دشاګرد سره تړلې ستونزې
د شاګرد سره تړلې ستونزې
الف: اهمال او بې رغبتي:
ځینې شاګردان مونږ وینو چې دخپلو ورځنیو درسونو او تعلیمي دندې اړوند مهملانه او بې رغبته چلند کوي، له درسونو څخه پټیږي، غیر حاضري کوي، او که کله حاضر هم وي؛ نو په ذهني لحاظ مستحضر نه وي، دورځنیو درسونو مراجعه نه کوي، که پوښتنه ځینې کوی ځواب نه وايي، په صنفي فعالیتونو کې دشوق له مخې برخه نه اخلي، چې ددې ټولو جرړه او اساس بې رغبتي او اهمال ګڼل کیږي، چې دا یوه ستونزه ده او زمونږ په تعلیمی ادارو کې شتون لري.
حــــــل
د دې ستونزې تر شا ممکن ډیر عوامل وجود ولري، او اداره او استاذ یي باید په ګډه ددرک کولو او له منځه وړلو هڅه وکړي، چې ددغې ستونزې ممکنه عوامل په لاندې توګه څیړو:
- کله کله ددرسونو سره دیو شاګرد بې رغبتي دکورنی محیط له امله وي؛ یعنې کورني نا مساعد حالات دیو شاګرد دبې رغبتی لامل شوی وي.
- کله کله دیو استاذ ناسمه رویه دیو شاګرد داهمال او بې رغبتی لامل کیږي.
- کله په ټولګي او صنف کې دملګرو له خوا یو شاګرد دفشار لاندې راځي او دهغه دبې رغبتی لامل کیږي.
- کله کله په یو مضمون کې دیو شاګرد نه پوهیدل ددې سبب کیږي چې هغه دنورو درسونو اړوند هم داهمال خوا نیسي.
- کله کله یو استاذ په صنف کې دلوړ استعداد دشاګردانو په سویه درس مخ ته وړي، او دکمزورو شاګردانو داهمال سبب کیږي.
- کله فقر او مالي بې وسي دیو شاګرد دبې رغبتی باعث شي، او نه شي کولی په ارامه ذهن خپلو درسونو ته دوام ورکړي.
دا ډول ستونزې هغه ستونزې دي چې دشاګرد سره تړاو لري، خو دا قابل علاج ستونزې دي، او په حل کولو کې یې اداره او په ټوله کې استاذ کلیدی کردار لوبولی شي.
اداره باید دیوې مشفقې او مهربانه مرجع په توګه دشاګردانو په زړونو کې ځای ونیسي، او استاذ باید داستاذې ترڅنګ دیو صمیمي دوست او خواخوږي په توګه شاګردانو ته خپل باور ورکړی وي. بیانو که چیرې دکورنی نا مساعد حالات دیو شاګرد دبې رغبتی سبب وي، اداره او استاذ کولی شي دنوموړی شاګرد دکورنی سره په بیلا بیلو وختونو کې ناستي ولري ترڅو دپیښې ستونزې اړوند حل او تفاهم ته ورسیږي.
که فرضا داستاذ رویه دبې رغبتی لامل وي، نو صمیمي اړیکی یواځینی لاره ده چې دشاګرد په رشد او پالنه کې محوري رول لري، او یوه فعاله اداره باید پدې اړه ناخبره ونه اوسي.
که چیرې په یو مضمون دنه پوهیدا له مخې یو شاګرد اهمال کوي، نو باید استاذان په هماغه مشخص مضمون کې دشاګرد نیمګړتیاوې ورحل کړي، ترڅو دفهم کچه یې له نور سره برابره شي. دلته غواړم خپله یوه خاطره درسره شریکه کړم، دمدرسې دپیل په وخت کې مې دصرفي ګردانونو دزده کولو سره بلا ورانه وه، دزده کولو هیڅ هڅه یې ما نه کوله، میزان الصرف مو ویلو، او دمنشعب برخې یې بیخي زړه رانیولی وو، زمونږ استاذ وو مولوی صیب حضرت محمد –رحمه الله- الله تعالی په جنت کې لوړ مقام ورپه برخه کړي، نورې ورزې به یې درس ویلو او دچارشنبې په ورز به یي پوښتنې کولې، او سخت وهل به یې کول، زه به دغه ورز مدرسې ته نه تلم؛ ځکه ګردانونه مې نه زده کول، آخر مې فکر وکړ چې تر څو به له مدرسې پټیږې، بس عزم مې وکړ چې دا ګردانونه به یادووم، سل دانې تسبې مې پیدا کړی، اول مې دفعل ماضی ګردان پوره سل ځل وویلو، او ښه مي یاد شو، بیا مې دفعل مضارع، بس نور مې بیا ترآخره نه بې ضرورته غیرحاضري وکړه، او نه راته نور په صرف کې ستونزه وه.
