نصایح حضرت علی رضی الله عنه به پسرش

1.1
•    پند یک پدر پیر ، ناتوان و بیزار از این دنیا و روان بطرف مرگ ، با یک قلب شکسته ، به پسر جوان و با انرژی اش خطاب نموده ، نوید میدهد.

1.2
•    ای پسرم !  من نا گزیراً پذیرندۀ واهمه هایم به ارتباط زندگانی در آخرت ، از نظر وقایع غیر قابل پیشگوئی ، صرف اوقات و عهد شکنی در دنیای که من در آن زندگی می نمایم ، هستم .   بخصوص وقتیکه به مشکلات و حقایق برحق این دنیا نظر می اندازم و تمام فراز و نشیب آنرا بررسی می نمایم ، بسیارنگران و پریشان هستم .  تمام اینها مرا واداشت تا این پند را برایت بنویسم ، چه زنده باشم وچه مرده ، از اینکه می بینم هیچ فرقی بین تو و من وجود ندارد ؛ بناءً تو زندگی منی و قضا چنین بوده که تو روح من باشی .  اگر بد بختی در مقابلت قرار بگیرد ، اولین قربانی اش من خواهم بود ؛ مرگ تو در واقع انجام من خواهد بود.

1.3
•    پسرم ! هوشدار که از الله ج بترسی و از احکامش پیروی نمائی .  قلبت را با نامش غنا ببخش و از رسنش ( قرآن ) سخت محکم بگیر ، اگر در باره تفکرنمائی ، مثل اینکه دیگر هیچ زنجیری ارتباطی قویتر ، که برایت مهیا ساخته ، بین تو و الله ج وجود ندارد.

1.4
•    پسرم ! قلبت را با پند ، روح ببخش و خواسته قلب را با ترس از الله ج بکش ؛ با عقیدۀ محکم آنرا نیرومند بساز ؛ با حکمت آنرا نورانی بساز ؛ با تفکر به مرگ ، به آن دستور بده ؛ آنرا با  فناپذیری قانع بساز ؛ از بدبختیها به او یاد آوری کن ؛ از جادوی دنیوی آنرا هوشدار بده ؛ داستانهای مردمان گذشته را به آن بازگو و از تراژیدی های تباه کن و ویرانی قریه ها و خانه های شان ” در اثر نا فرمانی از الله ج ” به سوألات قلبت جواب بده.
•    اینکه این مردمان چه کرده بودند و بکجا رفته و نا پدید شدند ؟ و حالا در کجا هستند ؟ از خود سوأل نما .  با انجام دادن اینها به این موضوع پی می بری که ایشان از نزدیکان و عزیزان شان دور شده ، در  فلاکت جاگزین شده و زود خواهد بود که فرجام اعمال شان را ببینند.
•    پس ، مسیر خود را مشخص بنما ؛ در عوض زندگی آخرت با جاطبی های این دنیا موافقه مکن،  از صحبت کردن در حین بدکاری منصرف شو ؛  از گفتار بیهوده بپرهیز ، از راهی که ترا به گمراهی میکشاند دوری بنما ؛ بهتر است تا قدم هایت را بازرسی نمائی ، تا اینکه در دام مصیبت ها گرفتار نگردی.
•    اگر ادعای متقی بودن می نمائی ، باید به تقوا بپردازی .  گناه را گناه بگو و از گروه بدخواهان دوری کن .  در راه الله ج ،  طوریکه لازم است ، جد و جهد نما ؛ وقتی راه الله ج را پیروی می نمائی ، ازنکوهش مردم مهراس .  در مصائب و مشکلات زندگی ، صبر را پیشه کن ، زیرا قوۀ شکیبائی بزرگترین قدرتهاست.  در همه حالات در جستجوی پناه الله ج باش ، زیرا ترا نیرومند و شکست ناپذیر میسازد.
•    بجز الله ج ، از هیچ کس مدد طلب مکن ، چه تنها ذات خودش ، تنظیم کنندۀ تمام کائنات است که بچرخاند و یا نچرخاند.  وقتی متردد و دچار بدبختی باشی ، همواره بوسیلۀ استخاره ( به طریق ناله و زاری ، رضاء الله ج را حاصل کردن ) از الله ج رهنمائی طلب نما.  سعی نما ، آنچه میگویم بدقت به آن گوش فرا داده و از آن رو نگردانی .  این یگانه راه صحیح است ، که میتواند هر نوع منافع را بار بیاورد.  جستجو و تعقیب علم بی ثمر ، احمقانه  و نامطلوب است.
1.5
•    پسرم ! بعد از فرجام یک کار طاقت فرسای زندگی ، روز تا روز ناتوانتر میشوم .  از اینکه بالایم سحر شده ، بدین جهت عجله دارم تا این پند را برایت بنویسم .  من نگران این هستم که بزودی بمیرم ، بخاطریکه بدن من و توانائی های دماغی ام همه از میان رفته اند و هم  نگران ام که شاید بغرنجی های زندگی ترا محصورنموده یا مانند یک اسب وحشی لگام نا پذیر شده باشی.

•    دماغ جوان مانند زمین بی آب و علف است ، که آمادۀ هر نوع تخم پاشیدن است .  با در نظر داشت این مسئله ، قبل از اینکه خیلی دیرشود ، باعجله تصمیم به نوشتن نصایح چند ، به ارتباط جاگزینی در دماغت و آگاهی از آنها ، برای تو گرفتم .  بر اساس تجارب و بررسی ها ، ممکن از خطرات احتمالی در زندگی نجات پیدا نمائی .  بناءً ، بسیار ممکن است  تا مستقیماً چیز هایی را ، که شاید از نظر ما بدورمانده و در زندگی خود در صدد دست یابی به آنها تلاش ورزیده باشیم .  بدست بیاوریم.
1.6
•    پسرم ! من بزندگی طولانی ، که از سلف خود بهرمند شده باشد ، نمی بینم ؛ هنوزهم به طرز    زندگی آنها و وقایع آن زمان عمیقاً فکر می نمایم ، بعد از تحقیق و آشنائی ، حالا در یافتم که من یکی از هم عصران شان هستم .
•    بدین طریق من از تمام مسائل پرزحمت زندگی آنان آگاهی حاصل نمودم ؛  از جملۀ آنها چیز هایی را انتخاب و برداشتم که برای تو خوب هستند و مابقی را که بی معنی و ضروری نبودند همه را کنار گذاشتم .  بناءً منحیث یک پدر مهربان ، فکر کردم این خزینه را برای تو، در یک سنی که تو رقیق القلب بوده و دماغ تو روشن و پذیرنده است ، مهیا بسازم .
•     در اول ، در نظر داشتم تا ترا در مورد کتاب الله ج ، توضیحات و روش آن به ارتباط حلال و حرام تعلیم بدهم ، اما بعداً ترسیدم که مبادا در دام آشفتگی و پریشانی هایی مردم جا طلب و خود بین دراین دنیا ، گرفتار گردی .  بناءً از این تصمیم گذشتم و از پروردگارم خواستارم تا راه مستقیم را بتو بنمایاند.

1.7
•     پسرم ! از جملۀ همۀ اعمالت که مرا بیشتر خوش میسازد ، اینست که خدا ترس بوده و به او شرک نیاوری و وظایفت را با درک مسئولیت انجام داده و طریق بزرگانت را تعقیب نمائی.  چیزی را که امروز در خود می بینی ، عین راهیست که ایشان در مورد خود شان تحلیل میکردند.  بالاخره از طریق زحمات طاقت فرسا آموختند که راه مستقیم را دنبال و از چیز های بی هدف امتناع ورزند.
•    بهر حال ، اگر  تمام اینها برایت جالب نیستند و تو اصرار داشته و متقبل میشوی که خود تجربه نمائی ، پس خوب است که انجام بدهی ، اما با درایت  و حکمت و بدون شک و سوء ظن .  اما پیش ازاینکه دراین مسیر براه بافتی ، از الله ج مدد بخوا تا ترا از تمام سوء تفاهمات بدور نگهدارد ، چون گمراه کننده است .   بعد از اینکه متیقن شدی که بالای قلبت حاکم بوده و روح و اعصابت تحت کنترول هستند و دماغت نیازمند تفکرعمیق است ؛ صرف پس از این است که تو میتوانی درین وادی قدم بگذاری ؛ در غیر آن فعالیت تو بالای این چنین پروژۀ نا بهنگام بیهوده خواهد بود ، فلهذا بهتر است که این موضوع را کنار بگذاری .

