اين پديده غالباً در بين جوانان و نوجوانان ديده مي شود،عامل اصلي بروز اين عادت ناپسند در بين دو قشر مذكور، بر خورد مداوم و مكرر آنان با عوامل مختلف و ملون اغوا و فريب مي باشد.
ظاهر فتنه انگيز و شهوت آبود و نيمه عريان زنان و جلوه گر ي آنان در  خيابانها و معابر و اماكن عمومي، عامل اصلي تحريك و فريب جوانان ماست و با كمال تأسف اين مناظر شرم آور واقعيتي است كه در  محيط جامعه به چشم مي خورد، اما آنچه كه در فيلم ها و نمايشات ديده مي شود و به مراتب تلخ تر و دهشت انگيز تر است، تصاوير و مناظري كه موجب بر انگيختن غرايز مي شود، عفت و شرف انساني را زائل كرده و غيرت و حميت او را از بين مي برد و از طرف ديگر داستانهاي عشقي و نوشته هاي محرك جنسي كه در مجلات و كتابها به چاپ مي رسد اثر بسيار شديد تري بر سلامت عقلي، اخلاقي و رواني جوانان مي گذارد. چنين انگيزش هايي براي انحراف تدريجي دختران و پسران جوان ما به جانب فحشا و زنا كافي است و موجب لغزش آنان بسوي گمراهي و فساد و رذالت اخلاقي مي شود.

نوجواني كه آنقدر حس حضور و نظر الهي را در قلبش نپرورانده است كه او را باز دارد و آنقدر خدا ترس نيست ه ازگناه مصئون بماند و آنقدر حسابگر نيست كه به عاقبت گناه بيانديشد تا خويشتنداري نمايد، بزودي يكي از اين دو راه را انتخاب مي كند:
يا با زنا و فعل غريزه خود را جواب مي دهد و آتش آنرا فرو مي نشاند و يا با استمنا از شدت آن مي كاهد و در هر دو صورت زياني قطعي عايد جسم، نسل، عقل و روان او خواهد شد.
براي آنكه تمامي ابعاد اين پديده را بيان كرده باشيم لازم است كه آنرا از سه جنبه بررسي نمائيم.
1- زيانهاي استمنا.
2-  حكم شرعي مربوطه آن.
3- طريقه برخورد با آن و راه هاي  معالجه.

زيانهاي جسمي

از نقطه نظر طبي به اثبات رسيده است كه استمنا زيانهاي زير را به همراه دارد:
تعليل قواي بدن
لاغري
لرزش اندام ها
تپش قلب
ضعف بينايي
ضعف حافظه
اختلالات گوارش
التهاب ريوي كه زمينه ابتلا به سل را فراهم مي كند و بالاخره كم خوني كه به علت اثر اين عادت زشت بر گردش خون ايجاد مي شود.

زيان هاي جنسي

از همه مخرب  ترين زيانهاي استمنا ناتواني جنسي است، به اين معني كه فرد پس از از دواج قادر به انجام و ظايف زناشويي نيست كه بتدريج موجب سردي رابطه اي زن و مرد شده و حالت تنفر  و بيزاري را در زن ايجاد مي كند، بتدريج احاس نياز و همنشيني با جنس مخالف را از دست مي دهد.
زني كه با فرد معتاد به استمنا زندگي مي كند چون از جهت غريزي بطور كامل تأمين نمي شود و در پناه شوهر امنيت و حفاظت كامل جنسي ندارد، يا از شوهرش جدا مي شود و يا براي اطفاء آتش غريزه جنسي به دوستي هاي پنهاني مبادرت خواهد كرد.

زيان هاي عقلي و رواني استمنا:

دانشمندان علم روانشناسي تأكيد مي كنند كه معتادين به استمنا به انواع امراض عقلي و رواني مهم مبتلا مي شوند. اين افراد غالباً دچار سر گيچه ، فراموشي، سستي اراده و ضعف حافظه هستند، به گوشه نشنيي و عزلت تمايل دارند و حالت خجالت و احساس ترس و كسالت مي كنند و مبتلا به تعداد زياد بيماريهاي ديگري هستند كه موجب نا تواني فكري و ارادي و فروپاشي شخصيت آنان مي شود.

