آرامش مؤمن (قرضاوي)
انسان مؤمن احساس عزلت و دوري از برادران مؤمنش را نمي كند، اگر چه در محل كار، مسجد و خانه اش نيستند؛ اما هميشه در ضمير، فكر و وجدانش زندگي به سر مي برند؛ چراكه اگر انفرادي هم نماز بخواند به نمايندگي از آنان مي گويد: {اياك نعبد و اياك نستعين} فقط ترا عبادت مي كنيم و از تو كمك مي خواهيم. آنگاه كه دعا كند به نام آنها دعا مي كند: {إهدنا الصراط المستقيم} ما را به راه راست هدايت كن. و وقتي از خود ياد مي كند از آنها نيز يا مي نمايد{ السلام علينا و علي عبادالله الصالحين} سلام بر ما و بندگان نيكوي خداوند.
اين را در التحات مي گويد كه تنها در نمازهاي فرض روزانه نه بار تكرار مي شود.
وسعت ديد مؤمن بيشتر از آن است كه تنها با مؤمنان معاصرش زندگي كند؛ بلكه قرن هاي گذشته را مي نوردد، زمانه ها و مسافت ها را مي شگافد و همراه مؤمنين زيست مي كند؛ اگر چه سال از آنها فاصله داشته باشد؛ لذا آنچه را نيكان مي-گويند، بيان مي كند.
( ربنا اغفر لنا و لاخواننا الذين سبقونا بالايمان) پروردگارا ما را و برادران ايماني پيشين مان را بيامرز.
مؤمن احساس مي كند كه با ايمان و عمل صالحش همراه پيامبران الهي، صديقين،شهيدان و نيكوكاران از هر امتي و در هر زماني، زندگي دارد،{ و من يطيع الله والرسول فاولئك مع الذين أنعم الله عليهم من النبيين و الصديقين و الشهداء و الصالحين و حسن اولئك رفيقاً} و كسي كه از خدا و پيغمبر ( با تسليم در برابر فرمان آنان و رضا به حكم ايشان ) اطاعت كند ، او ( در روز رستاخيز به بهشت رود و همراه و ) همنشين كساني خواهد بود كه ( مقرّبان درگاهند و ) خداوند بديشان نعمت ( هدايت ) داده است ( و مشمول الطاف خود نموده است و بزرگواري خويش را بر آنان تمام كرده است .
آن مقرّباني كه او همدمشان خواهد بود ، عبارتند ) از پيغمبران و راستروان ( و راستگوياني كه پيغمبران را تصديق كردند و بر راه آنان رفتند ) و شهيدان ( يعني آنان كه خود را در راه خدا فدا كردند ) و شايستگان ( يعني ساير بندگاني كه درون و بيرونشان به زيور طاعت و عبادت آراسته شد ) ، و آنان چه اندازه دوستان خوبي هستند !
چه كسي سعادتمند تر است از آنكه با ايشان رفيق وهمراهست؟ چراكه اين رفاقت جسمي و ظاهري نيست بلكه همراهي روح، وجدان، فكر و قلب مي باشد. براي مؤمن اين بسنده است كه با معيت اين ابر مردان است نه عقب و نزديك شان. كسي گمان نكند همراهي ايشان براي مؤمن ساده و بي ارزش يا امر خيالي مي باشد؛ چون تفاوتي زياد است بين انساني كه تاريخش فقط تاريخ شخصيت، خانواده و حزبش باشد كه بزودي تشكيل شده و فعاليت هاي سطحي دارد. و انساني كه تاريخ او تاريخ ايمان و هدايت از زمان آدم عليه السلام، تاريخ ابراهيم عليه السلام، موسي، عيسي و محمد عليهم السلام از پيامبران اولوالعزم و ديگر رسولان و پيامبران از وقتي كه خداوند ايشان را مبعوث كرده و براي شان كتاب فروفرستاده است.
مسلمان ازين تاريخ ايمان در وقوع هر حادثه، مواجه شدن با هر مشكلي و ايجاد هر مانعي سر راهش؛ الهام مي گيرد. درين تاريخ الگو،هدايت، ابتلاء و مصيبت، انس و محبت را ميا بد. از همه اين موارد توشه ي براي انديشه اش، نوري براي قلبش و كمكي به اراده اش پيدا مي كند.
