انسان د بدن په اړه معلومات
1. د بدن جوړښت
هډوکي: انسان بدن تقریباً ۲۰۶ هډوکي لري چې د بدن جوړښت ته ثبات ورکوي او د ارګانونو ساتنه کوي.
عضلات: عضلات د بدن حرکت کولو لپاره مهم دي. په ټوله کې، انسان بدن شاوخوا ۶۰۰ عضلات لري.
پوستک: پوستک د بدن ترټولو لوی غده ده چې د بدن د ساتنې لپاره مهمه ده. دا د بدن د حرارت تنظیم، دفاع، او حسیاتو د ترلاسه کولو لپاره کار کوي.
2. د بدن سیستمونه
د زړه او رګونو سیستم (Circulatory system): دا سیستم د زړه، رګونو، او وینې څخه جوړ دی چې د بدن په ټوله برخه کې وینه او اکسیجن وړي.
د تنفسي سیستم (Respiratory system): دا سیستم د سږو، تنفسي لارې، او هوايي کیسه د اکسیجن اخیستو او کاربن ډای اکساید ازادولو لپاره کار کوي.
د عصبي سیستم (Nervous system): دا سیستم د مغز، نخاع، او عصبي لارې شاملوي چې د بدن ټول فعالیتونه تنظیموي او د چاپېریال سره اړیکه ټینګوي.
د هضمي سیستم (Digestive system): دا سیستم د خوراک د تجزیه کولو او جذبولو لپاره کار کوي.
د ادراري سیستم (Urinary system): د پښتورګو او مثانې له لارې د بدن نه زاید مواد او اوبه بیرته له بدن څخه بهر کوي.
3. د بدن مهمې وظایف
هضم او تغذیه: بدن اړتیا لري چې د خوراک مواد جذب کړي ترڅو انرژي، پروټین، ویتامینونه، او نور مواد ترلاسه کړي.
د انرژۍ تولید: بدن انرژي د ګلوکوز او نورو موادو له هضم څخه ترلاسه کوي چې د بدن فعالیتونو لپاره اړین دي.
د دفاع سیستم (Immune system): د بدن دفاع سیستم د بېلابېلو مایکروبونو، ویروسونو، او باکتریاوو څخه بدن ساتي.
4. د بدن حواس
لید: سترګې د رڼا په اخیستلو او د اشیاء په تشخیص کې مرسته کوي.
اوریدل: غوږونه د غږونو په ترلاسه کولو او تشخیص کې مرسته کوي.
مذاق: ژبه د خوندونو د پوهیدو لپاره کار کوي.
بوی: پوزې د بویونو د درکولو لپاره مسؤله دي.
حس: پوستک د تماس او فشار د احساس لپاره کار کوي.
5. د بدن داخلي توازن
هوموستاسیس (Homeostasis): دا د بدن یو مهم ځانګړتیا ده چې د داخلي شرایطو، لکه تودوخه، pH، او اوبو کچه، یو توازن ساتي ترڅو د بدن فعالیتونه سم ترسره شي.
1. د انسان د مغز ځواک
مغز د انسان بدن تر ټولو ځواکمنه برخه ده. که څه هم مغز یوازې ۲٪ د بدن وزن جوړوي، خو دا تقریباً ۲۰٪ د بدن انرژي مصرفوي.
مغز د شاوخوا ۸۵-۱۰۰ میلیارد عصبي حجرې (نیورونونه) لري. دغه حجرې له یو بل سره ارتباط جوړوي، او دا ارتباطات د انسان د افکارو، احساساتو، او حرکتونو لپاره مسؤله دي.
مغز د ۱۰۰،۰۰۰ ځله د یو ثانیې په اوږدو کې فعالیت کوي.
2. د زړه د ضربان سرعت
د انسان زړه هره ورځ شاوخوا ۱۰۰،۰۰۰ ځله ټکان خوړلی شي.
د زړه ټکان د انسان د فعالیتونو سره تړاو لري. که یو څوک فزیکي فعالیت کوي، د زړه ټکان زیاتېږي، او که یو څوک ارام وي، نو ټکان یې کمېږي.
