طوریکه یاد اور شدیم: حالت خشم و غضب از خطرناک ترین حالات درانسان است که اگرتحت کنترول در اورده نشود ،وبه اصطلاح جلو آن گرفته نشود ،به یک نوع جنون و دیوانگی تبدیل شده، انسان کنترول اعصاب را از دست داده ، ودر نهایت بروز بسیاری از جنایت ها وتصمیم های خطرناک از انسان صادر شده ميتواند، که در طول عمر باید کفاره وتاوان این جنون ودیوانگی خویش را باید پرداخت و در مواردی هم تصحیح ان ناممکن و یابسیار مشکل است.

دکتر چارلز اسپیلبرگر، روانشناسی ومتخصص معروف جهان که مطالعهء عصبانیت را به صورت تخصصی انجام می دهد. طی تحقیق مینویسد:
عصبانیت یک حالت احساسی است که شدت آن از ناراحتی جزیی تا خشم بسیار شدید و جنون متغیر است. مثل سایر احساسات، با تغییرات روانی و بیولوژیکی همراه است. وقتی عصبانی می شوید، ضربان قلب و فشارخون و به همین ترتیب هورمون های انرژی، آدرنالین و نورآدرنالین، بالا می رود.
وطوریکه یاد اور شدیم ،علماء بدین عقیده اند که :عصبانیت می تواند سبب بروز بسیاری از اختلالات فکری و جسمی کوتاه مدت و طویل المدت ګشته و سبب اضرار و مشکلات خارجی و داخلی در بدن شود.
تصمیم و عمل درین حالات بصورت حتمی ، موجب پشیمانی های شده که در مواردی چنانچه ګفته آمدیم تصحیح و رفع آن یا ناممکن و یا هم بس مشکل، دشوار و پیچیده نیز میباشد و است.
معنای لغوی عصبانی:منصوب به عصب، با زیادت الف و نون برای تأکید مانند روحانی ،جسمانی ،نورانی و …آمده است .
در اصطلاح طبی نتیجهء عصبانیت به شخص عصبی اطلاق میشود: شخصیکه روحاً ناراحت است. شخصیکه تعادل قوای ارادی و تسلط خود را بر اثر پریشانی واضطراب از دست داده است.

درواقع عصبانیت حالتی است که انسان از کنترول نورمال خارج شده و رفتار و حرکات خود را کنترول کرده نمی تواند.
تعاریف دیگری هم ازعصبانیت وجود دارند که از جمله:عصبانیت را حالت فوق نارضایتی میدانند. وقتی که انسان از پدیده ای، ویا هم چیزی خوش نمی آید، عصبانی می شود و بدین وسیله ناخشنودی خود را ابراز می کند و یا عملی را انجام میدهد که آن عمل می تواند در مواری مثبت یا و در بیشتر موارد منفی باشد.
قهر وغضب و در نتیجهء آن نظر و عمل مثبت ومنفی انسانها ،را میتوان به سه کتګوری ذیل تقسیم ، وجمعبندی نمود:
کتگوری اول: انسانها هستند که در وقت غضب از افراط کار میگیرند واز حد ومرز معین و معقول تعیین شده انسانی وایمانی خارج میگردند. یقیناً همچو انسانها به اعمال ناپسند مواجه شده، وبه یاد داشته باشید که : این موضع و عمل برای چنین شخص و ماحول به جز پیشیمانی چیزی دیگری را ببار نمی اورد.

کتگوری دوم : کتگوری دوم انسانها در قهر وغضب، شامل حال آنعدهء از انسانها میگردد، که اصلاً خشمګین نمی شوند واز قوه غضبیه خود چندان استفاده بعمل نمی اورند. این عده از انسانها حتی در مواردی که شرع برای اظهار قهر وغضب برای شان هدایت فرموده هم سکوت می نمایند ، وهیچ حرکتی وعکس العمل را بعمل نمی اورند. این عده اشخاص از دید شرع مذموم وبی غیرت هستند، ودر جامعه بحیث انسانهای بی هویت تلقی می شوند.(در بین افغانها بحیث انسان بی گرده شهرت دارد ومیگویند این انسان دل وگرده این کار را ندارد .)