1.8

•     پسرم ! پندم را کاملاً درک کن و آگاه باش که صاحب اختیار مرگ و زندگی ، صرف الله ج است و او است که ترا آزمایش میکند و هم او است که ترا کامیاب میسازد .

•    متیقن باش که اصل زندگی ایکه توسط الله ج گذاشته شده ، اینست که یکباری که بموهبت                 او رستگار شدی ، بعداً بهمراه آن دستخوش امتحانات میگردی ، که نتیجۀ آن را بالاخره در روز حساب در یافت خواهی کرد .  در صورتیکه نتوانی چیزی را درک نمائی ، آنرا رد مکن ، لاکن سعی نما تا به آن نظر انداخته و در موردش تفکر نمائی تا آنرا بفهمی ، مگر در مورد پذیرش حقایق متردد مباش .

•    این را فراموش مکن که تو در یک سرزمین غیرآگاه تولد شده و بعداً براساس یک سلسله آموزش تدریجی که یک روزی به آن نیازمند خواهی شد ، آموزش دیده ئی .  بنابرآن در بارۀ   دیگر چیز های زندگی که تا حالا از آنها آگاهی نداشته و ترا گیچ ساخته و دماغت در درک آنها عاجز مانده ،  نمیتوانی  تصور نمائی .  این آگاهی از جانب الله ج برای ما  داده می شود ، پس فقط به او تابع باش که ترا خلق نموده ، روزی میدهد و از تو یک انسان کامل ساخته است.   فلهذا باید او را عبادت نموده و صرف در مقابل او سر تسلیم خم نمائی و بس .

1.9
•    پسرم ! هیچ کسی ، بجز حضرت محمد ص ارشاد و دانش باری تعالی را به طور بسیار شایسته ارائه نکرده ،  پس آنرا ، بمانند یک حصار ، رهنمای خود بگردان .
•    من در پند خود مشکوک نبوده و یقین کامل دارم که تو قادر به اندازۀ که من بخاطر بهتری تو وساطت نموده ام ، تو هم وساطت نمائی .
1.10
•    پسرم ! اگر کسی دعوی خدایی نماید ؛ پیغمبرانش نیز بیایند و علامات اعمالش آشکارا شوند ، بازهم ، از آن آنکار نما ! صرف یک الله وجود دارد ؛ فقط ذاتی که واحد است و خودش را خود تعریف نموده : ” در حاکمیتش هیچ کسی شریک نیست ؛ او در همه جا حاضر است ؛ زندۀ جاوید است و باید که چنین باشد . ” او ذاتی است که اول و آخر ندارد ، یعنی شروع ندارد .   او سرآغاز همه بوده که آخر ندارد.  او خلاف اندیشه و دید انسان بوده و بسیار بلند مرتبه و نهایت عظیم است.
•     بناءً عمل تو باید مانند شخصی باشد که دارای یک مقام ناچیز و نیرویش کمتر است ، اما از الله ج اطاعت میکند ؛ از غذاب الله ج میترسد ؛ در حالیکه به اندازۀ کافی آزادی دارد ، بازهم از عذابش ترسان است.  بناءً ، اوامر الله ج را در اجرای کار های نیکو و اجتناب از اعمال خراب بخاطر داشته باش .
1.11

