صداقت وراستی دارای انگیزه ها وعللی است که مهم ترین آنها عبارتند از:
(1) دین: زیرا که دین او را به صداقت دستور می دهد، و برآن تشویق می کند و از دروغ باز می دارد.
(2) عقل.
(3) مروت که مانع دروغ می گردد.
(4) حب آراسته شدن به صداقت و کسب شهرت بدان.
انواع راستی:
(1) صدق در سخن در تمام احوال و اوضاع.
(2) راستی در وفا کردن به تصمیم وعزیمت با قوت تام و به دور از تردد.
(3) صدق در نیت واراده، و آن عین اخلاص است.
(4) صدق در کردار، این نوع با اخلاص و کمال یقین همراه است؛ زیرا که صاحب آن عمل خویش را برای پروردگارش خالص می گرداند و به وعده های الهی اطمینان دارد و در برابر طاعت خویش نه پاداش می خواهد و نه سپاسگزاری.
(5) صدق در مقامات دین، مانند: صدق در خوف، صدق در رضا، صدق در رجاء، صدق در مجاهده وصدق در توبه و امثال آنها.
برایند و نتائج راستی: