د روژې احکام او مسایل | پيل په ز، ژ، ږ، س، ښ، ش توري
پيل په ز توري:
زچکي کې مېرمن کمزورې کېدل:
که يوه مېرمن له لنګون وروسته دومره کمزورې شي چې روژې نشي نيولای او تر مرګه همداسې کمزورې پاتې شي، هغه کولای شي د قضا شوو روژو فديه ورکړي .
او که له فديې ورکولو وروسته له مرګ وړاندې بيرته روغه شوه، د روژو قضا دې را وګرځوي او کفاره يې له منځه ولاړه . ([1])
زکات په پيسو روژه ماتی ورکول:
که روژاتيان نېستمن او د زکات وړ وي او هر يوه ته جلاجلا د ملکيت په ډول روژه ماتې ورکړل شي، سهي کيږي او ټولو ته يو ځای د اباحت په ډول روژه مات برابرولو سره زکات نه ادا کيږي، او که روژاتيان شتمن وو او د زکات وړ نه وي، بیا د زکات په پيسو ورته روژه مات برابرول سهي نه دي . ([3])
زخم:
د (ټپ) تر سرليک لاندې يې وګورئ.
پيل په ژ توري:
ژمي کې د روژو قضا راوړل:
که له چا څخه د کوم عذر له امله په ګرمۍ کې روژې پاتې شوي وي؛ نو د ژمي په لنډو ورځو کې يې قضا راوړلو سره په ثواب کې کموالی نه راځي. ([4])
پيل په ږ توري:
ږيره:
په روژه کې ږيره غوړول او ږمنځول روا دي . ([5])
پیل په س توري:
سالنډي:
په وينټولين يا د سالنډۍ سپرې کارولو سره هم روژه ماتيږي؛ ځکه چې له دې سره يو ډول درمل د خولې له لارې بدن ته ننوځي (وينټولين يو ډول درمل دي چې د سابندۍ ناروغان يې د خولې له لارې د يو ډول فشاري سپرې په مټ کاروي) نو که کوم ناروغ له دې درملو پرته روژه نه شوه نېولای هغه دې روژه وخوري او بيا دې قضا را وګرځوي. ([6])
سپکاوی کول:
د روژې سپکاوی کول کفر دی، مثلا څوک ووايي چې: روژه دې هغه څوک نيسي چې ډوډۍ نه لري. ([7])
سپېدو وروسته خوراک – څښاک:
که يو روژه نيونکي ته معلومه وه چې د سهار سپېدې را ختلي دي، او په لوی لاس يې خوراک-څښاک يا مېرمنې سره کوروالی وکړ، روژه يې ماته شوه، قضا او کفاره دواړه پرې لازم دي .
او که ورته معلومه نه وه چې سپېدې را ختلي دي، او خوراک-څښاک يا کوروالی يې وکړ، روژه يې فاسده شوه، خو په دې صورت کې يوازې قضا پرې لازمه ده . ([8])
سترګو کې دوا:
که په روژه کې چاته اړتيا پېښه شوه، په سترګو کې دوا کارولای شي، روژه يې نه فاسديږي. ([9])
رسول الله صلی الله عليه وسلم وايي: له زکات پرته ستا په شتمنۍ کې نور حقونه هم شته . ([13])
د سفر له امله روژې زياتېدل:
که څوک د رمضان په پيل کې يو هېواد کې وي او روژې پيل کړي او بيا يو بل هېواد ته ولاړ شي او هلته د نوموړي دېرش روژې پوره شي؛ خو د نوموړي دېرشمې روژې سره د هغه ځای د اوسېدونکو اته ويشت يا نهه وېشت روژې پوره کېږي، په داسې صورت کې نوموړی اختيار لري چې له هغو خلکو سره روژه نيسي او که نه يې نيسي ، البته نيول يې ورته غوره دي، خو د نوموړي دغه روژه نفلي حسابيږي .
