د مناسب ویده کیدو او غوره یاداښت اړیکه څه ده؟
د مناسب ویده کیدو او غوره یاداښت اړیکه خورا قوي ده، ځکه چې خوب د مغز د فعالیت لپاره حیاتي رول لري.
ساینسپوهانو هغه سیسټم موندلی، چې له لارې یې د شپې مهاله خوب د انسان یاداښت زیاتولو کې مرسته کوي. چین او امریکا کې ساینسپوهان د لوړ معیار مایکروسکوپي ( یو ډول معاینات) کارولې، چې پکې یې د انساني دماغ د ژوڼکو تر منځ اړیکي موندلي، چې وايي د خوب په حال کې جوړیږي.
د دواړو ډلو موندنې په ساینس ژورنال کې خپرې شوې دي، چې پکې ویل شوي، د خوب کموالي له کبله سخته روزنه هم ضایع کېږي. ماهرین وايي، دا خورا مهمه څېړنه ده، چې له مخې یې د حافظې سیسټم پټ رازونه افشا شوي دي.
دا معلومات عام دي، چې ګواکې خوب د یاداښت په چټکولو کې مرسته کوي، خو دا چې په دماغ کې څه کېږي، په دې اړه تاوده بحثونه شوي دي.
1. د حافظې پیاوړتیا (Memory Consolidation)
خوب د یاداښت تنظیموي – کله چې موږ ویده شو، مغز مو هغه معلومات پروسس کوي چې موږ د ورځې پر مهال زده کړي وي. دا بهیر “Memory Consolidation” بلل کېږي، چې د اوږدمهاله یاداښت په قوي کولو کې مهم رول لري.
خوب د غیرضروري معلوماتو تصفیه کوي – مغز یوازې ګټور معلومات ساتي او اضافي یا بې ارزښته معلومات حذفوي، ترڅو تمرکز او یاداښت ښه شي.
2. د تمرکز او زده کړې اغېز
که خوب کم وي، نو تمرکز کمېږي – د ناکافي خوب له امله، مغز نشي کولی چې د معلوماتو د پروسس او ذخیره کولو کارونه ښه ترسره کړي، چې دا بیا د زده کړې پر کیفیت مستقیم اغېز لري.
د ښه خوب لرونکي کسان ژر زده کوي – څېړنې ښيي چې هغه کسان چې ښه خوب لري، نو د زده کړې سرعت یې زیات وي او معلومات یې ښه په یاد پاتې کېږي.
3. د مغز پاکوالی (Brain Detoxification)
خوب د مغز زهرجن مواد لرې کوي – د شپې پر مهال، د مغز مایعات د زهرجن موادو پاکولو کې مرسته کوي، چې دا چاره د الزایمر او نورو ذهني ناروغیو مخه نیسي.
که خوب خراب وي، نو حافظه زیانمنېږي – اوږدمهاله بې خوبي یا خراب خوب د یاداښت کمزوري، د مغزي حجرو تخریب، او حتی د حافظې ناروغیو لامل کېدای شي.
4. د خوب مرحلې او یاداښت
د “REM” خوب مرحله د خلاقیت او حافظې لپاره مهمه ده – دا هغه مرحله ده چې مغز مو د پخوانیو معلوماتو سره نوې اړیکې جوړوي، نو که دا مرحله نیمګړې پاتې شي، نو یاداښت او نوښت کمېږي.
د “Deep Sleep” مرحله د حافظې ذخیره کولو لپاره حیاتي ده – که موږ ژور خوب ونه کړو، نو مغز نشي کولی چې نوي معلومات قوي کړي.
5. د مغز د ځواک لپاره سالم خواړه
اوږه (Avocado) – د مغز لپاره ګټور روغتیایي چربي لري.
بادام او چارمغز – حافظه پیاوړې کوي.
تور چاکلیټ – د مغز فعالیت زیاتوي.
کب – Omega-3 لري، چې حافظه قوي کوي.
Vitamin C مېوې – لکه مالټه او لېمو، چې مغزي حجرې ساتي.
6. د تکرار ځواک (Repetition is Key)
نوي معلومات بیا بیا تکرار کړه – که یو څه یوازې یو ځل زده کړې، ژر به دې هېر شي، نو څو ځله یې مرور کړه.
په لوړ غږ تکرار کړه – دا مغز ته قوي سیګنال ورکوي، چې دا معلومات مهم دي.
یادداشتونه واخله – د لیکلو عادت پیدا کړه، ځکه لیکل معلومات ذهن ته ژور ننباسي.
7. د ذهني ورزشونو اهمیت
دماغي لوبې (Brain Games) ولوبه کړئ – لکه شطرنج، سودوکو، او د حافظې لوبې.
نوې زده کړې پیل کړئ – هره ورځ یو نوی شی زده کول مغز فعال ساتي.
نوي ژبې زده کړئ – دا نه یوازې د حافظې لپاره ګټور دي، بلکې د مغز جوړښت هم پیاوړی کوي.
که چیرې مناسب خوب ونه کړو، حافظه مو کمزورې کېږي، زده کړه مو سخته کېږي، او د مغز عمومي فعالیت زیان ویني. د ښه یاداښت لپاره اړینه ده چې کافي (۷-۹ ساعته) او ژور خوب ولرو.
څنګه د خوب کیفیت ښه کړو؟
هره ورځ په منظم وخت ویده کېدل او پاڅېدل
د خوب وړاندې د موبایل او کمپیوټر کارولو څخه ډډه کول
خوب ته تر تلو مخکې د آرام کوونکي بوختیاوو ترسره کول (لکه تلاوت، دعا، یا ارام ورزشي تمرینونه)
د کوټې تیاره او آرام ساتل
د کافئین او درنو خوړو نه خوړل د خوب نه مخکې