•     پسرم ! من قبل از اینکه تو بطور کامل دربارۀ این جهان آگاهی حاصل نمائی ، اسرار و طرز کار نهایی آن را همراه با اجر و سزای آن نیز در مقابل تو آشکار می سازم .  من همراه با مثالها، انصراف یا پیروی آنها را برایت تشریح می  نمایم .
•    کسانیکه تصویرواقعی دنیای فنا پذیر را درک کرده اند ، هرگز از ترک کردن آن هراس ندارند.  ایشان مانند مسافرانی هستند که از یک سرزمین نا مساعد بی همه چیز و فلک زده بجانب یک سرزمین آباد و دایماً سر سبز مهاجرت می نمایند ، ایشان با بسیار خوشحالی مشکلات این راه را پذیرا شده و دوری عزیزان و دوستان شانرا تحمل می نمایند ، رنج سفر را می کشند ، غذاء ناشایسته را بخاطر رسیدن به یک سرمنزل آزاد و مرفه متحمل میشوند.  ایشان هیچ نوع مشکل را بحساب نمی آورند ، از هیچ نوع مخارج بیم نداشته و با خوشی براه شان ادامه میدهند.  هکذا، آنهایی که به این دنیا چسپیده و جدایی آنرا تحمل ندارند ، مانند مسافریست که سرزمین همیشه سرسبز را گذاشته به سرزمین بی آب و علف رهسپار شود ، که این سفر شان نهایت هراس انگیز بوده و از همه بدتر اینکه بهر شکلش برای شان سازگار نیست.

1.12
•    پسرم ! یک حد یا یک اندازه را بین خود ودیگران در نظر داشته باش .  چیزی را که برای خود می پسندی ، برای دیگران  نیز بپسند و چیزی را که برای خود مناسب نمی بینی ، بدیگران نیز مناسب نبین .  بدیگران ستم گار نباش ، بطوریکه نمی خواهی دیگران با تو ستم گار باشند . با دیگران با اخلاق نیکو پیش آمد نما ، قسمیکه تو می خواهی دیگران با تو پیش آمد نیکو نمایند . چیزی را که برای خود می پسندی ، برای دیگران نیز پسند نما .  اگر دیگران با تو رویۀ بالمثل می نمایند ، آنرا به پذیر که بر حق هستند.  بدون معلومات در یک موضوع آنرا انتشار مده ، حتی اگر هم بمقدار کم در آن علم  داشته باشی . در مورد دیگران هیچ چیزی مگو ، طوریکه خوش نداری چیزی را در مورد خود از ایشان بشنوی .
•    فروتنی باطل بوده و برای تو کشنده است.  بوظیفۀ خود نظر داشته باش ، راه مستفیم را پیروی نموده و در امور دیگران دخالت بیجا منما .  از آنجا که الله ج ترا روشن ضمیر ساخته ، پس جز  از او از یگری خوف مدار .

1.13
•    پسرم تو سفر سخت در پیش داری ، درین سفر فرض تو است تا آهسته آهسته هدفت را دنبال نمائی .  بیا ، بار این سفر را بدوش بکش ، چیزی دیگری را اگر قدرت تحمل آن را نداری به آن اضافه مکن ، زیرا در سفرت غیر قابل برداشت میشود .  همین طور حتی اگر در راه با کسانی که گرسنه بوده و شایق حمل بار سفرت تا سر منزل مقصود باشند ، اولاً آنها را خوب تغذیه نما ، بعداً بگذار تا بارت را حمل نمایند.  از این اندیشۀ نیک ، حفاظت کن ، شاید فردا که بدان سخت نیازمند باشی ،  بدردت بخورد .  اگر کسی در روزگار دارندگی ات از تو قرض بخواهد ، به آن ادامه بده ، شاید عوض آنرا در قیامت ، که ممکن محتاج باشی ، بدست بیاوری .