کتگوری سوم :در این کتگوری انسانهای شامل اند که دارای فضایل خاصی الهی اند. هر زمانیکه مواجه به قهر ویا غضب میشوند کوشش میکنند ، حد ومرز را رعایت نموده، بر قهر وغضب خویش مسلط اند وبه اصطلاح تمام جوارح وحواس پنچگانه اش تحت فرمان عقل قرار گرفته واعتماد به نفس دارند.
قهر وغضب مقدس:
طوریکه در صفات کتگوری شخص اول وشخص دوم تذکر دادیم که قهر وغضب ایمانی را باید رعایت کند، این بدین معنی است که قهر برای خود انواع تقدسی وغیر تقدسی دارد.
قهر تقدسی مورد تائید قرآن عظیم الشأن وسنت رسول الله صلی الله علیه وسلم بوده ، طوریکه ازصفات الهی در پهلوی رحمن و رحیم همچنان قهار وجبار نیز می باشد.

در قهر نباید افراط کرد:

در این شکی نیست که انسان بطور طبعی بنابر بر عواملی ، در زندگی خویش به حوادث وحالتی روبرو ومواجه میشود که باید احیاناً خوشحال وگاهی هم قهر، خفه وغمگین باشد، ولی اگر همه این حالت زندگی در مطابق ارشادت الهی وسنت وارشادات رسول الله صلی الله علیه وسلم تنظیم گردد، برای انسان می اموزاند که نباید در زندگی خویش بصورت کل ، بخصوص در شادی وغضب از افراط وتفریط کار گرفت.
قرآن عظیم الشان قهر بی مورد را به دوران جاهلیت نسبت داده و سکون و آرامش را در هنگام قهر خاصه انبیا ء وصالحین می شمارد.
قرآن عظیم الشان در ( آیه 62 سورهء فتح ) می فرماید: «(به خاطر بیاورید) هنگامی را که کافران در دل های خود خشم و نخوت جاهلیت داشتند و (در مقابل) خداوند آرامش و سکینه خود را برفرستاده خویش و مؤمنان نازل فرمود.» (سوره فتح.62).خداوند در این آیه به ما می آموزاند که فرهنگ جاهلیت «حمیت»، «تعصب»، «غضب» و خشم جاهلی است؛ ولی فرهنگ اسلام «سکینه»، «آرامش» و «تسلط برنفس» می باشد.

خوانندهء محترم !
برای فرونشاندن اتش قهر، و غضب راه ها وامکانات متعددی وجود دارد ،که به کار گرفتن آن ، میتوان برقهر وخشم خود غالب شد وآنرا در کنترول خویش در اوریم ، وضرر های ناشی ازآن را تقلیل و یا هم به صفر تقرب داد. که برخی از این اصول عبارتند از :
-در هیچ حالت عفو وبخشش را نباید فراموش کرد. در فهم عفه وگذشت باید همیشه در نظر داشته باشیم که خداوند متعال قدرت تام بر انتقام و ‏مجازات انسان را دارد، ولی می بخشد و درمی گذرد. خداوند عفوه میکند وقدیر است .
-در هنگام قهر وغضب با گفتن این جمله زیبا که می فرماید : «اعوذ بالله من الشیطان الرجیم» به پروردگار با عظمت پناه ببرید .
-وضؤ گرفتن ویا هم غسل با آب سرد را نباید فراموش کرد .
– عوامل وزمینه های که موجب تزید قهر وخشم گردیده است کوشش به عمل اید تا این عوامل برداشته شود از جمله :گرسنگی، تشنگی، خستگی، بی خوابی ،هکذا کوشش بعمل اید که در حالت فیزیکی خویش تغییری را ایجاد نماید بطور مثال اګر ایستاده هستید بنشیند و اگر نشسته هستید بایستد، و یاهم بشکل از اشکال خود را مصروف کاری دیگر کنید . زیرا علماء بدین باوروعقیده اند که قهرو غضب کم کم به سراغ انسان می آید. ومیګویند که اتش قهر وغضب در بدو بسیار خفیف میباشد وبعد نسبت عدم تغیر موقعیت فیزیکی این اتش آهسته آهسته شعله ور شده ، انسان را به حدی می رساند ، که شعله های اش به شراره بزرگی ازآتش مبدل میګردد، ودر نهایت امر شدت وقوت این شراره میتواند به حدی برسد که بر قوه عاقله انسان غلبه حاصل کند ،وجلو اختیار و اراده از دست انسان خارج ګردد.
-روانشناسان پیشهناد میدارند که حتی المقدور انسان کوشش بعمل ارد تا از نشست وبر خواست بااشخاص بد خلق وعصبانی مزاج دوری به ورزد .
-روحیهء اعتقاد به قضا و قدر الهی رادرخود تقویه نماید و خود را ساخت و از اعمال خویش جوابګوه بود.