د بوی په ډول کارول کېږي، که اثرات يې دماغ ته ورسېږې داسې درمل کارولو سره روژه فاسديږي.([3])
ناروغ ته په روژه ماتي کې درمل ورکول روا دي.([4])
دسمال لندول:
په روژه کې دسمال يا بل ټوکر لندول او پر سر اچول چې په روژه کې ورته اساني شي، پروا نه کوي . ([5])
له سر او نس پرته پر نورو ټپونو درمل کارولو سره روژه نه فاسديږي، که درمل لانده وي او که وچ وي . ([6])
له زخم څخه وينه او زوي تللو سره روژه نه فاسديږي, البته له روژتي څخه دومره وينه ويستل چې هغه ورسره کمزوری شي، مکروه دي. ([7])
دود:
که په ناپامۍ سره د چا ستوني ته دود تېر شو، روژه يې نه فاسديږي، ځکه چې کله ناکله دود څخه ځان ژغورل ناشونی وي، که خوله بنده کړي د پوزې له لارې ننوځي.
او که څوک په لوی لاس دود تېر کړي، لکه د ډيوې دود په لوی لاس ستوني ته تېر کړي، يا سګرېټ يا چلم وڅکوي، روژه يې فاسديږي، قضا به يې را ګرځوي.([8])
[irp][irp][irp]دوړه:
که د لارې دوړه او وړو ګرد د روژه نيوونکي ستوني ته تېر شي، روژه يې نه فاسدوي؛ ځکه چې له دې څخه ځان ژغورل ګران دي.([9])
درواغ:
درواغ ويل، د درواغو ګواهي ورکول، او په درواغو قسم خوړل لوی ګناهونه دي، بايد هر مسلمان ځان ورڅخه وژغوري، البته په دې سره روژه نه فاسديږي؛ خو مکروه کيږي . ([10])
درد له امله روژه ماتول:
که يوې حاملې مېرمنې ته د حمل له امله تکليف و او د روژې نه ماتولو په صورت کې ماشوم يا مېرمنې ته د زیان رسېدلو غالب ګومان و، روژه ماتولای شي، خو که د زيان غالب ګومان نه و، بيا يې ماتول کفاره او قضا دواړه لازموي.([11])
د دوشنبې او پنجشنبې روژه:
عائشه رضي الله عنها وايي چې رسول الله صلی الله عليه وسلم به هره دوشنبه او پنجشنبه روژه نيوله. ([12])
بل حديث کې ابوهريره رضي الله عنه وايي چې رسول الله صلی الله عليه وسلم وويل:
تعرض الأعمال يوم الاثنين والخميس، فأحبّ أن يعرض عملي وأنا صائم»
ژباړه: د دوشنبې او پنجشنبې په ورځ (الله ته د بندګانو) عملونه وړاندې کيږي؛ نو خوښوم چې زما عمل په داسې حال کې وړاندې شي چې روژه يم.([13])
پيل په ر توري:
رانجه:
د روژې په حالت کې سترګې تورول هيڅ پروا نه کوي، تردې چې که له سترګو تورولو وروسته په خوله يا ناړو کې د رانجو اثر هم وليدل شي، پروا نه کوي. ([14])
[irp][irp][irp]د روژه ماتي دعا:
اللهم لک صمت وعلی رزقک افطرت. ([15])
د روژه ماتي وخت:
کله چې د لمر په پرېوتو باور راشي، بيا روژه ماتی وروسته کول مکروه دی؛ خو که کله هوا ګردجنه وه او د لمر په پرېوتو کې شک و، بيا روژه ماتی دوه-څلور دقيقې وروسته کول غوره دی، او عموما په روژه ماتي کې درې دقيقې احتياط ښه دی. ([16])
سهل بن سعد رضي الله عنه روايت کوي چې رسول الله صلی الله عليه وسلم وويل: “خلک (مسلمانان) به تر هغو په خير کې وي چې په روژه ماتي کې تلوار کوي” ([17])
ابوعطيه رحمه الله وايي: يوه ورځ زه او مسروق رحمه الله عائشې رضي الله عنها ته ورغلو ورته ومو ويل: اې د مسلمانانو مورې! د رسول الله صلی الله عليه وسلم دوه صحابه دي، يو يې په روژه ماتي او لمانځه کې تلوار کوي او بل په روژه ماتي او لمانځه کې وروسته والی کوي؛ نو موږ څنګه وکړو؟ راته يې وويل: هغه کوم يو دی چې په روژه ماتي او لمانځه کې تلوار کوي؟ موږ ورته وويل: عبدالله – يعني : ابن مسعود رضي الله عنه- راته يې وويل: رسول الله صلی الله عليه به همداسې کول.([18])
د دې معنا دا ده چې له لمر لوېدو وروسته په روژه ماتي کې تلوار وشي نو که چا په دې فکر روژه ماته کړه چې لمر پرېوتی دی او وروسته څرګنده شوه چې هغه وخت لمر نه و پرېوتی، هغه روژه يې فاسده ده، قضا به يې راګرځوي، کفاره پرې نشته .
روژه ماتی ورکول:
رسول الله صلی الله عليه وسلم وايي: چاچې کوم روژاتي ته روژه ماتی ورکړ، دا به ورته د ( وړو) ګناهونو او دوزخ څخه د خلاصون سبب وي، او نوموړي ته به د هغه روژاتي هومره ثواب ورکول کيږي، پرته له دې چې د روژاتي له ثواب څخه څه کم شي، صحابه کرامو وپوښتل: ای د الله رسوله! موږ ټولو سره هغه څه نشته چې روژاتيانو ته روژه ماتی برابر کړو، رسول الله صلی الله عليه وسلم وويل: دا ثواب الله جل جلاله هغه چاته هم ورکوي څوک چې روژاتي ته لږ غوندې شودې، يوه کجوره يا یو غړپ اوبه ورکړي.
څوک چې روژه نيونکی په خېټه موړ کړي، الله به زما له حوض (حوض کوثر) څخه داسې اوبه پرې وڅښي چې جنت ته تر داخلېدو پورې به تږی نه شي . (مشکوة)
روژه ماتی په څه کول پکار دی؟
په لندو يا وچو کجورو روژه ماتول سنت دي، له دې پرته په پيو يا اوبو هم روژه ماتی غوره دی .
حضرت انس رضي الله عنه وايي: رسول الله صلی الله عليه وسلم به په لندو کجورو روژه ماتوله، که به هغه نه وې بيا به يې په وچو کجورو او که به هغه هم نه وې بيا به يې د اوبو څو غړپه وکړل. ([19])
رحم بندول:
د روژې په حالت د مېرمنې رحم په يو ډول ربړي کړۍ بندولو سره د مېرمنې روژه ماتېږي، قضا به يې راګرځوي کفاره پرې نشته . ([20])
او که کړۍ له سپېدو وړاندې د شپې له خوا ور واچول شي او د ورځې هم پکې وي، روژه نه فاسدوي . ([21])
روژه نه نيول:
له شرعي عذر پرته روژه پرېښودل ناروا، حرام او سخته ګناه ده.([22])
که يو چا له شرعي عذر پرته د رمضان روژې ونه نيولې، او بل وخت پښېمانه شو او قضا يې را وګرځولې؛ نو قضا يې پر ځای شوه؛ خو کوم ثواب چې په رمضان کې ورکول کېدی، له هغه بې برخې شو .
رسول الله صلى الله عليه وسلم وايي: من افطر يومامن رمضان من غير رخصة ولامرض لم يقض عنه صوم الدهر کله وان صامه.([23])
ژباړه: چاچې له کوم شرعي عذر يا ناروغۍ پرته د رمضان يوه ورځ روژه وخوړه، که په بدل کې يې ټول عمر روژه ونيسي (د ثواب) قضا به يې پوره نه کړي.