دا ځکه چې هجري قمري مياشتې له دېرش ورځو څخه نه زياتيږي او دا چې نوموړي دېرش ورځې روژې ونيولې فرض يې ادا شو؛ خو د نورو روژه نيوونکو د درناوي لپاره ورته غوره دا ده چې يو دېرشمه نفل ونيسي . ([1])
سفر له امله روژه کمېدل:
که څوک په خپل هېواد کې رمضان پيل کړي او بيا داسې هيواد ته ولاړ شي چې هلته له دې ځای نه يوه يا دوه ورځې وړاندې رمضان پيل شوى و؛ نو دا چې د هغه ځای د خلکو روژو بشپړېدو سره د نوموړي روژې اته ويشت يا نهه ويشت کيږي، آيا د هغه ځای خلکو سره به اختر کوي که نه؟
د دې ځواب دادی چې هغوی سره دې اختر وکړي او په دې ورځ دې روژه نه نيسي، له اختر وروسته دې د خپلو پاتې یوې یا دوو روژو قضا راوړي.([2])
سکاره څکل يا ژوول:
په روژه کې د ډبرې سکاره څکل يا ژوول مکروه دي، او که ستوني ته تېر شي، روژه فاسدوي.([3])
[irp][irp][irp]سريښ تېرول:
که چا د ليک پاکټ څنډي چې يو ډول سريښ ورپورې لګېدلی وي، په ژبه لندې کړې او د سريښو خوند يې ستوني ته تېر شو، روژه يې فاسديږي، يوازې قضا به راوړي، او که ستوني ته يې تېر نه شو او ناړې يې توکړې، روژه يې نه فاسديږي، البته داسې کول مکروه تنزيهي دي.([4])
په سګريټ روژه ماتی:
سګريټ سره روژه ماتول د سنت خلاف کار دی، البته پر روژې کوم اغېز نه کوي . ([5])
سيد ته سرسايه ورکول:
سيدانو ته سرسايه ورکول نه ده روا، که چا په ناپامۍ سره هم ورکړه ، سرسايه يې ادا نشوه . ([6])
البته نېستمن سيد ته حيله جوړول روا ده، داسې چې يو بل نېستمن ته سرسايه ورکړل شي او ورته وويل شي چې دا سرسايه قبوله کړه او که بيا هغه فلاني نېستمن سيد ته ورکړې ستا به ورسره ښېګڼه وي، ځکه چې هغه ته د سيدوالي له امله سرسايه ورکول نه سهي کيږي .([7])
سندرې:
د نورو ورځو په څېر، روژه کې هم بايد له سندرو او ورته حرامو کارونو څخه ځانونه وژغورل شي؛ البته په سندرو اورېدلو سره روژه نه فاسديږي . ([8])
سګريټ:
په سګريټ يا چلم څکولو سره روژه ماتيږي. ([9])
ځينې خلک د تمباکو پاڼې له سوځولو او لندولو وروسته د غاښونو د پاکوالي لپاره کاروي، په روژه کې د ورځې داسې کول مکروه دي؛ ځکه چې ستوني ته د تېرېدلو وېره يې ده، او که ستوني ته تېر شي روژه یې فاسدیږي . ([10])
پيل په ښ توري:
ښکاره روژه خوړل:
په دې خبره د ټولو علماوو اتفاق دی چې که څوک روژه نه نيسي او له فرضيت څخه يې هم انکار کوي، هغه له اسلامه وتلی دی، او که څوک له کوم عذر پرته د رمضان روژه وخوري خو له فرضيت څخه يې انکار نه کوي، هغه مسلمان دی؛ خوسخت ګناهګار دی.
او که څوک له کوم عذر پرته په ښکاره روژه خوري او د ديني شعائرو سپکاوی کوي، هغه فاسق دی، مسلمان خليفه بايد داسې سړی ووژني ترڅو نور خلک په ښکاره روژو خوړلو جرئت ونه کړي. ([11])
پيل په ش توري:
شرمځای:
که مېرمن په روژه کې خپل شرمځای کې دوا وکاروي روژه يې فاسديږي، يوازې قضا به يې راوړي او کفاره پرې نشته.([12])
که يوې مېرمنې خپل شرمځای کې لنده ګوته ننوېستله، روژه يې فاسديږي، يوازې قضا پرې لازمه ده . ([13])
که يوې مېرمنې خپل شرمځای کې وچه ګوته ننوېستله او چې را ويې ويستله لنده وه او بيا يې ننويستله؛ نو د دوهم ځل ننويستلو له امله يې روژه فاسده شوه، قضا به يې را ګرځوي .
که کومې مېندوارې مېرمنې ته د مېندوارۍ په ورځو کې د معاينې اړتيا پيدا شوه؛ نو که په وچ شي يې په شرمځای کې معاينه وکړه، روژه يې نه ماتيږي، او که په لانده شي يې معاينه وکړه روژه يې فاسديږي، او که وچ شی يې يو ځل ننويست او چې را ويې يوست لوند و او بيا يې ننويست، روژه يې فاسديږي .
که کومې ميندوارې مېرمنې ته په روژه کې د ورځې له خوا د معاينې اړتيا وي او په شرمځای کې درمل يا بل شی کاروي، په دغه ورځ دې روژه نه نيسي، بلکې له رمضان وروسته دې د دې روژې قضا راوړي.([14])
که سړی او مېرمن د روژې په حالت کې يو له بل سره مينه کوي، يو بل په غيږ کې نيسي، يو له بل سره شرمځايونه ولګوي؛ خو دننه يې نه کړي او شهوت يې را وپاريږي؛ خو انزال ونشي، روژه يې نه فاسديږي، البته په روژه کې داسې کول مکروه دي .([15])
[irp][irp][irp]د روژې په حالت کې که مېرمن د مخ لورې شرمځای دننه (فرج داخل) کې دوا وکاروي روژه يې ماتېږي، قضا يې لازمه ده او کفاره نشته.([16])
که کومه مېرمن د شپې له خوا خپل شرمځای کې دوا وکاروي او له سپېدو وروسته هم هغه دوا په شرمځای کې پاتې وي، روژه يې نه فاسديږي.([17])
مېرمن کولای شي په روژه کې د ورځې له خوا د خپل شرمځای په بهرنۍ برخه کې درمل وکاروي، روژه يې نه فاسديږي، او که د شرمځای دننه درمل وکاروي او يا يې بهر وکاروي او دننه ولاړ شي، روژه يې فاسديږي، يوازې قضا به يې را ګرځوي . ([18])
روژه کې د مېرمنې د وړانديني شرمځای دننه هر شي کېښودلو سره روژه فاسديږي، ځکه چې د مېرمنې له وړانديني شرمځای څخه نس ته طبعي لار (منفذ) شته.([19])
که سړی د مېرمنې په شرمځای کې ګوته ننباسي د دې مسئلې دوه صورته دي: که وچه ګوته ننباسي روژه يې نه فاسديږي او که لنده ګوته ننباسي د مېرمنې روژه فاسديږي؛ خو په روژه کې داسې کول مناسب نه وي.([20])
که څوک د مېرمنې په شرمځای کې د درمل کارولو په موخه وچه ګوته ننباسي او شهوت يې را وپاريږي او په دې فکر کوروالی وکړي چې په ګوتې ننويستلو سره به يې روژه ماته شوې وي، روژه يې فاسده شوه، قضا او کفاره دواړه پرې لازم دي.([21])
که څوک ګوته يا بل شی په اوبو يا درملو لوند کړي او شرمځای ته يې دننه كړي، روژه يې فاسديږي، قضا به يې راوړي کفاره پرې نشته.([22])
د شوال شپږ روژې:
له رمضان وروسته شوال مياشت کې شپږ روژې نيول ډېر ثواب لري، او له رمضان وروسته دا روژې داسې دي لکه له فرض لمانځه وروسته سنت کول.
