په افغانستان کې د پاکساني کلدارو د کارولو مخنیوي لارې چارې
۲- اففانستان په اقتصادی برخه کی ځواکمنتیا نه درلودل البته د هیواد د ننه تصدیانو او تولیدی فامریکو نه شتون چی د هیوادوالو شته ضرورت رفعه کړی چی دا ددی باعث ګرځیږی چی افغان دولت او تجاران د نورو خارجی مملکتونو څخه د ضرورت وړ توکو وارد کړی بلخصوص واردات د پاکستان هیواد څخه ځکه چی د تجارانو اموال اخیستل خپله د پاکستانی اجناسو چی البته په پاکستانی کلدارو چی د همغی هیواد پولی واحد ګڼل کیږی اخلی او د هغی بیرته خرڅول دلته تجارانو ته یوه نوعه تسکین د فایدی ورکوی او د تظمین په شکل ورته وی ددی ترڅنګ دوکاندارانو ته هم که پرچون فروش وی اویا عمده فروش وی چی ددی لاری نه د عوامو خلکو فکر هم تنبه ګیږی په راکړو ورکړو کی د پا کستانی کلدارو څخه کار اخلی چی په نتیجه کی پراففانی باندی منفی تاثیرات کوی او ددی ترڅنک افقانی ارزښت او د افقانستان اقتصاد خطر سره مخامخ کوی چی البته همدا اوس جریان لری.
۳- د افغانستان اوسنی دولت د ناغړیو نتیجه ده ځکه چی دیوی قوی او موثراقتصادی سټراتیژی نه درلودل تر څو د ښو پولی پالیسیانو د عملی کیدلو لپاره لاره هواره شی او په دی پالیسیانو کی د غه ډول ستونزو او مشکلاتو لپاره د مختلفو لارو چارو په استفادی سره د همیش لپاره ورته د پای ټکی کیښودل شی.
پورتنی کوم نقاط چی ذکر شو البته ډیر اساسی نقاط دی چی نور هم دی خو دهفوی د ذکر کولو څخه دلته ډډه کوو.
اوس باید پورتنی حالاتو ته په کتو څنګه کولی شو چی د پاکستانی کلداری څخه په راکړه ورکړه کی مخنیوی وکړو چی د افغانستان اقتصاد په خطر کی اچولی بلخصوص د اففانی ارزښت البته د نورو خارجی مالی ملاتړ په نظر کی نیولو سره چی البته فعلا یی لرو غواړم په څو ټکو کی یی واْضح کړم :
۱- با استعداد، باتجربه، ایماندارو ، وفادارو او ملی احساس لرونکو علمی کدرونو باید په دولتی دوایرو کی و ګمارل شی بلخصوص په مالی چاروکی ترڅو د خو اقتصاد پوهانو او سیاست والو خاوندان شو چی ددی له طریقه به د ښو او معقول اقتصادی سټراتیژیانو، پلانونو به ولرو چی ددغو اقتصادی سټراتیژیانو، پولی پالیسیانو او پلانونو په درست او ښه شکل عملی کول په نتیجه کی به د شته نورو خارجی اسعارو بلخصوص د ياکستانی کلدارو کارول په ورځنی راکړه ورکړو کی د مخنیوی سبب و ګرځیږی.
۲-د نویو تنوعاتو په فکر او نوموړی افکار باید عملی بڼه و لری ترڅو دنوموړو افکارو په استفادی سره اهداف حاصل شی، د مثال په توګه سرمایه ګذاری لپاره زمینه برابرول چی اقتصادی پالیسیانو یو له دبل سره په ټکر او تصادم واقع نه وی، بهرنی سرمایه ګذاری راجلبول او شرایت ته به کتو سره په هفوی باندی منظم مالیاتو وظع کول، چی په مجموعی شکل پورتنی ټکو ته په کتو سره مونړ به ددی ګواه کړی چی د افغانستان خود کفایی خواته وړی چی په نتیجه ګی به افغانستان د وارداتی هیواد څخه په صادراتی هیواد تبدیل شی چی په هیڅ صورت سره به مونږ د نورو اسعار بلخصوص د پاکستانی کلداری ښکار و نه شو د هیواد د ننه په خپلو کارباری راکړه ورکړو کی.
۳-د افغانستان د خلکو په ذهنونو باندی کار کول ضروری ګڼل کیږی چی ترڅو دوی ته ذهنیت ورکړل شی چی د نورو اسعارو استعمال زمونږ هویت په خطر کی اچوی،زمونږ اقتصاد ته په ډیره کچه زیان رسوی چی ددی سره د افغانی ارزښت ختمیږی او د افغانی نرخ نظر نورو ته به هیځ نه وی لکه چی په تیر دولتونو کی افغانستان ددی ښه تجارب لری، چی تر څو خلکو په دی باندی وپوهیړی او دوی ته ملیت پرستی ذهنیت ورګړل شی نو په نتیجه کی خلکو خپلو شخصی نفعی پریږدی او په خپلو راکړه ورکړو کی د پاکستانی کلدارو څخه په کلی شکل ډډه او تیر شو حالاتو ته په کتو نفرت و کړی.
۴-په بازار کی د دولت مستقیمی مداخله به د پاکستانی کلداری په راکړو ورکړو کی د نه کارونی په منظور ډیر زیات موثر تمامیږی ځکه چی حالاتو ته په کتو سره د افغانستان بانګ په دی کی پاتی راغلی او ددوی کوم شته پالیسانو په تطبیق کی څه خاص تغیرات نه لیدل ګیږی نو باید ووایم چی دوی دولت نه دی چی دری قواوی ولری چی دوی د هفی وظایف يرمخ ویسی .
د یو اباد او سوکاله افغانستان په هیله
محـمد اعظم (ذکریا)