حكم شرعي استمنا

حكم شرعي اين عادت زشت تحريم است و مرتكب آن گناهكار مي باشد و دلايل حرمت آن بشرح زير مي باشد:
1- خدايتعالي در سوره مؤمنون مي فرمايد:( والذين هم لفروجهم حافظون الا علي ازواجهم او ماملكت ايمانهم فانهم غير ملومين فمن ابتقي و راء ذلك فأولئك هم العادون) المؤمنون 7-5
و آنانكه اعضا تناسلي خويش را از ارتكاب فعل حرام نگه مي دارند، مگر براي زنانشان و «ملك يمين» و كسي كه فراتر از اين را طلب كند، پس آنان تحقيقاً تجاوز گر خواهد بود .
حكم تحريم استمنا مشمول و عموميت اين آيه است كه مي فرمايد: «فمن ابتقي و راء ذلك فاولئك العادون»
يعني ارضاي شهوت جنسي غير از طريقه ازدواج شرعي و ملك يمين، مانند لواط و زنا و استمنا، خواهد بود.
«عطاء»  «رض» مي گويد:« شنيدم كه قومي در قيامت محشور مي شوند در حاليكه دستهايشان حامله است، فكر مي كنم اين افراد كساني هستند كه با دست خود استمنا مي كنند».
همجنين سعيد بن جبير كه از طبقه تابعين است مي گويد: خدايتعالي عذاب مي كند امتي را كه با آلت تناسلي خود بازي مي كنند».
و همچنين آمده است: «هفت گروه هستند كه خداي عزوجل در روز قيامت به آنان نظر نمي كند كه يك گروه از آنها كساني هستند كه با دست خويش ازدواج كنند».( كنايه از استمنا)
تمامي نصوص مذكور بر حرام بودن استمنا دلالت دادرد.
2- چون عمل استمنا به ضرر و هلاكت فرد منجر مي شود بر اساس آيه « و لاتلقوا بايد يكم الي التهلكة» و حديث «لا ضرر و لاضرار في الاسلام» دوري از آنرا واجب و ارتكابش را حرام مي دانيم.

پرسش مهم

اگر استمتا با دست حرام است، رأي شرع مقدس اسلام در باره كساني كه احساس شهواني بر آنها غلبه مي كند و نياز غريزي آنان به اوج مي رسد و مي دانند كه احتمال دارد بزودي مرتكب زنا يا فحشا شوند، چيست؟
ترديدي نيست كه هر انسان عاقلي در شرايطي كه بين چندين پديده فاسد مقايسه مي نمايد و آنها را در ارتباط با زيانها يشان مي سنجد، اگر در نهايت مجبور به انتخاب يكي از آنها باشد و به زبان علم اصول فقه گفته مي شود كه: « كم ترين ضرر و پائين ترين درجه بدي» معيار انتخاب است. لازم به گفتن نيست كه استمنا با دست منفور است، اما زنا و لواط، صرف نظر از پيامدهاي ناگواري آن مانند آميزش و اختلال نستبي، بر انگيختن حقد و حسد و دشمني  و خونريزي، هويت و مو جوديت نظام اجتماعي و از بين بردن عفت و شرافت انساني، از استمنا بسيار بدتر است.
به اين دليل فقها گفته اند:
«استمنا اگر براي لذت و جلب شهوت باشد و فرد احساس فوران فشار و غريزه جنسي نداشته باشد، حرام است. اما اگر نياز شهواني بقدري باشد كه ذهن شخص را خود مشغول سازد و او را بي قرار و مظطرب ساخته، به ارتكاب فحشا نزديك كند، استمنا براي تسكين نياز جايز است، زيرا اثرات سوء آن بواسطه اثرات مفيد جبران شود و فرد را از ارتكاب عمل حرام نجات خواهد داد، در اينصورت گناه يا ثوابي متوجه او نخواهد بود نه پاداش داده مي شود و نه مجازات مي گردد».