رسول الله صلى الله عليه وسلم وايي: من صام رمضان، ثمّ أتبعه ستّا من شوّال كان كصيام الدّهر. ([23])
ژباړه: چاچې د رمضان روژې ونيولې او ورپسې يې د شوال شپږ ونيولې، داسې دی لکه ټول عمر يې چې روژه وي.
چا چې له رمضان وروسته د شوال شپږ روژې ونيولې الله جل جلاله به ورته د ټول کال د روژو ثواب ورکوي؛ ځکه چې د الله په وړاندې هره نيکي لس چنده بدلې لري، او ټول کال درې سوه شپېته ورځې دی؛ نو د روژې دېرش او د شوال شپږ روژې چې ټولې شپږ دېرش روژې کېږي او شپږدېرشو ته چې په لسو کې ضرب ورکړې؛ نو درې سوه شپېته روژې کېږي.([24])
د شوال روژو کې اړينه نه ده چې پرلپسې دې ونيول شي؛ بلکې کولای شي له اختر وروسته ټولې يوځای ونيسي، او يا يې د مياشتې په اوږدو کې جلا جلا ونيسي . ([25]
شوال شپږ روژو سره د قضا روژو نيت کول:
د رمضان روژې فرض دي او د شوال شپږ روژې نفل دي؛ نو که له چا څخه د رمضان روژې قضا شوي وي هغه نشي کولای د شوال له نفلي روژو سره د رمضان د پاتې شوو روژو د قضا نيت هم وکړي.([26])
شهوت:
خپلې يا اجنبي مېرمنې ته يوازې د شهوت په نظر کتلو سره که د چا انزال وشو، روژه يې نه فاسديږي.([27])
پرديو ښځو ته د شهوت په نظر کتل لويه ګناه ده، په حديث کې دېته د سترګو زنا ويل شوې؛ نو بايد مسلمان په هر حال کې ځان ورڅخه وژغوري.([28])
او په روژه کې خپلې مېرمنې ته هم د شهوت په نظر بايد ونه کتل شي، څو مو روژه له کراهيت څخه هم خالي وي . ([29])
شيخ فاني:
شيخ فاني هغه انسان ته وايي چې ډېر کمزوری او د عمر هغې برخې ته رسېدلی وي چې نور يې د روغېدو هيله نه وي، داسې تن چې د روژو نيولو توان ونه لري، کولای شي د هرې روژې په بدل کې د يوې سرسايې هومره فديه ورکړي . ([30])
([1] ) ان النبي صلى الله عليه وسلم آلى من نسائه شهرا…….فإن الشهر ثلاثون, وتسع وعشرون. قال محمد: وبه نأخذ اذاكان بالأهلة, كتاب الآثار: 117, باب الايلاء رقم الحديث 541.
([2] ) ان النبي صلى الله عليه وسلم آلى من نسائه شهرا…….فإن الشهر ثلاثون, وتسع وعشرون. قال محمد: وبه نأخذ اذاكان بالأهلة, كتاب الآثار: 117, باب الايلاء رقم الحديث 541.
([3]) وكره ذوق الشئ ومضغه بلاعذر.(شامي:2/416, عالمكيري:1/199).
([4]) او ابتلع حصاة ونحوها ممالايأكله الإنسان او يعافه او يستقذره قضى فقط.(شامي: 2/403).
([5] ) عن انس قال كان النبي صلى الله عليه وسلم يفطر قبل أن يصلي على رطبات, فان لم تكن رطبات فتميرا فان لم تكن تميرات حا حسوات من ماء.(رواه ابوداؤد حديث رقم: 2358).
([6] ) ولايدفع الى بني هاشم وهم آل علي وآل عباس و آل جعفر وآل عقيل و آل حارث بن عبدالمطلب كذافي الهداية.(عالمكيري: 1/189).