روژه په کومو وختونو کې ماتول روا ده؟
که يو څوک ناڅاپه داسې ناروغ شي چې له روژې ماتولو پرته يې بله چاره نه وي، د مثال په توګه ناڅاپه د چا په نس داسې درد شو چې نه زغمل کېدی، يا مار يا لړم وچيچه او له درملو خوړلو پرته يې بله چاره نه وه، په داسې وخت کې روژه ماتول سهي دي. ([24])
که يو څوک په روژه کې داسې تږی شي چې د مرګ وېره يې وه؛ نو له مرګ څخه د ژغورلو لپاره کولای شي اوبه وڅښي او روژه ماته کړي، بيا به يې قضا راګرځوي او کفاره پرې نشته . ([25])
که يوې مېندوارې ښځې ته داسې څه ور پېښ شي چې د هغې يا يې د بچي ژوند ته خطر و؛ نو روژه ماتول ورته غوره دي.([26])
د خوړو پخولو يا بل کوم اړين کار کولو له امله څوک دومره تږی شو چې مرګ ته نږدې شو، هغه دې روژه ماته کړي، او که څوک له ډېرې اړتيا پرته په روژه کې داسې کار وکړي چې له همداسې حالت سره مخ شي، هغه ګناهګار دی . ([27])
روژې له امله ناروغه کېدل:
که يو څوک د روژې له امله ناورغه کېدی او دا ناروغي يې دوامداره وه، هغه کولای شي روژې ونه نيسي او په بدل کې يې فديه ورکړي، او که له فديې ورکولو وروسته يې دا ناروغي ختمه شوه، بيا دې د تېرو روژو قضا راوړي او کفاره يې باطله شوه. ([28])
روژې څخه د خلاصون لپاره سفر کول:
که څوک په رښتيا ډول مسافر وي هغه ته د روژې نه نيولو اجازه ده؛ خو که څوک روژې څخه د خلاصون لپاره د سفر حيله جوړوي، دا ناوړه کار دی . ([29])
روژه فرض ده:
د رمضان روژه فرض عين ده، فرضيت يې له قرآن، حديث او اجماع څخه ثابت دی.([30])
که څوک د رمضان د روژې له فرضيت څخه انکار وکړي د اسلام له چوکاټه وتلی دی، او که څوک يې د فرضيت له اقرار سره سره نه نيسي هغه فاسق او سخت ګناهګار دی.([31])
روژه نه نيونکي باندې هم سرسايه واجب ده:
که يو شتمن د کوم عذر له امله د رمضان روژې ونه نيولې، سرسايه يې له سره نه اوړي؛ بلکې سرسايه جلا واجب ده، په نه ورکولو يې ګناهګاريږي.([32])
روژه نه فاسديږي:
په لاندې شيانو روژه نه فاسديږي
مسواک کارول. ([33])
سر يا ږيره غوړول.
سترګې تورول يا پکې درمل کارول.([34])
خوشبويي کارول([35])
د ګرمۍ يا تندې له امله لمبېدل([36])
پېچکاري لګول([37])
په هېره خوراک يا څښاک کول ([38])
په ناپامۍ سره ستوني ته دود، ګرد يا مچ ننوتل ([39])
غوږ ته اوبه تېرېدل.([40])
پخپله قی راتلل ([41])
په خوب کې احتلام کېدل. ([42])
له غاښونو وينه راتلل؛ خو په دې شرط چې ستوني ته ولاړه نشي.([43])
که څوک د شپې له خوا مېرمنې سره کوروالی وکړي او له سپېدو وړاندې غسل ونشي کړای، هغه کولای شي له سپېدو وروسته ولمبېږي، روژې ته يې زيان نه رسيږي. ([44])
روژه مکروه کيږي:
په لاندې شيانو روژه مکروه کيږي:
۲- له عذر پرته د خوړو خوند څکل. ([45])
۳- په خوله کې ناړي راټولول او بيايې تېرول. ([46])
۴- له ډېرې اړتيا پرته په غاښ کې دوا کېښودل.