در مان ريشه اي استمنا

ريشه كن نمودن اين عادت زشت و نا پسند به صورتهاي ذيل امكان پذير است:

1- زود ازدواج كردن
از مفيد ترين راههاي درماني اين عادت مخرب است، زيرا ازدواج كردن صرف نظر از فوايد آن در جهت حفظ سلامت روحي و جسمي تنها راه طبيعي براي كنترول نيروي طغيانگر شهواني است.
2– روزه نفل در شرايطي سخت و ناهموار كه امكان ازدواج نيست، اسلام جهت تخفيف شهوت جنسي، روزه هايي اضافه بر زوزه واجب را پشنهاد مي كند.
با گرفتن روزه تقاضاي غريزه جنسي كاهش مي يابد و احساس حضور و نظر الهي در درون فرد تقويت مي شود و ترس از آن پروردگار بينا و توانا در درون آدمي رشد مي كند، اين رهنمود ارزشمند را در حديث نبوي پيدا مي كنيم كه فرمود:« يا معشر الشباب؛ من استطاع منك الباء فليتزوج فانه للبصر، و أحصن للفرج، و من لم يستطع فعليه لاصوم فانه له و جاء».(رواه الجماعة)
«اي جوانان اگر مي توانيد، از دواج كنيد كه موجب قدرت حفظ چشم از نگاه به نامحرم و محافظت آلت تناسلي ار فعل حرام مي باشد و كسي كه نمي تواند ازدواج كند، روزه بگيرد زيرا شهوت را سركوب مي كند».
شرع مقدس اسلام، پيروان خود را به گرفتن انواع مختلفي از روزه تشويق نموده است، براي مثال روزه عاشورا و روزه تسكين شهوت كه در باره آن بحث كرديم.

3- پرهيز از محرك هاي جنسي
هيچ ترديدي نيست كه جوامع امروزي ما مملو از فساد و عوامل انحراف است و در منجلابي از گناه و بي بند و باري دست و پا مي زند و باز هم شكي نيست كه جواني كه اين عوامل تحريك و اغوا را مي بيند و در محيط فحشا و فساد، سرگشته و سرگردان است، از جهت اخلاقي و مشي زندگي از عوامل پيرامون خود تآثير مي پذيرد؛ و نهايتاً مانند حيواني خواهد، بود كه شهوت جنسي او را كور و كر مي كند و هيچ حد و مرزي را رعايت نخواهد كرد. بنابر آنچه بيان كرديم بر والدين و مربيان محترم واجب است كه در جهت نصحيت و در صورت لزوم، در منع و كنترول فرزندان خود تلاش نمايند و باكمال صداقت به آنان بگويند كه نگاه كردن به زنان عريان و بزك كرده و خواندن مطالب عاشغانه وديدن تصاوير سكسي كه از جانب تاجران شرف و غريزه ترويج مي شود و گوش دادن به آهنگ هاي مبتذلي كه با امواج هوا در فضا سير مي كند و محيط را آلوده مي سازد، غيرت انسان را از بين مي برد و شرافت و عفت او را لكه دار مي كند، اخلاقش را فاسد مي نمايد و كرامت و بزرگي او را لگد مال ادراك و فهم او را كند و حافظه را ضعيف مي كند. آتش غريزه را شعله ور مي سازد و شخصيت و هويت او را تباه مي كند و صفات انساني و فضايل اخلاقي را در زير خاك دنائت و حقارت مدفون مي سازد.
چه بسا كه اين نصايح در جوانان ما تأثير بگذارد و پيامد هاي نامطلوب مورد بحث را در نظر بگيرند كه در آن صورت راهي بجز توازن ارادي و انتظام رواني و اخلاقي و سلامت عقلي و جسمي برايشان باقي نخواهد ماند، آنگاه در زمره انسانهاي پاك و شايسته و مؤمنين نيكو كار در خواهند آمد.

