میندې کولی شي د خپلو اولادونو په احساساتو او رواني حالت باندې مستقیم او غیرمستقیم اغېز ولري، چې ځینې وختونه دا اغېز ژور خپګان (Depression) ته هم لاره هوارولی شي. دا اغېز کولی شي مختلف عوامل ولري، لکه:

۱. ډیر سخت انضباط (Strict Parenting)

کله چې مور پلار ډېر سخت قوانین وضع کوي او ماشوم ته کافي محبت یا ازادي نه ورکوي، نو دا د ماشوم د رواني فشار لامل کېدای شي، چې بالاخره یې ژور خپګان ته ورسوي.

۲. دوامداره انتقاد او سپکاوی

که یو ماشوم تل د خپلو والدینو له لوري انتقاد، سپکاوی یا بې‌پروايي تجربه کړي، دا یې د ځان ارزښت کمزوری کوي، چې د ژور خپګان سبب ګرځي.

۳. شخړې او کورنۍ لانجې

هغه ماشومان چې د خپلو والدینو ترمنځ دوامداره شخړې ویني، له ذهني فشار سره مخ کېږي او ښایي د ژور خپګان نښې ښکاره کړي.

۴. احساساتي بې‌پروايي (Emotional Neglect)

که مور اولاد ته کافي پاملرنه، مینه او ملاتړ ورنه کړي، ماشوم ځان یوازې احساسوي، چې دا یې ذهني روغتیا ته زیان رسولی شي.

۵. ډیر زیات فشار (High Expectations)

ځینې والدین له خپلو اولادونو ډېرې لوړې تمې لري، لکه تل تر ټولو ښه درجې راوړل، یا هر کار کې بریالي کېدل. که ماشوم ونه‌شي کولای دا تمې پوره کړي، نو دا فشار یې ژور خپګان ته بیايي.

۶. والدین خپله ژور خپګان ولري

که مور خپله له ذهني ناروغۍ، خپګان یا اضطراب سره مخ وي، دا احساسات یې اولاد ته هم انتقالېدای شي.

څه کول پکار دي؟

ماشوم ته احساس ورکړئ چې ارزښت لري او اورېدلی کېږي.

د هغوی احساساتو ته درناوی وکړئ او د خبرو کولو فرصت ورکړئ.

د سخت انضباط پر ځای محبت، نرمي او متوازن روزنه غوره کړئ.

که ماشوم د ژور خپګان نښې ولري، متخصص ته یې بوځئ.

څیړنې ښيي چې ژور خپګان (Depression) او نورې رواني ناروغۍ کولی شي له مور او پلار څخه اولادونو ته انتقال شي، خو د انتقال طریقه په جنسیت پورې هم تړاو لري.

مور څخه انتقال

د احساساتي ناروغیو (لکه خپګان او اضطراب) د انتقال احتمال د مور څخه لوڼو ته تر زامنو زیات دی.

دا ځکه چې لوڼې اکثراً د خپلو میندو د احساساتو، چلند او ژوندانه بڼې تقلید کوي.

د هورموني بدلونونو (لکه د استروجن هورمون) له کبله، ښځې د رواني ناروغیو ته زیاته حساسه وي.

پلار څخه انتقال

د پلار د ژور خپګان یا اضطراب اغېز کولی شي د زامنو او لوڼو دواړو رواني وضعیت ته ورسیږي، خو زامن یې اکثراً زیات تجربه کوي.

زامن عموماً د خپلو پلارونو د چلند تقلید کوي، او که پلار احساساتي ستونزې ولري، نو دا چلند زامنو ته انتقالېږي.

که پلار قهرجن، سخت‌گیر یا بې‌پروا وي، نو زامن یې کیدای شي د رواني فشار، خپګان یا حتی تهاجمي چلند سره مخ شي.

بیولوژي او چاپېریال دواړه مهم دي

جنیټیکي عوامل: که مور یا پلار د ژور خپګان سابقه ولري، نو د اولادونو احتمال هم زیاتېږي.

چاپېریالي عوامل: که مور یا پلار تل منفي چلند لري، شخړې کوي، یا اولاد ته توجه نه ورکوي، دا هم رواني ناروغۍ زیاتولی شي.

کلتوري او ټولنیز فکتورونه: لوڼې اکثراً د احساساتو ښکاره کولو ته تشویقېږي، خو زامن بیا احساسات پټ ساتي، چې دا هم د خپګان طریقه بدله کوي.

جنیټیکي عاملونه او رواني ناروغۍ

د جنیټیک انتقال:

د مور او پلار ژور خپګان یا اضطراب ممکن د جنیټیکي لارو د ماشومانو سره هم انتقال شي. دا به د ځینو ځانګړو جینیټیکي ځانګړتیاوو له کبله وي چې د احساساتي ناروغیو لپاره زیاته حساسیت رامنځته کوي.

د ماشومانو د ژور خپګان، اضطراب یا نورو رواني ستونزو خطر زیاتېږي که چیرې د دوی مور یا پلار په ماضي کې دا ډول ناروغۍ تجربه کړي وي.

د جینیتیکي ځانګړتیاوو اهمیت:

څیړنې ښيي چې د ژور خپګان لپاره د جینیټیکي کډو په اړه ځانګړي ژنونه شتون لري، چې د دې ناروغۍ د رامنځته کولو لپاره خطر زیاتوي.

که یو ماشوم له یوې یا دواړو والدینو څخه د دې ځانګړتیاوو تر لاسه کړي، نو د دې ناروغۍ د احتمال احتمال زیاتېږي.

د جنیټیکي او چاپیریالي ترکیب:

د جنیټیکي عوامل ترڅنګ، د ماشوم د پرورش چاپیریال هم خورا مهم دی. که چیرې یو ماشوم د والدینو د رواني ستونزو پر وړاندې مثبت چاپیریال او ملاتړ ولري، نو دا کولی شي د ناروغۍ د څرګندېدو خطر کم کړي.

په ورته وخت کې، که د ماشوم پر شاوخوا چاپیریال کې فشارونه، شخړې یا د توجه کمښت وي، نو دا به د ژور خپګان د پرمختګ لامل شي، حتی که ماشوم جنیټیکي حساسیت هم ونه لري.

څه باید وشي؟

اولادونو ته احساساتي ملاتړ برابر کړئ.
د ژور خپګان نښې وپیژنئ او د حل لاره ورته پیدا کړئ.
اولادونه وهڅوئ چې خپلې ستونزې شریکې کړي، نه دا چې وېرېږي.
که د مور یا پلار خپګان اوږدمهاله وي، باید متخصص ته مراجعه وشي.