۵- د روژې په شپه تر سهاره په جنابت کې پاتې کېدل خلاف اولی دي، ښه دا ده چې په شپه کې غسل وکړل شي. ([47])
۶- رګ وهل (حجامت)، په رګ وهلو سره د رګ وهونکي روژه مکروه کيږي.
۶- د غاښونو دوا کارول؛ خو که دوا حلق ته تېره شي بيا روژه فاسديږي. ([48])
۸- په غاښونو کې د خوراک ذرې (ميده برخې) پرېښودل.([49])
د جماع پاروونکو کې اخته کېدل، لکه مچې اخيستل او شهوت پاروونکي فکرونه کول او يا داسې انځورونه ته کتل چې د انسان شهوت را پاروي.([50])
دومره وينه ورکول چې د بدن د کمزورۍ له امله يې پر روژې اغېز وشي . ([51])
په استنجا کې دومره مبالغه کول چې د اوبو دننه تللو شک پيدا شي.([52])
پوزې او خولې ته په اوبو اچولو کې مبالغه کول او يا په خوله کې ډېر وخت اوبه نيول.([53])
په روژه کې له مېرمنې سره لوبې کولو، او مچو کولو سره روژه نه ماتيږي؛ خو په روژه کې داسې کول مکروه دي، اوکه په دغه وخت کې انزال شي، روژه يې ماتيږي. ([54])
دغه راز په روژه کې درواغ ويل، په درواغو شاهدي ويل، غيبت کول، چغلخوري، ټګي کول، جګړې کول، په دراغو قسمونه خوړل، فاحش حرکات کول، سپکې خبرې کول، ظلم کول، نامحرمه مېرمنو سره خبرې کول او ورته کتل، سينما ته تلل، دا هغه څه دي چې روژه ورسره مکروه کيږي، ښايي روژه نيوونکي په روژه کې په ځانګړي ډول له دې کارونو څخه هم ځانونه وساتي.([55])
[irp][irp][irp]روژه وروسته کول:
که يو ناروغ داسې وي چې د روژې په نيولو سره يې ناروغي زياتيږي، لکه د ټي بي ناروغ ته ډاکتر مشوره ورکړي چې که درمل يې په منځ کې پرېښودل ناروغي يې زياتيږي، داسې ناروغ کولای شي روژه وځنډوي او که د رغېدو شونتيا يې نه وه، له مرګ وړاندې دې فديه ورکړي.([56])
رېګ تېرېدل:
که د يو چا خولې ته رېګ ننوتل او تو يې کړل، بيا يې ناړې تېرې کړې او له هغه وروسته يې د غاښونو ترمنځ د نور رېګ احساس وکړ، روژه يې نه فاسديږي.([57])
روژې ماتولو ته اړ کېدل:
که يو څوک په زور روژې ماتولو ته اړ کړل شو او په مرګ يا ډبولو وګواښل شو او روژه يې ماته کړه، يوازې قضا پرې شته، کفاره نشته.([58])
که يو خاوند خپل مېرمن يا مېرمن خاوند په زور کوروالي ته اړباسي د دواړو روژه ماتېږي، البته چا چې اړ اېستلی وي هغه به قضا او کفاره دواړه ورکوي او څوک چې اړ ايستل شوی وي پر هغه يوازې قضا ده.([59])
له روغتيا وروسته تر ماښامه خوراک او څښاک
که په روژه کې د ناروغۍ له امله چا درمل وخوړل يا يې وکارول او روغ شو، تر ماښامه ورته خوراک او څښاک کول ناروا دي، له رمضان وروسته پرې د همدې روژې قضا هم واجب ده.([60])
له روغتيا وړاندې وفات کېدل:
که چا د ناروغۍ له امله روژه نشوه نيولای او ډاکترانو هم له روژې نيولو منع کړ او له روغتيا وړاندې په همدې ناروغۍ کې مړ شو، د دغې روژې فديه ادا کول پرې لازم نه دي، خو که وارثان يې په خپله خوښه فديه ورکړي پروا نه کوي.([61])
([1] ) او داوى جائفة او آمة فوصل الدواء حقيقة. قضى في الصور كلها فقط.(شامي: 2/402-406).