([7] ) وفي الحديث بريرة… ولك ذلك لحم تصدق به على بريرة وأنت لاتاكل الصدقة قال هو عليها صدقة ولنا هدية. متفق عليه (مشكوة المصابيح, كتاب الزكاة, باب مالاتحل له الصدقة)
([8] ) و في السراج: و دلت المسالة ان الملاهي كلها حرام. (شامي، كتاب الحظر والاباحة: ۶/۳۴۸).
([9]) لو ادخل حلقه الدخان افطر, اي باي صورة كان الإدخال. (شامي 2/395) وكذا في الفتاوى العالمكيرية ۱/۲۰۲ ماخذه: فتاوى محموديه ۱۰/۱۳۸.
([10] ) وكره ذوق شيئ ومضغه بلاعذر (2/416), عالمكيرية (1/199).
([11]) الفتاوى الشامي ۲/۱۵۱
([12] ) وفي الاقطار في اقبال النساء يفسد بلا خلاف وهوالصحيح.(عالمكيري:1/204) اما في قبلها فمفسد لأنه كالحقنة.(شامي:2/399-400).
([13] ) لو ادخلت الصائمة اصبعها في فرجها او دبرها لايفسد على المختار ان أن تكون مبلولة بماء او دهن.(تبيين الحقائق: 1/330, باب مايفسد الصوم, شامي:2/397).
([14] ) لو أدخل اصبعه في استه او المرأة في فرجها لايفسد وهو المختار الا اذا كانت مبتلة بالماء اوالدهن فحينئذ يفسد. هكذا في الظهيرية (عالمكيري:1/204, شامي: 2/397).
([15] ) وقبل ولم ينزل اواحتلم او انزل بنظر ولو الى فرجها مرارا او بفكر وان طال…لم يفطر(شامي: 2/395). ايضا: ولابأس بالقبلة اذ امن على نفسه… ويكره اذا لم يامن…والمباشرة الفاحشة مثل التقبيل في ظاهرالرواية.(هداية: 2/199) والمباشرة الفاحشة ان يتعانقان وهما مجردان ويمس فرجه فرجها وهو مكروه بلاخلاف هكذا في المحيط.(عالمكيرية:1/187).
([16] ) بأن الدبر والفرج الداخل من الجوف إذ لا حاجز بينهما وبينه فهما في حكمه(شامي: ۲/۴۰۰). لو ادخلت قطنة ان غابت فسد وان بقي طرفها في فرجهاالخارج لا.(شامي: ۲/۳۹۷)
([17] ) مَسْأَلَةٌ: فِي امْرَأَةٍ تَضَعُ مَعَهَا دَوَاءً وَقْتَ الْمُجَامَعَةِ تَمْنَعُ بِذَلِكَ نُفُوذَ الْمَنِيِّ فِي مَجَارِي الْحَبَلِ، فَهَلْ ذَلِكَ جَائِزٌ حَلَالٌ أَمْ لَا؟ وَهَلْ إذَا بَقِيَ ذَلِكَ الدَّوَاءُ مَعَهَا بَعْدَ الْجِمَاعِ، وَلَمْ يَخْرُجْ، يَجُوزُ لَهَا الصَّلَاةُ وَالصَّوْمُ بَعْدَ الْغُسْلِ أَمْ لَا؟ الْجَوَابُ: أَمَّا صَوْمُهَا وَصَلَاتُهَا فَصَحِيحَةٌ إنْ كَانَ ذَلِكَ الدَّوَاءُ فِي جَوْفِهَا.(فتاوى ابن تيمية: 1/60 بحوالة فتاوى رحيمية: 7/257).
([18] ) قلت الأقرب التخلص بأن الدبر والفرج الداخل من الجوف إذ لا حاجز بينهما وبينه فهما في حكمه والفم والأنف وإن لم يكن بينهما وبين الجوف حاجز إلا أن الشارع اعتبرهما في الصوم من الخارج.(شامي:2/400).
