پناه جستن به خدا از شر شيطان
مؤلف گويد: خداوند پيغمبر (صلى الله عليه وسلم) را هنگام قرائت قرآن بر پناه جستن به خدا از شر شيطان امر فرموده: ﴿فَإِذَا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ﴾ سوره نحل، آيه 98 «پس هر گاه قرآن بخوانى، از شيطان رانده شده به خداوند پناه جوى». و همچنين از شر «دمندگان در گريها» يعني جادوگران (سورة فلق). پيداست كه در ديگر موارد هم بايد از شر شيطان به خدا پناه جست.
روايت از پيغمبر (صلى الله عليه وسلم) داريم كه شيطان نزد يكي از شما مي آيد و مي پرسد: كي تو را آفريد؟ مي گويد: خدا، مي پرسد: خدا را كي آفريده! آن شخص در اينجا بايد بگويد: «آمنتُ بالله ورسوله» تا آن وسوسه زايل شود. (اين حديث را مسلم و بخاري هر دو آورده اند).
ابن مسعود از پيغمبر (صلى الله عليه وسلم) روايت مي كند كه فرمود: شيطان را در دل آدمي وسوسه اي است وفرشته را الهامي؛ اما وسوسه شيطان آن است كه وعده شرّ مي دهد و حق را تكذيب مي نمايد و الهام فرشته آن است كه وعدة خير مي دهد و حق را تصديق مي نمايد. هر كس چنين حالتي در دل خود يافت بداند كه از خداست، و بايد خدا را بستايد و هر كس حالت اول را در دل يافت بداند كه از شيطان است و بايد از شيطان به خدا پناه جويد زيرا ﴿الشَّيْطَانُ يَعِدُكُمُ الْفَقْرَ وَيَأْمُرُكُمْ بِالْفَحْشَاءِ﴾ اين شيطان است كه بشما وعدة فقر مي دهد و امر به كار زشت مي نمايد. سوره بقره، آيه 268
روايت است كه پيغمبر (صلى الله عليه وسلم) براي حسن و حسين (رضی الله عنهما) اين دعا را مي خواند: «أُعِيْذُكُمَا بِكَلِمَاتِ اللهِ التَّامَّةِ مِنْ كُلِّ شَيْطَانِ وَهَامَّةٍ، وَمِنْ كُلِّ عَيْنٍ لاَمَّةٍ» و مي فرمود: پدرم ابراهيم براي اسماعيل و اسحاق چنين تعويذ مي خواند. (اين روايت را مسلم و بخاري هر دو آورده اند).
ابن الانباري گويد: «هَامَّةٍ» (واحدِ هوامّ) يعني هر موجودي كه اهتمام به شرّ كند، و «لاَمَّةٍ» به معني « مُلمّه» (بد و گنهكار) است، و «لاَمَّةٍ» گفته تا همراه «هَامَّةٍ و تَّامَّةِ» سبكتر بر زبان جاري شود.
از مطرف نقل است كه گفت: آدميزاده را ديدم در فاصلة خدا و شيطان افتاده، هر گاه خدا نگهش داشت نگه داشته، و الا شيطان آدميزاده را مي برد.
يكي از گذشتگان به شاگردش گفت: هر گاه شيطان گناهان را در نظرت بيارايد چه مي كني؟ گفت: با او جهاد مي كنم. پرسيد: اگر دوباره و سه باره آمد چه مي كني؟ گفت: جهاد مي كنم. استاد گفت: اين طول مي كشد، از شر سگ به صاحبش پناه ببر!
مؤلف گويد: مَثَل شيطان با آدم پرهيزگار چنان است كه كسي به سگش يك بار نهيب بزند و آن سگ با همان يك نهيب بگذارد و برود، و مَثَل شيطان با آدمي كه آلودگي دارد چنان است كه هر قدر بر سگي نهيب بزند آن سگ همچنان بر جا بماند. زيرا آدم متقي به ياد خداست و همان در راندن شيطان اثر دارد.
مؤلف: علامه ابو الفرج ابن جوزی
ترجمه: علیرضا ذکاوتی قراگزلو
