نام، لقب و کنیه:
نامش محمد، کنیه اش ابوعیسی و القابش- حجت، امام حافظ و مشهور به ترمذی است که نام و نسب مکملش در تذکره ها چنین آمده است:
«محمد بن عیسی بن سوره (به فتحه سین و سکون واو و فتحة راء و در اخیر تاء مدوره) موسی بن الضحاک بن السکن السُّلَمی (به ضمه سین و فتحه لام و کسره میم در اخیر یاء) الضریرالبُوغی ابوعیسی الترمذی» (6:ص 633)
کلمة سلمی به ضمه سین نسبت است به بنی سلیم قبیله ایست از قیس و واژه بوغی به ضم باء و سکون واو و غین معجمه، نسبت است به سوی بوغ که قریه ای از قریه های ترمذ و در فاصله یک ونیم کیلومتری آن قرار دارد.
دانشمندان درمورد ضبط واژة ترمذ اختلاف نظر دارند:
1.    گروهی آنرا به ضم تاء و ضم میم «تُرمُذ» می‌خوانند.
2.    گروه دیگری آنرا به کسر تاء و کسر میم «تِرمِذ» می‌خوانند.
اما آنچه که متداول در زبان اهل همین شهر است فتح تاء و کسر میم «تَرمِذ» می‌باشد. حتی که حافظ ذهبی در «تذکره الحفاظ» می‌گوید: «قال شیخنا ابن دقیق العید و ترمذ بالکسر هو المستفیض علی الالسنه حتی یکون کالتواتر» (9: ص 634)
یعنی شیخ ما ابن دقیق العید گفت که ترمذ به کسره میم امریست مشهور و معروف به زبانها حتی که به منزله تواتر رسیده است.

موقعیت جغرافیایی ترمذ:

ترمذ شهر قدیمی است در کنار شمال دریای آمو که به جیحون مشهور است. یاقوت حموی می‌گوید، ترمذ شهر مشهور است در کنار جیحون،‌ متصل به ملک سامانیان و نیز به نام مدینة الرجال یاد می‌گردد. از ابن خلکان چنین نقل شده است:
«و سألت من رآها هل فی ناحیة الخوارزم ام فی ناحیة ما وراء النهر؟ فقال: بل هی فی حساب ما وراء النهر فی ذلک الجانب»
یعنی ابن خلکان می‌گوید که پرسیدم شخصی را که این شهر را دیده بود. آیا این شهر از ناحیة خوارزم است و یا از ناحیة‌ ما وراء النهر؟ آن شخص گفت بلکه در شمار و طرف ما وراء النهر است. (12: ص 4).
باید خاطرنشان ساخت که جد(پدركلان)  امام ترمذی ازباشندگان مروبوده که سالهاقبل ازمروبه ترمذآمده وآنجا اقامت گزیده بود. حتی که ابن الاثیر در جامع الاصول این قول را به شخص امام ترمذی نسبت داده و می‌گوید:
«قال الترمذی کان جدی مروزیاً انتقل من مروٍ ایام لیث ابن یسار» (4:ص 194) و نیز صاحب الحطه به نقل از سمعانی می‌گوید که: «و کان جده مروزیاً» (12: ص 6).

پیدایش امام ترمذی:

در مورد تأریخ تولد امام ابی عیسی ترمذی نظریات مختلف از دانشمندان منقول است. عده‌ای از علماء وتذکره نویسان سنه تولد امام موصوف را 209 هجری می‌دانند. (6: ص 234) و عده دیگری آنرا سنه 200 هجری گفته اند. در حالیکه مولانا تقی الدین ندوی مظاهری در کتاب خود بنام «محدثین عظام اور ان کی علمی کارنامی» می‌نویسد: «امام موصوف سنه 205 هجری مین مقام ترمذ مین پیدا هوئی» (13: ص 212)
یعنی امام ترمذی در سنه 205 در ترمذ تولد شده است. بایست خاطرنشان ساخت که نظر راجح و پذیرفته شده نزد جمهور دانشمندان و علمای اسماء الرجال این بوده که امام موصوف در سنه 209 هجری در آغوش یک خانوادة علمی و روحانی، دیده به جهان گشود. (8: ص 453)