1.14
•    پسرم !  تو در مقابل خود یک وادی غیر قابل عبور را در پیش داری ، بناءً درین وادی یک وزن سبک همراه ، بهتر از یک وزن سنگین است ، همین طور حرکت آهسته خرابتر نسبت به حرکت سریع است .  گذشتن از این وادی برای تو یک امر ضروریست زیرا در پی آن جنت یا دوزخ قرار دارد.  پس قبل از رسیدن به آخرین لحظۀ جان کندن ، تو باید که پیشدستی نموده ، چیزی را قبلاً برای آن بفرستی .  قبل از قیامت ، تو باید جای مناسب خود را معین نمائی ، زیرا بعد از مرگ هیچ پوزشی ممکن نبوده و نه امکان بازگشت به این دنیا وجود دارد .
•    متیفن باش ! ذاتی که مالک تمام دارائی های آسمانها و زمین است بتو اجازه داده تا از او طلب نمائی و همچنان وعده نموده که هرچه را بخواهی به تو اعطا نماید.  هکذا وعده نموده ، در صورتیکه معذرت بخواهی ، معذرت ترا بپذیرد.   نه هیچ موانع و نگهبانانی بین تو و او وجود دارد و نه به سفارش کسی برای تو نیازمند می باشد.  اگر توبه نموده نزد او بازگردی ،  باوصف اینکه سزاوار جزاء هستی ، بازهم نه ترا مزمت میکند و نه میراند.  وقتی در حضورش توبه نمائی ، در بخشش تو تردد نکرده و ترا مأیوس نمیسازد ، بلکه در عوض توبۀ ترا یک عمل برتر می داند.  هر عمل بد ترا یک گناه محاسبه میکند ، در حالیکه هر عمل نیک ترا ده چند حساب میکند.  او دروازۀ توبه را همواره باز نگهداشته و گوش به آواز و ارزیانی های  تو است.  تو از او تقاضا میکنی ، حالت ضمیر خود را به حضورش بیان کن ، داستانهای غم انگیزت و بدبختی خود را به او بیان نما و در مشکلات خود از او کمک طلب کن .  از او عمر دراز ، صحت کامل و روزی فراوان طلب نما . از او خیر و برکت بخوا ، زیرا بجز او کسی دیگری بتو داده نمیتواند.  فقط بالای آن تفکر نما ، که او بتو اجازه داده که صرف از او بخواهی ، زیرا در واقع کلید های خیرو برکتش را بتو تسلیم  نموده ، دروازه های خیر و برکت میتواند از طریق عبادات تو بازگردیده و بالای تو فراوان بریزد.  لاکن اگر در قبولی عباداتت تأخیر شد ، نباید مأیوس گردی ، زیرا قبولی آنها به نیت تو تعلق دارد.  بعضی اوقات در قبولی دعاها تأخیر بعمل می آید ، عاملش اینست تا خیر و برکت و انعامات بیشتر به تقاضا کننده داده شود.   و هم شاید چنین واقع شود که به تقاضاهای یک نفر دفعتاً جواب داد نشود ، اما در اثر زیادت تقاضایش ممکن زود یا دیر برکت ببشتر داده شود .  همچنان ، بعضی اوقات برای او این معطلی نیکو است ، زیرا او نمیداند که بسر رسیدن اکثر تقاضا های او و نتیجۀ که در اخیر میدهد ، برایش چقدر نا خوش آیند خواهد بود.   پس نتیجۀ خوبی و بدی دعاهای خود را  به الله ج بسپار.  بیاد داشته باش که ثروتمندی بکلی یک چیز بزرگ نیست ، زیرا نه ثروت پس از تو ماندگار است و نه تو برای ثروت ماندگار.
1.15
•    پسرم ! تو برای آخرت خلق شده ئی نه این دنیا ، تو فانی هستی نه جاودان .  تو در یک جای ناپایدار هستی که برای امتحان بوده و این راهیست بمقصد آخرت .  مرگ ترا تعقیب میکند و تو نمی توانی از دست آن فرار نمائی  ، یک روزی حتماً بدستان آن بدام می افتی ، پس آگاه باش !  گرچه هنوز هم بفکر ندامت ، توبه و به تعویق انداختن مرگ هستی ، ولی نمی توانی جلو آنرا گرفته و آنرا بتعویق باندازی .  اگر چنین فکر نمائی ، سزاوار سرنوشت بد هستی .

1.16
•    پسرم !  همیشه باید بفکر مرگ و آخرت بوده و لحظۀ از آن غافل نباشی . در حالیکه همه چیز در اطراف تو بهنگام هستند ، تو باید به استقبالش آمادگی کامل داشته باشی .

