هغه اصطلاحات چې په عدلي طب کې کارول کېږي
Abrasion:
پوستکي ته په سطحي ډول زیان رسېدل د abrasion په نوم یادېږي چې په اصل کې د ټپ یو ډول دی.کله چې د پوستکي سطحي برخه د کوم ځيږ څيز سره په تماس کې راشي،ګرېدلی ښکاري چې همدا ګرېدنه د abrasion په نوم یادېږي او شونې ده چې بېلابېلې درجې او اندازې ولري.
Adolescence:
د عمر دلېږد هغه فزیکي او اروایي پړاو دی چې له بلوغ څخه پیلېږي او د جنسي غریزې تر پوخوالي پورې ادامه پیدا کوي.
Adult: د قانون له مخې که یو کس په داسې یو عمر کې وي چې د خپلواکۍ حس او په ځان د تکیې وړتیا ولري نو adult ورته ویل کېږي.له ټولنیز پلوه هغه شخص ته ویل کېږي چې د جنسي غریزې له مخې د پوخوالي مرحلې ته رسېدلی وي. چې ممکن ۱۸ او یا له دې پورته عمر ولري.
Advocate:
هغه کس ته ویل کېږي چې خپل ځان یو بل کس سره ددې لپاره په یو ردیف کې ږدي تر څو د هغه کس د احساساتو ملاتړ وکړي،یا داسې کس چې د خدماتو د څېړنې لپاره ورته مراجعه کېږي، یا هم قانوني مرستندوی او په محکمه کې موجود کس چې مدافع وکیل م ورته ویل کېږي.
Alleged:
د یو څه له کره کېدو مخکې د ادعا ترسره کولو ته ویل کېږي.د یو څه د ثابتولو دعوې ته هم ویل کېږي.
Amenorrhea:
د میاشتیني عادت نه شتون د amenorrhea په نوم یادېږي.
Accelerant:
یواور اخیستونکی توکی دی،دغه توکی اور تولیدوي او یا یې د خپرېدو چټکتیا زیاتوي،ډېری يې د مایع په ډول وي لکه تېل.
AFIS: د Automatic fingerprint identification system لنډيز دی،په خپل سر د ګوتې د نښې د پېژندلو سیسټم معنا ورکوي.
Algor mortis: د مړینې څخه وروسته د بدن سوړوالي ته کارول کېږي.
Amylase: یو انزایم دی چې په لاړو او د پانقراس دغدې په افرازاتو کې موندل کېږي.
Anagen stage: د ویښتو د ودې یو پړاو دی.
Ante mortem: مخکې له مړینې.
Acid phosphatase:
یو انزایم دی د بدن په ډېری انساجو کې شته خو په semen یا مني کې د ۵۰۰ څخه نیولې تر ۱۰۰۰ ځلې ډېر دی نسبت د بدن نورو انساجو ته. په عدلي او قانوني ډول هغه وخت چې د مني په لټه کې اوسو لکه:په جامو یا په کومه بله برخه منی موجود وي خو نه ښکاري ددې لپاره چې وی وینو نو د نوموړي انزایم څخه کار اخلو.
Acroposthitis:
د prepuce التهابي کېدو ته ویل کېږي. Prepuce هغه پوستکی دی چې د نرد تناسلي آلې سر یې پوښلی دی. Prepuce ته په انګریزۍ کې foreskin هم ویل کېږي.
Acquittal:
د محکمې هغه حکم چې په هغه کې یو تورن کس مجرم او ګناه کار ونه ګڼل شي د acquittal په نوم یادېږي.
Adnexa:
د رحم،د هګیو د تولیدولو کڅوړه چې تخمدان هم ورته ویل کېږي،fallopian tube او یو شمېر لګامنټونو مجموعې ته ویل کېږي.fallopian tube هغه تونل ته ورته جوړښت دی چې په واسطه یې هګې د هګۍ له کڅوړې څخه ځېلانځ ته لېږدول کېږي چې دا ټیوب په خپله دنننۍ سطحه یو شمېر سیلیاوې لري تر څو هګۍ ځيلانځ ته ورسوي.
Biological evidence:
دې ته بیولوژيکي مدرکونه او شواهد هم ویل کېږي دغه شواهد عبارت دي له: وینه ، منی ، لاړې ، تشې میتیازې ، ډکې میتیازې ، ګرځون (استفراغ) ، انساج ، د پوستکي انساج ، د بدن تجزیه شوي معایات ، اوښکه ، مخاط ، چرک یا ریم ، او خوله (عرق) یا sweat.
Biometrics: د فزیکي بڼو او ځانګړنو کارولو ته ویل کېږي. دغه فزیکي بڼې او ځانګړنې عبارت دي له: مخ ، د ګوتو نښان ، د لاس په واسطه لیکل، د سترګې د ګاټي جوړښت. دا ټولې یادې شوې ځانګړتیاوې او فریکي بڼې په هر یو انسان کې په بشپړ ډول توپیر لري .