([2] ) قوله فوصل الدواء حقيقة اشار الى أن ما وقع في ظاهرالرواية من تقييد الإفساد بالدواء الرطب مبني على العادة من أنه يصل و الا فالمعتبر حقيقة الوصول حتى لو علم وصول اليابس افسد او عدم وصول الطري لم يفسد.(شامي: 2/402).
([3] ) قوله انه لو ادخل حلقه الدخان اي باي صورة كان الإدخال حتى لو تبخر ببخور فاواه الى نفسه واشتمه ذاكرا لصومه افطر لإمكان التحرز عنه وهذا ممايغفل عنه كثير من الناس.(شامي: 2/395).
([4] ) فتاوى دارالعلوم ديوبند:6/495(البحرالرائق:2/282).
([5] ) وكذا لا تكره حجامة وتلفف بثوب مبتل ومضمضة أو استنشاق أو اغتسال للتبرد عند الثاني وبه يفتى شرنبلالية عن البرهان.
قوله ( وبه يفتى ) لأن النبي صب على رأسه الماء وهو صائم من العطش أو من الحر رواه أبو داود وكان ابن عمر رضي الله عنهما يبل الثوب ويلفه عليه وهو صائم ولأن هذه الأشياء فيها عيون على العبادة. (شامي: 2/419).
([6] ) ومايدخل من مسام البدن من الدهن لايفطر هكذا في شرح المجمع. (عالمكيري: 1/203).
([7] ) لقوله عليه السلام: الفطر ممادخل وليس مماخرج رواه ابويعلى في مسنده(البحرالرائق: 2/278).
ايضا: قَوْلُهُ ( أو ادَّهَنَ أو احْتَجَمَ أو اكْتَحَلَ أو قَبَّلَ ) وهو مَكْرُوهٌ لِلصَّائِمِ إذَا كان يُضْعِفُهُ عن الصَّوْمِ أَمَّا إذَا كان لَا يَخَافُهُ فَلَا بَأْسَ كَذَا في غَايَةِ الْبَيَانِ. (البحرالرائق:2/273).
([8] ) او دخل حلقه غبار او ذباب او دخان ولو ذاكرا استحسانا لعدم امكان التحرز عنه….قوله لعدم امكان التحرز عنه فاشبه الغبار والدخان لدخولهما من الأنف اذا طبق الفم.(شامي:2/395).
قوله: انه لو ادخل حلقه الدخان اي باي صورة كان الإدخال حتي لو تبخر ببخور فاواه الى نفسه واشتمه ذاكرا لصومه افطر لإمكان التحرز عنه وهذا ممايغفل عنه كثير من الناس.(شامي:2/395).
([9]) او دخل حلقه غبار او ذباب او دخان ولو ذاكرا استحسانا لعدم امكان التحرز عنه….لم يفطر.(شامي:2/395).
([10] ) واختلف العلماء في أن الغيبة والنميمة والكذب, هل يفطر الصائم؟ فذهب الجمهور من الأئمة الى أنه لايفسد بذلك, وإنما التنزه عن ذلك من تمام الصوم(معارف السنن: 5/366). (شامي: 2/412).
([11] ) و للحامل والمرضع ان خافتا على الولد او النفس اي لهما الفطر.(تبيين الحقائق: 2/197).
([12] ) (8) الترمذي حديث رقم:(745)
([13] ) الترمذي حديث رقم:(747) .
([14] ) ( أو ادهن أو اكتحل أو احتجم ) وإن وجد طعمه في حلقه……لم يفطر (قوله لم يفطر) لان الموجود في حلقه اثر داخل من المسام الذي هو خلل البدن والمفطر انما هو الداخل من المنافذ (درالمختار مع ردالحتار ۲/۳۹۵).
([15]) ابوداؤد حديث رقم: 2358, مشكوة المصابيح, حديث رقم: 1994.
[16] : جواهرالفقه، للشيخ المفتي محمدشفيع رحمه الله۳/۵۲۲ [17] : صحيح البخاري، كتاب الصوم، باب تعجيل الإفطار، حديث رقم (1957). [18] : صحيح مسلم، كتاب الصوم، باب فضل السحور وتأكيد استحبابه..، حديث رقم (2554). [19] : سنن أبي داود، كتاب الصوم، باب ما يفطر عليه، حديث رقم (2356).([20] ) إذا رمت المرأة القطنة في قبلها إن انتهت إلى الفرج الداخل، وهو رحمها انتقض صومها؛ لأنه تم الدخول.(المحيط البرهاني3/350).
([21] ) فتاوى رحيمية 7/257.
([22] ) قوله تعالى: فمن شهد منكم الشهر فليصمه….فان الأمة اجمعت على فريضة شهر رمضان لايجحدها الا كافر…(بدائع الصنائع2/75).
([23] ) مشكوة المصابيح، الفصل الثاني، ۱/۱۷۷.
([24] ) قَوْلُهُ ( لِمَنْ خَافَ زِيَادَةَ الْمَرَضِ الْفِطْرُ ) لِقَوْلِهِ تَعَالَى { فَمَنْ كان مِنْكُمْ مَرِيضًا أو على سَفَرٍ فَعِدَّةٌ من أَيَّامٍ أُخَرَ } البقرة 184 فإنه أَبَاحَ الْفِطْرَ مَرِيضٍ لَكِنْ الْقَطْعُ بِأَنَّ شَرْعِيَّةَ الْفِطْرِ فيه إنَّمَا هو لِدَفْعِ الْحَرَجِ وَتَحَقُّقُ الربح ( الحرج ) مَنُوطٌ بِزِيَادَةِ الْمَرَضِ أو إبْطَاءِ الْبُرْءِ أو إفْسَادِ عُضْوٍ.(البحرالرائق: 2/281).
([25] ) الباب الخامس في الإعذار التي تبيح الإفطار…ومنها العطش والجوع كذلك اذا خيف منهما الهلاك او نقصان العقل. (عالمكيري1/207, وفتاوى تاتارخانية 2/384).
([26] ) ( وَلِلْحَامِلِ وَالْمُرْضِعِ إذَا خَافَتَا على الْوَلَدِ أو النَّفْسِ ) أَيْ لَهُمَا الْفِطْرُ دَفْعًا لِلْحَرَجِ وَلِقَوْلِهِ إنَّ اللَّهَ وَضَعَ عن الْمُسَافِرِ الصَّوْمَ وَشَطْرَ الصَّلَاةِ وَعَنْ الْحَامِلِ وَالْمُرْضِعِ الصَّوْم. (البحرالرائق:2/285).
([27] ) لا يجوز أن يعمل عملا يصل به إلى الضعف فيخبز نصف النهار ويستريح الباقي فإن قال لا يكفيني كذب بأقصر أيام الشتاء فإن أجهد الحر نفسه بالعمل حتى مرض فأفطر ففي كفارته قولان(الدرالمختار: 2/420).
قال الشرنبلالي: صورته: صائم اتعب نفسه في عمل حتى اجهده العطش فافطر لزمته الكفارة, وقل لا, وبه افتى البقالي.(فتاوى الشامي: 2/420).
([28] ) وَالصَّحِيحُ الذي يَخْشَى أَنْ يَمْرَضَ بِالصَّوْمِ فَهُوَ كَالْمَرِيضِ(البحرالرائق 2/281). وفي النهدية: الذي لايقدر على الصيام يفطر ويطعم لكل يوم مسكينا كما يطعم في الكفارة…. ولو قدر على الصيام بعد ما فدى بطل حكم الفداء حتى يجب عليه الصوم.(عالمكيرية: 1/207)
([29] ) والسفرالذي يبيح الفطر هو ما يبيح القصر(تاتارخانية:2/383).