1.17
•    پسرم !  نباید در دام فریبندگی یا آرزوی بهتر بودن از مردم دنیا بافتی .   واقعیت این دنیا نه تنها توسط الله ج نشاندهی شده ، بلکه توسط خود دنیا ، تمام فساداتی که در اطراف ما وجود دارند بی نقاب شده است.  مردمی که حرص زیاد به این دنیا دارند ، مانند سگانی در حال عوعو یا حیوانات درندۀ مشتاق حمله به یکدیگر هستند.  قدرتمند آمادۀ در گیری با ضعیف است ؛ بزرگ آمادۀ بلعیدن کوچک است.  آنان مانند اشتران هستند ، که یک تعداد شان که بسته هستند ،  قابلیت اذیت رساندن ندارند و تعداد دیگر آنها که آزاد هستند ، به پیمانۀ زیاد باعث خرابی در اطراف شان میشوند ، زیرا شعور کمتر دارند.  آنها در سر راه های نا معلوم خوابیده و در دره های ناهموار سرگردان بوده تا از گیاهان مختلف ، بدون رهنما و محافظ ، تغذیه نمایند.
•    دنیا آنها را در مسیر های تاریک در جاهایی برده که نمیتوانند دورنمای خانه های روشن را حاصل نمایند ، ایشان اسیر دامها و معماهای دنیا گردیده و کاملاً در بی بند و باری های آن غرق شده اند.  ایشان این دنیا را مالک خود گرفته و با آن مصروف بازی هستند.  افسوس ! آنها کاملاً غافل آخرت هستند . زود است ک تاریکی نا پدید شده و کاروان به سر منزل مقصود برسد.  شب و روز همراه با مردم آن با سرعت میگذرد .  همه در حال حرک هستند ، اما ایستاده به نظر می آیند و همه سفر میکنند ، در حالیکه در منزل هستند.
1.18
•    پسرم !  نمیتوانی تمام خواهشات خود را پوره نمائی و بیشتر از آنچه عمر داری نمیتوانی زنده باشی .  تو به عین راهی روان هستی که سلفت با رنج و زحمت آنرا پیموده اند ، پس در مطالبۀ خود یک حد را نگهدار . از یک حد سالم در عایداتت تجاوز مکن .  بخاطر داشته باش که بعضی از امیال ، انسان را به گمراهی می کشاند ؛ نه هیچ مطالبه کننده ای آنچه را که تقاضا میکند حاصل میکند و نه هیچ نفسی نیست که محرومیت نکشیده باشد.  از هر نوع احساس حقارت خود را حفاظت کن ، شاید هم بسیار جالب یا دل انگیز باشد تا آن حد که دیگر هر گز نتوانی عزت خود را جبران نمائی .  چون الله ج ترا آزاد خلق نموده ، بناءً ، غلام دیگران مشو .  بخاطر داشته باش که تقوا از طریق بد کرداری بوجود نمی آید و ثروت ، ثروت نیست ،  اگر از راه های حقارت بدست آمده باشد.
•    بنگر و آگاه باش !  هوس رانی و جاه طلبی باید ترا به نابودی نکشاند ، مگذار تا هیچ چیزی باعث فاصله بین تو الله ج  شود .  به آسایش مطمئن باش ! آنچه برای تو مقرر شده مطمئناً آنرا حاصل خواهی نمود.  آنچه از جانب الله ج داده شده بسیار زیاد و عالی است نسبت به آنچه از طرف مخلوق داده شده.   ممکن زیاد به نظر بیاید ، در هر حال آنچه مخلوقات دارند آز طرف الله واحد به ایشان داده شده.
•     بیماری ها بوسیلۀ سکوت ، از نتیجه ایکه از حرف زدن با مریضان گرفته شده ، بطور مؤثر و به آسانی قابل علاج است.  ندیده ای که جلو ریختن آب ، با بسته شدن دهن مشک گرفته می شود.  این بهتر است تا جلو مصرف پول خود را بگیریم ، تا در آینده محتاج کمک از دیگران نباشیم .  تلخی به سبب نومیدی بسیار بهتراست تا به کمک خواستن از دیگران .  عاید دسترنج بالاتر است نسبت به عایدی با بد کاری .
