اهميت انتخاب و گزینش نام نیک براي نوزادان

بهترين نامها نزد او تعالى عبد الله وعبدالرحمن است طبق هدايت رسول الله صلى الله عليه وسلم..
ما وشما ميدانيم كه اسم عنوان مسمّی و دلیل بر آن و نشانه ای است که انسان را از غیرش تمیز میدهد و راهی است برای تفاهم با آن و هم آرایش و کمال و رمزی است که از هویتش نمایندگی میکند وشعاری است که در دنیا و آخرت بدان فراخوانده میشود و برای آن اعتبارها و دلالت های است پس آن نزدشان چون جامه است که اگر کوتاه باشد زشت است و اگر دراز باشد نیز زشت نمايان مي شود.
هرگاه کتاب از عنوانش خوانده میشود، مولود و نوزاد به گونه ای است که از نامش عقیده و دیدگاه او شناخته شده و حال پدر و امتش از آن ارزیابی میگردد.

میان اسم و مسمی”صاحب اسم” علاقه و پیوند شگفت و ارتباط محکمی وجود دارد و بسیار اندک است که لقبی یافته شود مگر آنکه تناسب و نزدیکی ای همراه کسی که لقب بدان است، دیده می شود.

این خود موضوعی است که الله متعال آن را به بندگانش الهام نموده و با قدرت خویش آن را اندازه گیری کرده است.
در سخن مردم این نکته شهرت دارد که: لقب ها از آسمان فرومی آید وچه بسا نام زشتی را بر مسمای مناسب با آن می یابی که بر عكس آن نیز مصداق دارد.

ابن القیم رحمه الله می نويسد: «ابوالفتح ابن جنّی میگوید: مدتی بر من گذشته نامی را شنیده و معنایش را ندانسته ام و من معنایش را از لفظ آن گرفته پس کشف کرده ام و دیده ام که آن همان مطلب و یا نزدیک به آن است.
من این مطلب را به شیخ الإسلام ابن تیمیه یاد کردم و گفت: برای من نیز این موضوع بسیار اتفاق می افتد.

در جای دیگری میگوید: «آنکه در سنت بیندیشد معانی ای در نام ها میبیند که بدان ارتباط دارد چنان که گویا معانی آن از خودش برگرفته شده است و گویا نام ها از معانی خود خارج کرده شده است. شما به این فرموده رسول الله صلى الله عليه وسلم تأمل فرمایید که می ‏فرماید: “أسلم سلمها الله، و غفار غفرالله له، و عصیه عصت الله”

قبیلة اسلم را خداوند بسلامت دارد و غفار را مورد آمرزشش قراردهد و عصیه خداوند را نافرمانی کرده است که نام زشت برای پیامبرصلى الله عليه وسلم بسیار گران می آمد و از آن بسیار بد میبرد، خواه نام کسی میبود یا جایی یا قبیله ای یا غیر آن و ایشان نام های زشت بسیاری را به نام های نیکی عوض کردند که ضد آن بود یا در لفظ به آن نزدیک بود ولی معنایش نیک بود.

ابوداود میگوید: “پیامبرصلى الله عليه وسلم نام عاص و عزیز و عتله و شیطان و حکم و غراب وحباب را عوض نمود و شهاب را هشام و حرب (جنگ) را سلم (صلح) و مضطجح (به پهلو خوابیده) را منبعث (برانگیزنده) نامید و زمینی را که عفره (خشک و بی حاصل) را خضره (سرسبز) و شِعب الضلاله (دره گمراهی) را شعب الهدایه (دره هدایت) و بنوالزِّنیه (فرزندان زنا و حرام) را بنی الرِّشده (فرزندان هدایت) ناميد.

با توجه به اینکه رسول خدا صلى الله عليه وسلم تغییر نام زشت را به نام نیک شیوه قانونی داد. از اینرو، بازگشت و انصراف و خود داری از گذاشتن نام زشت در آغاز شایسته تر است.

پس لازم است از نامی که عقل آن را زشت شمرده و روان آدمی از آن نفرت میکند به نامی که آن بهتر و روانها بدان متمایل تر و در نزد مردم کامل تر و زیباتر است بازگشت صورت گیرد از اینرو، از زمره حقوق فرزند بر پدرش این است که برای او نامی که در لفظ و معنایش نیک است انتخاب نماید که در چارچوب شریعت و چهارچوب-های زبان فصیح جای داشته باشد. پس تلاش ورزد که نام آسان و روشن بوده و بر زبان سبک و بر گوش ها شیرین و در معنى نیکو و در محتوا زیبا و با حالت مسمی هم آهنگی داشته و در ضمن نام های مردم شهر و دینش بوده و از آنچه شریعت بر تحریم و کراهیت آن دلالت میکند، بدور باشد.

ماوردی رحمه الله می نويسد: “هرگاه کودک زاده شد، از نخستین بزرگواری ها و احسان او بر وی این است که او را به نامی زیبا و نیکو و کینيه لطیف و شریف بياد آورد؛ زیرا نام نیکو با نخستین شنیدنش، جایگاه خاصی در نفوس و روانها دارد”.

همچنان مروزی رحمه الله از عبد الله بن المبارک روایت نموده که فرمود: “سفیان ثوری می گفت: حق فرزند بر پدر این است که: نامش را نیکو گذارد و چون بالغ شد برایش همسر گیرد و اینکه ادبش را نیکو نماید”.

در انتخاب و گزینش نامها موارد ذيل مراعات شود:
1- نام طفل بنامهاي كه بندگي غير الله متعال را افاده كند گذاشته نشود حتى بنده پيامبر ويا ملائكه نباشد مثلا عبدالنبي، عبد الرسول، عبدالمحمد، عبدالأمير..اگر اين چنين نامها باشد بايد فورا تغير داده شود وبنامهاي شرعي ودرست مبدل گردد.
2- به نامهاي خاص الله متعال بدون اضافه كردن كلمه عبد نيز نامگذاري نشود مثل رازق، خالق، رب، رحمن، ونيز ملك الملوك، قاهر..ليكن عبد الرحمن ، عبدالقاهر، عبد الرازق ، عبد الخالق ، عبد الرب، درست است.
3- به نامهاي غير مسلمانان نيز نام گذاري نشود مثل عبد المسيح، بطرس، ديفيد، جرجس..
4- به نامهاي بودا ويا شيطانها هم نامگذاري حرام است
5- نيز نام گذاري به نامهاي رقاصه ها وخوانندگان موسيقار مكروه است
6- بنامهاي كه معاني واوصاف بد را افاده كند نيز نام گذاري جواز ندارد مثل : دزد، ظالم، فرعون، قارون، هامان..
7- نام گذاري به نامهاي حيوانات نيز جواز ندارد..
8- نيز نام گذاري كه به دين اسلام اضافه شود مكروه است مثل : نور الدين،شمس الدين، نورالإسلام، شمس الإسلام.
9- نام گذاري به نامهاي سوره هاي قرآن كريم نيز مكروه است مثل طه، يس ..زيرا حروف مقطعات است ومعنايش معلوم نيست.
10- نام گذاري به نامهاي ملائكه نيز مكروه است

درجات نامهاي زيبا ومشروع :
الف: عبد الله، عبد الرحمن، اين نامها بهترين ومحبوب ترين نامها نزد الله متعال است ودر حديث صحيح ثابت است.
ب- نامهاي كه افاده بندگي وعبوديت الله متعال را كند مثل: عبدالعزيز، عبد الرحيم، عبدالملک، عبدالإله، عبدالسلام، عبد الكبير.
ج – نامهاي پيامبران مثل محمد، يعقوب، ابراهيم، عيسى، موسى، نوح نامهاي زيبا وخوب است.
د – نامهاي بندگان صالح الله متعال وصحابه كرام كه بعد از مشرف شدن به اسلام نام گذاري شده اند ويا اينكه قبلا نام داشتند ومعاني زيبا وخوب داشته مثل عمر، زيد، خالد، ابوبكر، عباس..
هـ- هر نامي كه معناي خوب داشته باشد ودر مخالفت با رهنمودهاي دين مبين اسلام قرار نداشته باشد.