4- پركردن اوقات فراغت با برنامه هاي مفيد
صاحب نظران علم روانشناسي مي گويند: فردي كه با خود خلوت مي كند انديشه هاي رويايي و افكار پريشان و تخيلات جنسي شهوت انگيز به او هجوم مي آورند، خصوصاً در افراد نوجوان اين تفكرات و حالات شديد تر است.
در اين هنگام است كه جوان يا نو جوان به عادت زشت استمنا پناه مي برد تا طغيان شهوت را فرونشاند يا از فشار آن بكاهد. راه رها شدن از اين هجوم خيال و افكار پريشان چيست تا چنين نتايج اسفباري نداشته باشد و چنين عواقب درد ناكي بر جاي نگذارد؟
بايد جوان يا نوجوان را راهنمايي كنيم تا اوقات فراغت خود را به شيوه اي مطلوب پر كند و حقيقتاً مواردي كه جوانان ما مي توانند اوقات بيكاري خود را در آن صرف كنند بسيار است، براي مثال تمرينات ورزشي كه موجب تقويت جسمي مي شود يا گردش سودمند و مفيد همراه دوستان خود كه باعث طراوت خاطر مي گردد و يا مطالعه مفيدي كه دانستنيهاي فرد را مي افزايد و ياكاري دستي كه قابليت و استعداد فرد را رشد و تكامل مي بخشد و يا حضور در جلسه تدريس مطالب ديني و اخلاقي كه او را تهذيب مي كند و يا بحث هاي فرهنگي و علمي كه موجب رشد و پرورش عقلي مي شود و تيراندازي و يا آموزش هايي كه او را براي جهاد مهيا مي سازد و تعداد بسيار زياد سرگرمي هاي ديگري كه مفيد هستند، ذهن راتغذيه كرده و روح را پاك و جسم را تقويت مي كنند و عامل رشد و نمو اخلاقي هستند.

5- دوستان خوب
از نكات بسيار مهمي كه مربيان و والدين عزيز بايد به توجه داشته باشند انتخاب دوستان شايسته و مطمئن  براي فرزندانشان است كه اگر فراموش كرد، به او تذكر دهند و اگر اشتباه كرد او را نصيحت كنند و در بهتر شدن او را ياري دهند و در صورت پيش آمدن مشكلات و حوادث نا گوار زندگي به كمك او بشتابند.
شايد بگوئيد كه اينچنين دوستاني كم هستند خصوصاً در شرايط فعلي كه دوست مخلص و رفيق مؤمن واقعاً نادر است.
بلي ما هم قبول داريم كه اينگونه افراد كم هستند اما واقعيت آن است كه در هر جايي افرادي هستند كه در سيمايشان اثر سجود را مي شود ديد و راه درست و اخلاق والي آنان آنها را از سايرين متمايز ميكند.
چه خوب است كه جوانان و نوجوان ما به دنبال چنين دوستاني باشند و چنانچه آنها را يافتند، رها نكنند تا در سختي ها و نا ملايمات زندگي براي او مانند تكيه گاهي باشند و در جدال بر عليه مفاسد روزگار او را ياري دهند، همراهان نكوكار و مورد اطمينان او باشند كه به آنان اعتماد مي كند و در جوارشان آرامش روحي مي يابد.
بدون ترديد هر كسي دنباله رو و تابع دين و خط مشي دوست صميمي خود خواهد بود و ارزش و شخصيت هر كس را مي توان با شناخت دوستانش حدس زد و به قول معروف:
كبوتر با كبوتر باز با باز  كند همجنس با همجنس پرواز
رسول گرامي خدا صلي الله عليه و سلم در اين باره مي فرمايد:«المرء علي دين خليله، فلينظر احد كم من يخالل».
«هر انساني تابع دين دوست خويش است پس دقت كنيد كه با چه كسي صميصي هستيد و نشست و برخاست مي كنيد»(روايت ترمذي)
واضح است كه فردي كه با اهل فسق و فجور و گناه و تبهكاري دوستي مي كند براهي بجز گمراهي ومسيري بجز بدبختي و انحراف گامي نمي نهد. اينچنين دوستاني فقط براي منفعت شخصي و سوء استفاده از افراد با آنان رفيق مي شوند.
اين دغل دوستان كي مي بيني  مگسانند گرد شيريني
بنابر اين جوانان ما اگر مي خواهند ايماني راسخ و اخلاقي والا و پاك و جسمي سالم و نيرومند داشته باشند بايد از دوستان بد و همراهان شرور برحذر باشند و بدنبال دوستان شايسته و جماعت مؤمني باشند كه سعادت دوسراي را برايش تأمين كنند، بزرگي و عزت در دنيا و نجات و رستگاري در آخرت!
و كلام پرودگار عظيم ما چه تكان دهنده و بيدار كننده است، آنجا كه مي فر مايد: «الا خلاء يومئيذِ بعضهم لبعض عدو الا المتكقين» (سوره الزخرف 67)
– دوستان صميمي آنروز (روز قيامت) دشمن يكديگرند، مگر انسانهاي متقي ( كه دوستي آنها بخاطر خدا بوده است).