په یوه ژوند کې، د انسان زړه تقریباً ۳ میلیارد ځله ټکان کوي.
3. د پوستکي ځانګړتیاوې
پوستک د بدن تر ټولو لوی غده ده، چې د بدن د خوندي کولو لپاره کار کوي. پوستک د ۲۰ مختلفو طبقاتو نه جوړ شوی دی.
پوستک د بدن د حرارت تنظیم کولو لپاره هم مسؤله ده. کله چې بدن ګرم شي، پوستک د پسینې جوړولو لپاره هڅه کوي چې بدن یخ کړي.
4. د بدن د حجرو ځانګړتیا
انسان بدن له شاوخوا ۳۷.۲ ټریلیونه (۳۷،۲۰۰،۰۰۰،۰۰۰،۰۰۰،۰۰۰) حجرو جوړ شوی دی. دا حجرې په مختلفو ډولونو لکه عضلات، هډوکي، د وینې حجرې، او نورې جلا طبقاتو کې وېشل شوې دي.
د انسان د بدن حجرې په دوامداره توګه نوي کیږي. د مثال په توګه، د پوستکي حجرې هر ۲۸ ورځې وروسته بدلېږي.
5. د انسان د سترګو ځواک
سترګې د انسان د بدن تر ټولو پیچلې غده ده. د سترګو وړتیا د یوې ثانیې په ۱/۱۰۰ برخه کې شي. دا ښیي چې سترګې کولی شي یو شی ډیر ژر وویني.
سترګې د ۱۰ میلیون ټوکې (رنګونه) تفکیک کولو توان لري.
6. د بدن دفاعي سیستم
د انسان دفاعي سیستم، چې د معافیت سیستم په نوم هم پیژندل کیږي، د ویروسونو، باکتریاوو، او نورو مضر موادو په وړاندې د بدن ساتنه کوي. د معافیت سیستم هره ورځ د میلیونونو بېلابېلو موادو سره مبارزه کوي.
د بدن د معافیت سیسټم د حافظې یوه برخه هم لري. کله چې بدن له یو ځانګړي ویروس سره مخ شي، معافیت سیستم یې یادوي او که بیا بیا د هماغه ویروس سره مخ شي، ژر یې له منځه وړي.
7. د وینې جریان
د انسان د بدن وینه شاوخوا ۱۹ لیټره حجم لري چې په دوامداره توګه د زړه له لارې روانه وي. که چېرې دا وینه د یو لړ نلونو له لارې وتړل شي، دا به شاوخوا ۹۶،۵۰۰ کیلومتره اوږده فاصله ولري.
وینه په یوه دقیقه کې د ټول بدن له لارې حرکت کوي او بیا یې د زړه پر لور راستانه کوي.
8. د بدن د تودوخې تنظیم
د انسان بدن په خپله د حرارت تنظیمولو لپاره یو جالبه سیستم لري. که چېرې بدن ګرم شي، نو د پوستکي له لارې پسې او د تندې په جریان کې هغه تودوخه له لاسه ورکوي. که چېرې بدن یخ شي، نو عضلات یوځای کیږي (لرزه کوي) ترڅو د بدن تودوخه وساتي.
9. د انسان د هډوکو د قوت حقیقت
هډوکي په حقیقت کې د فولاد په پرتله تقریباً دوه برابره قوي دي. د یو نارینه د بدن هډوکي ممکن په یو مربع اینچ کې تر ۱،۰۰۰ پاوند وزن برداشت کړي.
10. د بدن د جوړښت بیلابیلتیا
د انسان بدن د حرکت لپاره شاوخوا ۶۰۰ عضلات لري. دا عضلات د بدن د حرکت، ژوندۍ پاتې کېدو، او نورو اړینو فعالیتونو لپاره کار کوي. همدا لامل دی چې بدن کولی شي د پیښو پر وړاندې بېلابېل عکس العملونه ښودل شي، لکه د تودوخی یا فشار سره د مقابله کولو توان.