([19] ) وَأَمَّا الْإِقْطَارُ في قُبُلِ الْمَرْأَةِ فَقَدْ قال مَشَايِخُنَا أنه يُفْسِدُ صَوْمَهَا بِالْإِجْمَاعِ لِأَنَّ لمسانتها ( ( ( لمثانتها ) ) ) مَنْفَذًا فَيَصِلُ إلَى الْجَوْفِ كَالْإِقْطَارِ في الْأُذُنِ.(بدائع الصنائع:2/93)
ايضا: قلت الأقرب التخلص بأن الدبر والفرج الداخل من الجوف إذ لا حاجز بينهما وبينه فهما في حكمه والفم والأنف وإن لم يكن بينهما وبين الجوف حاجز إلا أن الشارع اعتبرهما في الصوم من الخارج.(شامي:2/400).
([20] ) لو ادخل لاصائمة اصبعها في فرجها او دبرها لايفسد على المختار الا أن تكون مبلولة بماء او دهن.(تبيين الحقائق:1/330).
([21] ) وَلَوْ لَمَسَ امْرَأَةً بِشَهْوَةٍ أو قَبَّلَهَا أو ضَاجَعَهَا ولم يُنْزِلْ فَظَنَّ أَنَّ ذلك يُفْطِرُهُ فَأَكَلَ بَعْدَ ذلك مُتَعَمِّدًا فَعَلَيْهِ الْكَفَّارَةُ لِأَنَّ ذلك لَا يُنَافِي رُكْنَ الصَّوْمِ في الظَّاهِرِ فَكَانَ ظَنُّهُ في غَيْرِ مَوْضِعِهِ فَكَانَ مُلْحَقًا بِالْعَدَمِ.(بدائع الصنائع: 2/100).
([22] ) لو أدخلت الصائمة اصبعها في فرجها او دبرها لايفسد على المختار الا ان تكون مبلولة بماء او دهن.(تبيين الحقائق 1/330).
([23] ) صحيح المسلم حديث رقم: 1164).
([24] ) قال الله تعالى: من جاء بالحسنة فله عشر أمثالها. سورة الأنعام: 160.
([25] ) قال صاحب الهداية في كتابه التجنيس: ان صوم الستة بعدالفطر متتابعة منهم من كرهه والمختار أنه لابأس به لأن الكراهة انما كانت لأنه لايؤمن من ان يعد ذلك من رمضان فيكون تشبها بالنصارى والان زال ذلك المعنى….(شامي: 2/435).
([26] ) وَمَتَى نَوَى شَيْئَيْنِ مُخْتَلِفَيْنِ مُتَسَاوِيَيْنِ في الْوَكَادَةِ وَالْفَرِيضَةِ وَلَا رُجْحَانَ لِأَحَدِهِمَا على الْآخَرِ بَطَلَا وَمَتَى تَرَجَّحَ أَحَدُهُمَا على الْآخَرِ ثَبَتَ الرَّاجِحُ كَذَا في مُحِيطِ السَّرَخْسِيِّ…..وإذا نَوَى قَضَاءَ بَعْضِ رَمَضَانَ وَالتَّطَوُّعُ يَقَعُ عن رَمَضَانَ في قَوْلِ أبي يُوسُفَ رَحِمَهُ اللَّهُ تَعَالَى وهو رِوَايَةٌ عن أبي حَنِيفَةَ رَحِمَهُ اللَّهُ تَعَالَى كَذَا في الذَّخِيرَةِ.(عالمكيرية: 1/196-197).
([27] ) قوله او نظر الى امرأة فانزل لم يفطر سواء نظر الى الوجه او الى الفرج او الى غيرهما كما بينا أنه لم يوجد صورة الجماع ولامعناه فصار كالتفكر اذا امنى.(الجوهرة النيرة: 1/167).
([28] ) عن ابن عباس قال ما رأيت شيأ أشبه باللمم مما قال ابوهريرة عن النبي صلى الله عليه وسلم قال: ان الله كتب على ابن آدم حظه من الزنى ادرك ذلك لامحالة فزنى العين النظر وزنى اللسان النطق والنفس تمنى وتشتهي والفرج يصدق ذلك ويكذبه.(صحيح البخاري, حديث رقم: 6243)
([29] ) اياكم والنظر فانها تزرع في القلب الشهوة (بدائع الصنائع: 2/93).
