هشت مارچ که به نام های روز بین المللی زنان، روز جهانی زن و یا روز زن مشهور است، از اهیمت خاص بین المللیِ برخوردار است. تاریخ آن به مطالبۀ تساوی حقوق زنان با مردان به ابتکار سازمانهای سوسیالیستی از قرن نزده سرچشمه میگیرد. در آن زمان سازمانها و نهاد های مدافع حقوق بشر و بخصوص حقوق زنان برای حق اشتراک زنان در پروسه های انتخاباتی و دادن رأی مجاهدت میکردند و خواستار معاش مساوی زنان با مردان در مقابل کارهای همسان بوده اند. زنان میخواستند که ساعات کار شان کم و برای امور خانه و تربیت و مواظبت اولاد خویش نیز وقت و حوصله داشته باشند. روز بین المللی زن در نتیجۀ چنین پیکار بیرحمانۀ طبقاتی و مستدام جنسیتی به حیث ثمرۀ مبارزات نستوهانه و پیگیر زنان و مردان عدالت پسند جهان عرض اندام نموده که زحمات و قربانی های زیادی را مطالبه کرده است. روز بین المللی زن یکی از دست آورد های مشترک جهانی مبارزان راه عدالت و دموکراسی در راه انکشاف قانونمند جامعۀ بشری است که مربوط و منحصر به یک کشور واحد نمی گردد.

روز جهانی زن چرا و چطور بوجود آمد؟

مسمی شدن یک روز در سال بنام (روز بین المللی زن) در روند کشمکش های بی رحمانۀ طبقاتی در بین کارگران و سرمایداران و مبارزات جنسیتی بین زنان و مردان به وجود آمده است. این مسئله ارتباط مستقیم به مسایل دینی وملی ندارد. مؤرخین به این نظر اند که مفکورهء تعین یک روز مخصوص در سال بنام زنان برای بار نخست از جانب حزب سوسیالیست امریکای شمالی برخاسته است، زیرا که در امریکای شمالی و اروپا فرماسیون اقتصادی اجتماعی بورژوازی مقدمتر از سایر بخش های دنیا به میان آمده و رشد سریع نموده است. طبیعی است که بیشترین نظریات بدیع، ابتکارات، انکشافات و اختراعات در کشورهای مترقی و پیشرفته صورت میگیرد، نه در کشور های عقب مانده. مفکورۀ تدویر یک روز در سال بنام زن در پیشرفته ترین کشور جهان به وجود آمده، به زودی از جانب کشورهای ترقی یافتۀ اروپایی ضرورت آن درک شده و بعدا به سایر نقاط جهان نشأت نموده است. چنانچه در حال حاضر نیز زیادترین اختراعات تازه در امریکای شمالی، اروپا و جاپان به وجود می آید و بعدا در سایر کشور ها مروج می گردد.

در سال 1908 در امریکای شمالی کمیته ملی زنان تشکیل شد و تصویب نمود، تا یک روز مخصوص بخاطر تشدید مبارزهء ملی برای تأمین حق انتخابات زنان در امریکا پذیرفته شود. آنها 28 فبرواری را در سال 1909 برای چنین کار پذیرفتند. در این روز حزب سوسیالیست را سایر نهاد های عدالت پسند و دموکرات در مظاهرات و متنگ ها بخاطر تأمین حق رای برای زنان همراهی وسیع نمودند. در سالهای بعد نیز در همانروز مظاهرات و متنگ های همه عدالت خواهان برای حق اشتراک زنان در انتخابات، در امریکای شمالی تکرار گردید.

باوجودیکه ابتکار نظریۀ روز بین المللی زن از طرف زنان و حزب سوسیالیست امریکا صورت گرفته بود، ولی زنان آلمان توانستند که در (انترناسیونال دوم زنان سوسیالیست) در کوپنهاگن فیصله ای را مبنی بر شناختن یک روز در سال بنام زن را عملی نمایند. کلارا تستکین Clara Zetkin یکی از زنان نامدار آلمان در (کنفرانس انترناسیونال دوم زنان سوسیالیست) به تاریخ 27 اگست سال 1910 در شهر کوپنهاگن پذیرش یک روز در سال را بنام روزبین المللی زن پیشنهاد کرد، اما از کدام روز و ماه مشخص نام نه بُرد.

در این کنفرانس تصویب به عمل آمد که در توافق با سازمانهای که مبارزۀ طبقاتی پرولتاریا را در کشور های خویش آگاهانه به پیش میبرند؛ زنان هر کشور یک روز مشخص را همه ساله بخاطر حقوق زنان تعین و تجلیل نموده و مبارزه بخاطر حق اشتراک زنان در انتخابات را مقدم از همه مطالبات دیگر تبلیغ و تشریح نمایند. علاوتاً این روز باید کرکتر بین المللی را بخود اخذ نموده و از آن تجلیل شاندار به عمل آید.