•    یک انسان به بهترین طریق میتواند راز هایش را پنهان نماید.   بعضی اوقات انسان بنابر اعمال خودش زیان می بیند.  هرکسی بیشر حرف میزند ، اشتباهاتش بیبشتر است.
•    همنشین نیک انتخاب کن ، نیک خواهی شد.  از بدان دوری نما ، از گناه محفوظ می باشی .  خوراک نحس از بدترین خوراک است.  آزار ضعیف ، بزرگترین ظلم و جور است .
•    وقتی راحتی به سختی بدل شود ، سختی به راحتی تبدیل میشود. یک دوا ممکن سبب  مریضی شود و برعکس یک مرضی شاید بحیث دوا کارگر واقع شود.   بعضی اوقات یک کسی بدی ترا میخواهد ، ولی باعث عنایت تو میشود ، برعکس خوبی ترا میخواهد ، اما باعث ضرر تو میشود .  آرزو های بی ثمر را جمع مکن ، زیرا راه ابلهانه است.  تجارب صاحبان خرد را بیاد داشته باش .  بهترین تجربه ، همان است که دارای جنبۀ اخلاقی باشد.  از فرصت استفاده کن ، اگر چه قلیل باشد ، زیرا میگذرد.  هر کسی که تلاش ورزید ، لازم نیست که مؤفق باشد و هرکسی که وفات کرد هرگز بر نمی گردد.  ضایع کردن پول و تباه کردن سرنوشت بزرگترین نابسامانیست.  هر چیزی پایان دارد و هر چیزی که برای تو مقدور است ، دیر یا زود در مقابلت خواهد آمد.   یک تجار در طرز کارش مانند یک قمار باز است.   بعضی اوقات شکم لاغر ، نیز بزرگ میشود.
•    یک پشتیبانی تحقیرآمیز و یک دوست بدخواه ، حامل خوبی نیست.  تا وقتیکه این دنیا ترا پشتیبانی میکند ، تو باید آنرا نیز پشتیبانی نمائی .  حرص نباید ترا کور، و دشمنی نباید ترا بی خرد بسازد.
•    اگر یک دوست از تو برید ، تو باید دوباره با او بپیوندی و اگر از تو دوری جست ، سعی کن با او نزدیکی نمائی .  اگر با تو زشتی کرد ، با او نرمی کن .  اگر اشتباهی کرد ، سعی کن تا معذرت محتمل را برای او پیدا نمائی .  با دوستت منحیث اینکه تو غلام و او بادارت باشد رفتار کن ، لاکن آگاه باش که این یک چنین عمل باید متقابل و خارج از شأن تو نباشد.  با یک بی عرزه ، بی عرزه مشو.
•    با دشمن دوستت ، دوستی مکن ، مبادا که آن دوست ، نیز دشمن تو شود.  در وقت ضرورت بی درنگ به  دوستت نصیحت کن ، چه خوش داشته باشد و چه نداشته باشد.  غضبت را کنترول نما ؛ زیرا من شیرین تر نوشیدنی ای نسبت به آن نیافته ام .  سعی کن با کسی که با تو درشتی میکند نرمی نمائی ، زیرا او نیز نرم میشود.  اگر ضرورت پیش شد تا یک دوست را ترک بگوئی ، سعی کن تا بعضی ازپیوند های سالم را نگهداری ، شاید بعداً در وقت بسیار ضرورت، در قسمت اتحاد مجدد ، ممد واقع شود.
•    نباید کسی را ، که  ترا بسیار احترام میکند ، سرافگنده بسازی .  یک دوست بالای توحقوقی دارد ، بناءً ، تحت پوشش رفاقت ، نباید آن حقوق را نادیده بگیری ، در صورت چنین عمل ، او را از دست خواهی داد.
•    نباید طوری سلوک نمائی که فامیل خودت یک احساس دوری نسبت به تو پیدا بکنند.  کسی که ترا نادیده میگیرد ، با او با سردی پیش آمد مکن .  اگر یک دوست با تو قطع را بطه می نماید ، و تو دوباره پیوند را بر قرار میسازی ، این دو عمل باهم یکسان نیستند ، زیرا تو در روش خود ( در تقوا نه در گناه ) شایسته هستی .