6- اجراي دستورات طبي:
از جمله و صاياي طبيبان در جهت تخفيف فشار غريزه جنسي و هجوم احساس شهواني موارد زير است:
1- حمام با آب سرد در فصول گرم و ريختن آب سرد بر عضو تناسلي در فصل هاي ديگر.
2- انجام تمرينات ورزشي.
3- عدم مصرف زياد گوشت و غذا هاي مقوي
4- نخوابيدن بر شكم يا پشت، سنت آن است كه بر پهلوي راست و روبروي قبله بخوابد.

7- ترس از خدا
آخرين نكته اي كه در ارتباط با جلوگيري از استمنا دكر مي شود موضوع بسيار مهم ترس از خدايتعالي است.
جواني كه با تمامي و جود احساس مي كند كه خدايسش او را مي بيند و مراقب اوست، نهان و آشكارش را بخوبي مي داند و خيانت چشم و اسرار درون او را مييند و اگر در انجام وظايف كوتاهي كند بزودي به حساب كار هايش مي رسد و اگر بلغرد يا منحرف شود او را مجازات خواهد كرد، ديگر به جانب اعمال قبح و عو.امل مهلك نخواهد رفت و از ارتكاب فحشا و منكر نيز خود داري مي كند.
از طرف ديگر حضور در مجالس علم و ذكر و تداوم نماز هاي فرض و سنت، تلاوت قرآن، خواند نماز شب در ساعاتي كه همه در خوابند و استمرار روزه هاي سنت و شنيدن شرح حال و زندگي ياران پيامبر و بزرگان دين و همراهي با جماعت مؤمن و نيكوكار و ياد مرگ و زندگي پس از مرگ، ترس از خداي عزوجل را در دل مؤمن رشد مي دهد. آنگاه عظمت و اقتدار پروردگارش را در دل احساس مي كند و حس مراقبت و نظارت الهي در درونش نمو مي يابد. چه شايسته است كه جوانان ما اين راه را برگزينند و اين اصول را در حيات خويش بكار برند تا احساس مراقبت و نظارت دائمي پروردگار متعال در وجود آنان نيز رشد كند و بذر نهال مقدس خوف و خشيت الهي در اعماق قلبشان بشكفد، در اين صورت، ديگر زيور دنيايي آنان را دچار لغزش و انحراف نمي كند و در دام گناه و حرام گرفتار نمي شوند. و اين جمله مقدس را كه كلام با عظمت خالق جهانيان است، شعار زندگي خويش مي سازند:
« فتكت كم طغي آثر الحياة الدنيا فان الجيحم هي المأوي و اما من خاف مقام ربه و نهي النفس عن الهوي فان الجنة هي المأوي» (النازعات 37-40)
– پس كس كه سرپيجي كرد و زندگاني دنيا را برگزيد، بحقيقت كه دوزخ جايگاه اوست و اما كسي كه ازمقام پروردگاش ترسيد و نفس خويش را از هوي و هوس برحذر داشت، به تحقيق بهشت جايگاه اوست.

منبع: كتاب ”چگونه فرزندان خود را تربيت كنيم” تأليف ناصح علوان

 دکتور ناصح علوان.