([30] ) قال عبدالرحمن الجزري: الشيخ الفاني الذي لايقدر على الصوم في جميع فصول السنة يفطر وتجب من كل يوم فدية طعام مسكين.(كتاب الفقه على المذاهب الأربعة:1/576).
([1] ) ومثله ما في القهستاني عن الكرماني المريض إذا تحقق اليأس من الصحة فعليه الفدية لكل يوم من المرض اه. وفي الدرالختار: ومتى قدرقضى لان استمرار العجز شرط الخليفة.(شامي:2/427).
([3] ) قلت هذا إذا كان على طريق الإباحة دون التمليك كما يشعر به لفظ الإطعام ولذا قال في التاترخانية عن المحيط إذا كان يعول يتيما ويجعل ما يكسوه ويطعمه من زكاة ماله ففي الكسوة لا شك في الجواز لوجود الركن وهو التمليك وأما الطعام فما يدفعه إليه بيده يجوز أيضا لما قلنا بخلاف ما يأكله بلا دفع إليه. (شامي: 2/257).
([4] ) أما لو لم يقدر عليه لشدة الحر كان له أن يفطر ويقضيه في الشتاء(شامي: 2/427).
([5] ) او ادهن….اي لا يفطر لأن الادهان غير مناف للصوم.(البحرالرائق: 2/273).
([6] ) الدرالمختار ۲/۳۹۵ ط: سعيد
([7]) وفي الفتح: من هزل بلفظ كفر ارتد وان لم يعتقده للاستخفاف.(شامي: 4/222)
([8] ) ومن جامع عامدا في احدى السبيلين او اكل او شرب ما يتغذى به او يتداوى به فعليه القضاء والكفارة لان الجناية متكاملة لقضاء الشهوة.(الجوهرة النيرة: 1/169).
و من تسحر وهو يظن ان الفجر لم يطلع او افطر وهو يرى ان الشمس قدغربت ثم تبين ان الفجر قد طلع وان الشمس لم تغرب قضاه ذلك اليوم ولاكفارة عليه. (الجوهرة النيرة: 1/174)
([9] ) و اذا اكتحل او اقطر بشيئ من الدواء في عين لا يفسد الصوم عندنا (الفتاوى التاتارخانية ۲/۳۶۶).
([10] ) هي واجبة على الحر المسلم المالك لمقدار النصاب فاضلا عن حوائجه الأصلية…ولايعتبر فيه وصف النماء.(عالمكيري:1/191).
ايضا: يخرج ذلك عن نفسه لحديث ابن عمر قال فرض رسول الله صلى الله عليه وسلم زكوة الفطر على الذكر والانثى.(هداية:1/190).
وفي الشامية: تجب صدقة الفطر على كل حر مسلم…. ( ذي نصاب فاضل عن حاجته الأصلية ) كدينه وحوائج عياله ( وإن لم ينم ).(شامي: 2/98).
وفي الهندية: ولايؤدي عن زوجته ولاعن اولاده الكبار وان كانوا في عياله ولو ادى عنهم او عن زوجته بغير امرهم اجزاهم استحسانا كذافي الهداية.(عالمكيري:1/193).
([11] ) والأصل أن صدقة الفطر متعلقة بالولاية والمؤنة, فكل من كان عليه ولايته ومؤنته ونفقته فانه تجب عليه صدقة الفطر فيه والا فلا.(فتاوى عالمكيري:1/193)
([12] ) وتجب عن نفسه وطفله الفقير كذافي الكافي.(عالمكيري: 1/192).
ايضا: ويخرج عن أولاده الصغار ومماليله.(هداية: 1/190 باب صدقة الفطر)
([13] ) سنن الترمذي حديث رقم: 660.