نماز و دعا
از اسباب ارامش روحي كه مادي پرستان از آن محروم اند و مسلمانان به آن آراسته مي باشند؛ نماز و دعاي است كه هر روز مؤمن با پروردگارش نجوا مي-كند. نماز لحظه ارتقاي روحي است كه انسان را از مشغوليت هاي دنيا فارغ مي كند تا در پيشگاه پروردگارش ايستاده شده و حمد وثناي الله را بيان كند، به دعاي خود خويشتن را علاقه مندانه و خاشعانه به طرف الله مي كشاند؛ چون ارتباط به خداوند بزرگ و بلند مرتبه قوتي به نفس، كمكي به تصميم و آرامش و اطمناني به روح مي بخشد.
لذا خداوند نماز را سلاحي براي مؤمن قرار داده كه در ميدان زندگي به آن استمداد جويد و در وقت درد و عم به آن رو آورد. خداوند مي فرمايد: { ياايهاالذين آمنوا استعينوا بالصبر و الصلوة إن الله مع الصابرين} اين مؤمنان از صبر و نماز مدد جوييد، خدا باشكيبايان است. حضرت محمد صلي الله عليه وسلم وقتي عمگين مي شدند به نماز پناه مي بردند و نماز شان مجرد شكل و ظاهر نبود؛ بلكه در حالت نماز غرق مناجات الهي مي شدند حتي وقتي كه نماز نزديك مي شد به علاقه مندي وافري به مؤذن مي گفتند: (ارحنا يا بلال) اي بلال به اذانت ما را راحت ساز و نيز ميگفتند: خنكي و روشني چشمانم در نماز نهفته است.
ديل كارنگي در يكي از كتاب هايش در مورد تأثير نماز در نفس بشري، سخنان جالبي دارد؛ گرچه او معناي عمومي نماز بين اديان را اراده داشته كه عبارت از دعا، تضرع و زاري به سوي الله است.
او مي گويد« اگر نماز، تضرع و راز و نياز را از دست دادي طبعً ديندار نيستي؛ باور كن كه نماز كمكي بزرگي است به توانايي هاي تان، چون نماز كار عملي فعالي مي باشد؛ خواهي پرسيد كه منظور تان از عمل فعال چيست؟ منظورم نماز است كه سه موضوعي را كه همه انسان هاي مؤمن و ملحد به آن نيازمند اند، برآورده مي سازد:
1) نماز به شما كمك مي كند تا مسؤوليت ها و سنگين باري ها را به دقت و امانت داري انجام دهي.
2) نماز به تو اين احساس را مي دهد كه در حل مشكلات و اندوه ها تنها نيستي.
3) نماز ما را به عمل و اقدام وا مي دارد؛ بلكه گامي است به سوي عمل.»
وقتي ارزش نماز به طور عمومي اينگونه باشد پس نماز اسلامي باكتر و مؤثر تر مي باشد؛ چون در آن پاكي بدني و طراوتي وجود دارد، در آن قرآن اين كتاب جاودان تلاوت مي گردد و در نماز وحدت و جامعت تبلور ميابد، جماعتي كه اسلام به آن ترغيب و تشويق نموده است.
چه احساس قشنگي دارد مؤمن وقتي در لحظات دلتنگي ها و مشكلات به پروردگار پناه جسته و اين دعا را مي خواند چنانچه پيامبر صلي الله عليه وسلم مي خواندند:
(اللهم رب السماوات السبع و رب العرش العظيم ربنا و رب كل شيٍ فالق الحب و النوي، منزل التوراة و الانجيل و القرآن، اعوذ بك من شر كل دابة‌انت آخذ بناصيتها، انت الاول، فليس قبلك شيء و انت الآخر فليس بعدك شيء و انت الباطن فليس دوتك شيء اقض عني الدين و اغنني من الفقر) رواه مسلم.
الها! اي پروردگار هفت آسمان وعرش بزرگ،پروردگار ما و همه چيز، روياننده دانه و خسته، نازل كننده تورات و انجيل و قرآن، به تو پناه مي جويم از شر هر جنبنده ي كه در اختيار تست، تو اول و چيزي قبل از تو نبود و تو آخر هستي و چيزي بعد از تو نيست. قرضداري ام را آسان گردان و از فقر و تنگدستي نجاتم بده.
كدام آرامش به دل پيامبر افتاد؛ آنگاه كه از طايف با پا هاي خون آلود، قلب شكسته از بدرفتاري قومش برگشت؟ آرامش او فقط اين بود كه دستها را به طرف آسمان بلند كرده و با دعا هاي آرامبخش درواره هاي آسمان را خوبيد و اين گونه دعا نمود:( اللهم إني اشكو اليك ضعف قوتي و قلة‌حيلتي هواني علي الناس يا ارحم الراحمين، انت رب المستضعفين و انت ربي …)
نوشته: دكتور يوسف قرضاوي
ترجمه: عبدالخالق احسان