([30] ) والدليل على فرضية صوم شهر رمضان الكتاب والسنة والاجماع والمعقول…(بدائع الصنائع:2/75).
([31] ) واماالاجماع فإن الأمة اجتمعت على فرضية شهر رمضان لايجحدها الاكافر.(بدائع الصنائع:2/75).
ايضا: اعلم أن الفرض ماثبت بدليل قطعي لاشبهة فيه كالايمان والاركان الأربعة….حتى يكفر جاحده ويفسق تاركه بلاعذر(شامي:6/313).
([32] ) ردالمحتار2/361.
([33] ) لايكردهن شارب ولاكحل….ولاسواك. (شامي:2/419).
([34] ) او ادهن او اكتحل او احتجم. (شامي: ۲/۴۱۹).
([35] ) لايكره للصائم شم رائحة المسك والورد ونحوه.(ردالمحتار۲/۴۱۷).
([36] ) والمفطر انما هوالداخل من المنافذ للاتفاق على ان من اغتسل من ماء فوجد برده في باطنه انه لايفطر.(ردالمحتار: ۲/۳۹۶).
([37] ) لأنه اثر داخل من المسام الذي هو خلل البدن والمضر انما هو الداخل من المنافذ(ردالمحتار:2/395).
([38] ) اذا اكل الصائم او شرب او جامع ناسيا لم يفطر(تنويرالابصار شامي:2/394).
([39] ) او دخل حلقه غبار او دخان لم يفطر(تنويرالابصار شامي: ۲/۳۹۵).
([40] ) او دخل الماء في اذنه او كان بفعله (شامي: ۲/۳۹۶).
([41] ) ولو ذرعه القئ لم يفطر سواء كان اقل من ملئ الفم لقول النبي صلى الله عليه وسلم: ثلاث لايفطرن الصائم القئ والحجامة والاحتلام.(بدائع الصنائع:۲/۹۲).
([42] ) ولو احتلم في نهار رمضان فانزل لم يفطره لقول النبي صلى الله عليه وسلم: ثلاث لايفطرن الصائم القئ والحجامة والاحتلام، ولانه لاصنع له فيه فيكون كالناسي.(بدائع الصنائع: ۲/۹۱).
([43] ) او خرج الدم من بين اسنانه ودخل حلقه يعني ولم يصل الى جوفه…لم يفطر(شامي: ۲/۳۹۴)
([44] ) لو اصبح جنبا في رمضان فصومه تام عند عامة الصحابة مثل علي وابن مسعود وزيدبن ثابت رضي الله عنهم…(بدائع الصنائع: ۲/۹۲).
([45] ) وكره ذوق شيئ ومضغه بلاعذر كذافي الكنز(عالمكيرية: 1/199).
([46] ) ويكره للصائم أن يجمع ريقه في فمه ثُمَّ يَبْتَلِعَهُ كَذَا في الظَّهِيرِيَّةِ(عالمكيرية: 1/199).
([47] ) عن علي رضي الله عنه عن النبي صلى الله عليه وسلم قال: لاتدخل الملائكة بيتا فيه صورة ولاكلب ولاجنب. (ابوداود)
([48] ) ( و ) كره ( مضغ علك ) أبيض ممضوغ ملتئم وإلا فيفطر. قوله ( أبيض الخ ) قيده بذلك لأن الأسود وغير الممضوغ وغير الملتئم يصل منه شيء إلى الجوف وأطلق محمد المسألة وحملها الكمال تبعا للمتأخرين على ذلك قال للقطع بأنه معلل بعدم الوصول فإن كان مما يصل عادة حكم بالفساد لأنه كالمتيقن. (شامي: 2/416).
([49] ) مسائل رفعت قاسمي، دوهم ټوك، مسائل روزه.