Back spatter:
وینه د قوې په وړاندې بیرته لېږدول کېږي او د تویېدو لامل کېږي.دا حالت ډېری هغه وخت رامنځته کېږي چې مرمۍ د بدن یوې برخې ته دننه شي او وینه د همدې مرمۍ د قوې په وړاندې وپاشل شي. لکه په لاندې انځور کې :
Bite marks:
یا د چیچلو نښان چې ډېری د یو ژوبل شوي کس د بدن د بېلابېلو برخو په پوستکي باندې لیدل کېږي. دا نښانونه داسې وي لکه د آس نعل چې د یو قرباني شوي شخص په بدن د ټپ په ډول لیدل کېږي.
Bloodstain:
د وینې داغ یا رټې ته ویل کېږي داسې چې مایع وینه په کومه سطحه ولګېږي او له هغې سطحې څخه لېږد پیدا کړي او داغ پرېږدي.
Blow flies:
یو ډول مچان دي او ظاهرا د فلز څخه جوړ شوي ښکاري او په طبیعي توګه د یو ژوندي ژوي له مړینې وروسته دا مچان د همدې مړي په بدن راټولېږي. نوموړی مچ په لاندې انځور کې دی:
Castoff pattern:
د وینې د تویېدو یو ډول بېلګه ده. د وینې یو داغ چې د وینې د سرچینې څخه د وینې د حرکت په وخت کې رامنځته کېږي.
Circumstantial evidence:
یا په پېښو او حالاتو پورې اړوند شواهد او مدرکونه هم ورته ویل کېږي. دهغو حقایقو له ټولي څخه عبارت دی، کله چې ټول یو ځای په نظر کې ونیول شي شونې ده چې د یو داسې څه په تفریق کې ورڅخه کار واخلو چې پخوا په ښه ډول نه وو پېژندل شوی.دا یو داسې نظریه ده چې لږ تر لږه د شته تایید شویو شواهدو څخه پلوي کوي.
Clot: پرنډ وینه ده. په اصل کې د جیلاټین یوه کتله ده چې د یو پیچلي میکانېزم په واسطه رامنځته کېږي. په دې میکانېزم کې د وینې سرې حجرې،فایبرینوجن، د وینې دمویه صفحې، او نور د پرنډ کولو کړوني(عامل) پکې شامل دي.
Computer crime:
کمپیوټري جرم ته ویل کېږي.کله چې کمپیوټر د منع شوي یا غیر قانوني کارونو د ترسره کولو لپاره د یوې آلې په ډول وکارول شي د کمپیوټري جرم په نوم یادېږي. لکه د یو غل په پېژندنه کې تېروتنه چې دا تېروتنه د کمپیوټر په واسطه وشي.
Crime scene:
د جرم صحنې ته ویل کېږي.داچې جرم په کوم ځای کې رامنځته شوی. د یو جرم لپاره شونې ده چې بېلابېلې جرمي صحنې شتون ولري.
Criminalitics :
په جنایي تحقیقاتو کې د فزیکي علومو له کارولو څخه عبارت دی.
Cyanoacrylate:
یوه کړنلاره ده په کوم کې چې د ګوتو یا پښو یا د بدن د بلې برخې پټ نښانونه ښکاره کېږي. په دې کړنلاره کې super glue چې یو ډول سریښ دي او د cyanoacrylate په نوم هم یادېږي د یو ډول سپرې په ډول کارول کېږي.
Direct evidence:
هغه شواهدو ته ویل کېږي چې حقیقت ثابتوي او رامنځته کوي ، دبېلګې په ډول د عیني شاهد شاهدي چې تورن وژونکي ډزې کړي دي.
Directionality:
دې ته سمتیت وایي. دا د وینې د حرکت لوری د وینې یوې سطحې سره د لګېدو په وخت کې ښکاره کوي.او د وینې د رټې په بڼه ښکاري.
Drip pattern:
د وینې د رټې یا لکې یوه بېلګه ده،کله چې د وینې په یو څاڅکي د بلې مایع یا وینې کوم څاڅکی وغورځي نو drip pattern ورته ویل کېږي.لکه په لاندې انځور کې:
Druggist fold:
لوښي ته ورته جوړښت دی.معمولا له کاغذ څخه جوړېږي او د لومړنیو شواهدو د ساتنې په موخه ورڅخه کار اخیستل کېږي.
Equivocal death:
دې ته مشکوکه یا مبهمه مړینه هم ویل کېږي. دا اصطلاح هغه وخت کاروو کله چې د څېړنې سره سره بیا هم د مړینې ډول معلوم نشي چې مړینه قتل وو،ځان وژنه وه او که ناڅاپه رامنځته شوې وه.
Exsanguination:
دې ته د مړینې تر حده وینه بهېدنه هم ویل کېږي. د وینې له لاسه ورکول تر دې حده چې کس خپل ژوند له لاسه ورکړي د exsanguinations په نوم یادېږي.ددې لپاره چې یو کس د مړینې حد ته ورسېږي اړینه نده چې خپله ټوله وینه له لاسه ورکړي.
ژباړه: وړانګه اکبر