اولین مراسم روز زن در تاریخ ۲۸ فوریه سال ۱۹۰۹ در نیویورک برگزار شد. در سال 1911 برای اولین بار در کشورهای پیشرفتۀ آلمان، دنمارک، اطریش، هنگری و سویس 19 مارچ به حیث روز بین المللی زنان تجلیل گردید. مقصد از تجلیل این روز عمدتا مطالبۀ حق اشتراک زنان در انتخابات آزاد، سری و مساوی با مردان بود، که در عصر ما تقریبا در همه کشورهای دنیا که در آن انتخابات صورت میگیرد، عمل نورمال به شمار می آید. انتخاب روز 19 مارچ به حیث روز بین المللی زنان در ارتباط با سنن و فعالیت های انقلابی و دست آورد های جنبش زنان در سالهای صدۀ قبل از آن، اعم از انقلاب لیبرال دموکراتیک آلمان در (مارچ 1848الی جولای 1849)، اعتصابات سراسری زنان کارگر فابریکۀ نساجی در نیویارک به هشتم مارچ در سال 1857 و کمون پاریس که به 18 مارچ در سال 1871 آغاز یافت، بوده است. بار دیگر در سال 1908 زنان فابریکات نساجی نیویارک بخاطر یادبود روز اعتصاب 1857 در هشتم مارچ به مظاهره پرداختند که مکرراً به خشونت حاکمان وقت رو برو گردید. در هشت مارچ سال 1917 کارگرزنان، زنان دهقان و زنان عساکر در سانت پترزبورگ روسیه به اعتصاب دست زدند و سبب اولین جرقۀ انقلاب فبرواری گردیدند که منتج به سقوط رژیم تزاری روس شد.

بالاخره ملل متحد سال 1975 را به نام سال زنان مسمی کرد و در سال 1977 جلسۀ عمومی ملل متحد طی اعلامیۀ از همه کشورهای جهان خواست، تا در سال یک روز را به نام (روز حقوق زن و صلح جهانی) تجلیل نمایند که اکنون همه ساله هشت مارچ بمثابه روز بین المللی زن در تمام جهان مشترکا تجلیل میگردد.

با در نظرداشت این حوادث انقلابی تاریخی، هشتم مارچ روز پر افتخار و دست آورد مشترک زنان و مردان عدالت پسند جهان است که همه ساله از آن تجلیل به عمل می آید. در ۸ می ۱۹۶۵ شورای عالی ریاست اتحاد جماهیر شوروی وقت، روز بین‌المللی زن را برای اولین بار روز تعطیل رسمی اعلام کرد. اکنون در اضافه تر از20 کشور به روز هشت مارچ زنان یا کل روز و یا هم نیمروز کاری تعطیل میگردد. در کشورهای ذیل هشت مارچ به حیث روز رخصتی قانونی محسوب میگردد:
«انگولا، ارمنستان، آذربایجان، اریتریا، گورجستان، گینی بیسأو، قزاقستان، کمبودیا، قرغزستان، لاؤس، مدغاسکر، ملداویا، منگولیا، نیپال، روسیه، زمبیا، صربستان، بور کینا فاسو، تاجکستان، ترکمنستان، یوگاندا، اکرائین، ازبکستان، ویتنام و روسیۀ سفید».

در چین و بعضی کشور های دیگر به روز هشت مارچ زنان برای نیم روز مرخص میباشند.
هشت مارچ در کشور عزیز ما – افغانستان نیز از نیم قرن به این طرف به اشکال مختلف تجلیل میگردد و این روز در فرهنگ افغانستان نیز جای گرفته است.

چون مشکلات زنان افغانستان بیشتر از زنان سایر کشورهای جهان است و زنان افغان در شرایط بدتر، عنعنات ناپسند، فشار های بیشتر فامیلی و اجتماعی، محدودیت های رفت و آمد و عدم خود کفایی اقتصادی زندگی مینمایند، لزوم آن میرود، تا به زندگی آنان بطور خاص توجه مبذول گردد و یک روز در سطح ملی نیز برای همبستگی با زنان افغانستان وجود داشته باشد. چنانچه بعضی از نهاد های مبارز حقوق زن بر این نظر اند که روز 19 مارچ، روز زجر کُشی فرخنده مناسب ترین روز به حیث روز همبستگی ملی زنان افغانستان میباشد.

بعضی ها به این نظر اند که چون روز هشت مارچ، روز بین المللی زنان وجود دارد، ضرورت به روز همبستگی ملی زنان افغانستان وجود ندارد. اما به علتیکه در روز بین المللی زن همه مردم جهان ، اعم از مردان و زنان مصروف تجلیل این روز در همه کشور ها میباشند، موقع توجه خاص به زنان افغانستان در داخل و خارج از کشور مهیا نمی گردد. حینیکه مردم افغانستان یک روز خاص برای همبستگی ملی با زنان افغانستان را تجلیل نمایند، موقع تحقیق، بررسی و توضیح مشکلات و چالش های خاص زنان افغانستان مساعد میگردد و برای حل آن طرق عملی و ممکنه به حمایت و توانمندی ملی و بین المللی جستجو و عملی خواهد گردید. َ