•    نباید بخاطر ظلم ، ظالم رنجیده باشی  ، چه او خودش را نابود میسازد و تو در عوض اجر می  بری .  مرنجان کسی را ، که ترا مسرور میسازد .
1.19
•    وسیلۀ امرار معاش دونوع است ، یکی آن ، که تو آنرا جستجو می نمائی و دیگری ، آن که ترا جستجو میکند.  چنانچه اگر تو از جستجو دست بکشی ، آن خودش بدنبالت می آید.  درین دنیا ، صرف به اندازۀ سهم داری که بتوانی توسط آن عاقبت خود را تعیین نمائی .  در مورد چیزهای که از دستت رفته اند لازم نیست که غصه بخوری و نیز نباید بالای چیزی های که هرگز بدست نیاورده ئی غصه بخوری .  گفتگو در بارۀ آینده ، چنانچه با گذشته مقایسه شود ، طور دیگر است .  مانند کسانی مباش که محکومیت نسبت به نصیحت بالایشان اثر بیشتر دارد .   یک حرف عاقبت اندیشانه برای مرد عاقل کافیست.  حیوانات وقتی راه شان را عوض میکنند که کتک بخورند.
•    با صبر و اعتقاد محکم ، جاطلبی ها و خرافات را بی اثر بساز.  هر کسی که از حدود یک تعادل پاه فراتر بگذارد ، گمراه میشود.  یک دوست مانند یک قریب است و دوست واقعی کسیست که فرایضش را درغیاب تو انجام داده و در غم و شادی با تو شریک شود.  بعضی از خویشاوندانی هستند که نسبت به بیگانگان نامساعد هستند وهم بیگانگانی هستند که عزیز ترنسبت به خویشاوندان هستند.  آواره کسیست ، که نه مشفقی و نه دوستی دارد.
•    کسی که راه مستقیم را ترک میکند ، در یک راه تنگ و باریک سرگردان میگردد .  کسیکه در حدود خودش باقی می ماند ، احترام و آبرویش را حفظ میکند .  نیرومند ترین رابطه ،  رابطه بین الله ج و بنده اش است.  کسیکه به جان پناهی تو اعتنا ندارد ، دشمن توست .  زمانی آرزوی مرگ را می نمائی ، که ممکن از زندگی مأیوش باشی .  نه هر بیچارگی میتواند قابل دید باشد و نه هر فرصتی مورد استفاده قرار میگیرد.  بعضی اوقات ، بینا افتان و خیزان روان است ، اما کور براه راست عصاء زنان روان است.  از گناه دوری کن ، هرزمانی بخواهی ، به بسیار سادگی باز میگردد.  دوری از نادان ، مثل دوست عاقل بدست آورن است.
•    وقتی به این دنیای مادی اتکا نمائی ، ترا گمراه کرده و درعوض اینکه بتوجای بیشتر بدهد ،  ترا در گودال می اندازد.  هر تیری نمیتواند به بچشم آهو اصابت نماید .  وقتی یک فرمانروا عوض شود ، دنیای چهار اطرافت عوض میشوند.  قبل از تصمیم سفر ، رفقای هم سفرت را به دقت ببین .  مانند عاقلان ، قبل از کوچیدن بمنزل نو ، همسایگان نو خود را بررسی کن .
•    آگاه باش ! که صحبتت نباید جدی و حتی نقل قولت خنده دار باشد.   قوم و خویش خود را احترام نما ، ایشان بالهای پرواز تو هستند ، زمانی می جنگی با آنان همدست شو ، مثل اینست که بالای سنگی با متانت ایستاده ئی .

1.20
•    پسرم ! من زندگی دنیا و آخرت ترا به الله ج سپرده ، مؤفقیت و سعادت هر دو دنیا را برایت طلب می نمایم .

گرد آورنده : محمد بشیر جمعه
مترجم: استاد احمد ضیاء مدرسی