اسباب مبتلا شدن به حسد
امام غزالی اسباب حسد را در نکات ذیل بیان داشته است:
(1) دشمنی و بد بینی: شخصی که از طرف دیگران مورد آزار قرار گیرد نسبت به او بد بین می شود و بر او قهر وغضب می گردد و در نفسش حقد و کینه ریشه می گیرد و در پی انتقام بیرون می شود، اگر نتوانست که از او انتقام بگیرد دوست می داشته باشد که زمان و دهر از او انتقام بگیرد، و هر اندازه که به دشمنش مصیبتی برسد او احساس خورسندی می کند و گمان می برد که خداوند متعال انتقام او را گرفته است.
(2)احساس عزت و فخر و بزرگ منشی، در چنین حالی بر حاسد سخت می نماید که غیرش بر او در نعمتی از نعمات تقدم یابد، هرگاه بر شخصی از اقرانش ولایت یابد، یا علم حاصل کند، یا مال بدست آورد ترس از آن داشته باشد که او در برابر وی خود بزرگ بینی کند.
(3) کبر و خود برتربینی: شخصی که خود را از محسود بهتر و بالاتر می داند و او را از خودش خوردتر و بی مقدارتر، از او توقع دارد که از وی فرمان برداری کند ومنقاد فرمانش باشد، در صورتی که او از نعمتی برخوردار شود بر وی سخت و غیر قابل تحمل می گردد.
(4) شگفتی و تعجب: حاسد حیرت زده می شود که ببیند شخصی که مانند او است از نعمتی برخوردار شده و او باقی مانده است، این نوع حسد از طرف حاسد به خاطر تکبر یا طلب ریاست و یا دشمنی سابق صادر نمی شود.
(5) ترس از فوت مقصد: هرگاه مقصد یکی و قاصدین بیشتر باشند در این حال است که حسد به وجود میاید، مانند حسد زنان همباغ به خاطر رسیدن به قلب شوهر، یا حسد برادران به خاطر کسب محبت والدین و تقدیر آنها و امثال آن.
(6) حب ریاست و طلب جاه: مثلا شخصی دوست دارد که در فنی از فنون بی مانند باشد، هرگاه شخصی در فنی از فنون چنان شهرت یابد که شخصی بی مانند شده باشد و بدان افتخار کند، هرگاه بشنود که شخص دیگری نیز پیدا شده که مردم از او نیز تقدیر می کنند و در این منزلت با او شریک می شود آنگاه است که نسبت به او حسد می ورزد.
(7) خبث نفس و بخل آن نسبت به خیرخواهی به بندگان الله متعال: بعض اشخاص اند که خود نه ریاستی در دست دارند و نه احساس تکبر و نه در طلب مال و دارایی می باشند؛ مع الوصف هنگامی که شخصی در نزد شان توصیف گردد از شنیدن آن نعمت در او غمگین می شوند و بر آنها سخت می نماید، و هرگاه برای این چنین اشخاص از اضطراب امور مردم حکایت شود، خورسند می گردند. این چنین اشخاص به طور دائم از بهروزی دیگران خوشحال می شوند. مثل اینکه آنها نعمت را از مال او بدست میاورند، و علاج این نوع حسد سنگین است.