([50] ) اعلم أن كمال الصوم انما هو تنزيهه عن الأفعال والأقوال الشهوية والسبعية والشيطانية, فانها تذكر النفس الأخلاق الخسيسة, وتهيجها لهيئات فاسدة, والاحتراز عما يفضي الى الفطر ويدعو اليه.(حجة الله البالغة 2/141).
([51] ) ولابأس بالحجامة ان امن على نفسه الضعف اما اذا خاف فانه يكره و ينبغي له أن يؤخر الى وقت الغروب وذكرشيخ الاسلام شرط الكراهة ضعف يحتاج فيه الى الفطر والفصد نظيرالحجامة هكذا في المحيط (عالمكيرية 1/200).
([52] ) وتكره له المبالغة في الاستنجاء كذا في السراج.(عالمكيرية:1/199).
([53] ) وكذافي المبالغة في المضمضة والاستنشاق قال شمس الأئمة الحلواني: وتفسيرذلك ان يكثر امساك الماء في فمه ويملأ لا أن يغرغر كذافي المحيط.(عالمكيرية:1/199)
[54] : البحرالرائق۲/۴۷۶، كتاب الصوم، باب ما يفسد الصوم و ما لا يفسد، ط: رشيديه [55])) عن أبي هريرة قال: قال رسول الله صلى الله عليه و سلم (من لم يدع قول الزور والجهل والعمل به فلا حاجة لله في أن يدع طعامه وشرابه (سنن ابن ماجة حديث رقم: 1689).اختلف العلماء في أن الغيبة والنميمة والكذب هل يفطر الصائم؟ فذهب الجمهور من الأئمة إلى أنه لايفسد بذلك وانما التنزه عن ذلك من تمام الصوم. (معارف السنن: 5/366, فتاوى شامي: 2/412).
([56] ) أو مريض خاف الزيادة ) لمرضه وصحيح خاف المرض وخادمة خافت الضعف بغلبة الظن بأمارة أو تجربة أو بإخبار طبيب حاذق مسلم مستور( وقضوا ) لزوما. (شامي: 2/422).
([57] ) او بقي بلل في فيه بعدالمضمضة وابتلعه مع الريق….او ابتلعه مابين اسنانه وهو دون الحمصة لانه تبع لريقه تحته في “رد” عبارة البحر لانه قليل لايمكن الاحتراز عنه فجعل بمنزلة الريق. (شامي: 2/396).
([58] ) واعلم أن أبا حنيفة كان يقول أولا في المكره على الجماع عليه القضاء والكفارة لأنه لا يكون إلا بانتشار الآلة ذلك أمارة الاختيار ثم رجع وقال لا كفارة عليه وهو قولهما لأن فساد الصوم يتحقق بالإيلاج وهو مكره فيه مع أنه ليس كل من انتشرت آلته يجامع اه أي مثل الصغير والنائم.(شامي:2/401).
ايضا: من جَامَعَ عَمْدًا في أَحَدِ السَّبِيلَيْنِ فَعَلَيْهِ الْقَضَاءُ وَالْكَفَّارَةُ وَلَا يُشْتَرَطُ الْإِنْزَالُ في الْمَحَلَّيْنِ كَذَا في الْهِدَايَةِ وَعَلَى الْمَرْأَةِ مِثْلُ ما على الرَّجُلِ إنْ كانت مُطَاوِعَةً وَإِنْ كانت مُكْرَهَةً فَعَلَيْهَا الْقَضَاءُ دُونَ الْكَفَّارَةِ(عالمكيرية: 1/205)
([59] ) لو اكل مكرهااو مخطئا عليه القضاء دون الكفارة كذافي فتاوى قاضيخان.(عالمكيري:1/202).
([60] ) والأصل في هذه المسائل ان كل من صارفي آخرالنهار بصفة لوكان في اول النهار عليها للزمه الصوم فعليه الإمساك.(شامي: 2/408).
([61] ) فان ماتوا فيه اي في ذلك العذر فلاتجب عليهم الوصية بالفدية لعدم ادراكهم عدة من ايام اخر.(شامي:2/160).
[irp][irp][irp]
