حقیقت تسامح:

سرشت انسان متسامح و با گذشت آن است که در امور زندگی نرمخوی و آسانگیر بوده، وآنچه که بر اساس قضاء وقدر برایش پیش می آید را با سینه فراخ و جبین کشاده می پذیرد، سعی می کند برای هرچیزی که برایش مقدر بوده حکمتی بجوید، هرچند که با خواستهای او موافق و همسو نباشد.

در قرآن کریم آمده است:« وَعَسَى أَنْ تَكْرَهُوا شَيْئًا وَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ وَعَسَى أَنْ تُحِبُّوا شَيْئًا وَهُوَ شَرٌّ لَكُمْ وَاللَّهُ يَعْلَمُ وَأَنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ». سوره بقره:216. یعنی: شاید چیزی را زشت انگارید و آن به خیر شما تمام شود، وشاید چیز دیگری را دوست داشته باشید وآن برای شما زشت باشد، وخداوند میداند و شما نمی دانید.

هنگامی که از سوی پروردگار به انسان مؤمن درد و المی می رسد آن را با کمال رضایت و خوشبینی می پذیرد، و آن را به خیر وصلاح خود می داند، و با این خوشبینی آینده را نیکو می بیند و بدان با فال نیک نگاه می کند، همانطور به واقع هم خوشبینانه نگاه می کند و از بدیهایش چشم می پوشد، و بدان وسیله قلب و نفس خویش را آرام و مطمئن نگهمیدارد. پس انسان عاقل کسی است که قلب ودل خود را با واقعیتی که توان دور کردن آن را ندارد، خوش نگهمیدارد، و با مردم، با تسامح رفتار می کند؛ زیرا نمی تواند همه آنها را به خواست های خود مجبور گرداند؛ چونکه انسانها دارای طبیعتها وسرشتهای گوناگونی هستند.

نشانه های تسامح:

تسامح دارای نشانه هایی است که اگر آنها در شخصی دیده شدند گویا آن شخص از این صفت بزرگ برخوردار است، و آنها عبارتند از:
(1) کشاده رویی و استقبال مردم با خوش خویی و خوش رفتاری.

(2) مبادرت به سلام گفتن، دست دادن و سخن نیک گفتن.

(3) برخورد نیکو، رفتار محترمانه و چشم پوشی از اشتباهات اندک همه مردم به ویژه دوستان ونزدیکان و خانواده و فرزندان و همسایگان.