که چیرې دشاګردانو فشار دیو شاګرد روحي مورال ګواښلی او دهغه دبي رغبتی باعث شویوي؛ نو دادارې دنظم کمیټه باید دغه ستونزه برسي او تعقیب کړي، او دشاګردانو ترمنځ دهمکاری او تعاون روحیه تلقین کړي.
همدا راز که فقر دیو شاګرد ددرس مانع کیږي، باید اداره دمتمولو اشخاصو له لارې ممکن دشاګرد ستونزه حل کړې چې دا زمونږ داسلافو سیرت دی، او دمعاصرې نړې ډیرې تعلیمي ادارې دنادارو زده کوونکو لپاره د(وجهي صندوق) په نامه ځانګړی بخش لري.
ب: له درسونو تېښته:
ځینې مهال په بالقوه توګه ذکي طالبان وینو چې شوخ طبیعتونه لری، خپله هم درس نه وايي او نور هم له درسونو کاږي.
حــــــل
داهم یوه ستونزه ده چې حل یې له څو لارو ممکن دی:
۱- داستاذ ګذشت:
دا ډول شاګردان عموما استعداد لري، خو شوخي او له درسونو تيښته یې عادت ګرزیدلی، که چیرې استاذ دحکیمانه رويي له مخې دغه ډول شاګردان له ناکامی وژغوري، او کامیاب يې کړي، دا کار ډیر ځله پدوي کې مثبت احساس پیدا کوي، درسونو ته را مایل کیږي، او پدې فکر یې مجبوروي، که چیرې درس ووايي نو ښي نمرې او لوړ مقام به ترلاسه کړي.
۲- تنبیه :
که چیرې له معقول ګذشت سره سره بیا هم سم مسیر ته را ونه ګرځي نو اداره یا استاذ باید دا ډول شاګردان تنبیه کړي چې دا څو لارې لري:
۱- توصیه ورته وکړي.
۲- نمرې یې قصدا ورکمې کړي، او دبې نظمو شاګردانو په کتګوری کې يې وشمیري.
۳- مناسبه تادیبي جزا ورکړي.
د: شاګردانو کې ددروغ ویلو ستونزه:
زموږ او ستاسې ټولنه یوه مسلمانه ټولنه ده چې سرچینه دقرآني ایاتونو او نبوي احادیثو څخه اخلي، دغه مصادرو مونږ ته په مختلف ډولونو لارښوونه کړې چې دروغ ویل یوه بیکاره ګناه، دمنافق د خویونو څخه ده، مګربیا هم له بده مرغه دغه ستونزه زموږ دټولنې دزده کوونکوپه قشرکې په لویه کچه وجود لري، دروغ ویل ښه کار نه دی په ځانګړي ډول شاګرد ته ځکه دده اساس په دروغو جوړيږي، دی بیا دژوند په هر ډګر کې دروغ ویل د يوې حربې په توګه کاروي ،او ګټه ترې اخلي، اوس پوښتنه داده چې شاګرد ولی دروغ وایی؟ دا زموږ اصلي موضوع ده.
په لاندې کرښو کې يې لاملونه او درملنه په ګوته کوو:
له جزا څخه وېرېدل شاګرد دروغ ویلو ته اړ کوي.
حــــــل
باید سرپرست او زده کوونکی شاګرد ته تل ډاډ او اطمئنان ورکړي، او کومه غلطی چې ترې کیږي هغه ورته په ګوته کړی، د غلطي له بيا تکراره يې منع کړي، او د غلطي د ډېر تکرار په صورت کې دې دناراضه کېدو او فیزیکی سزا اخطار ورکړل شي.
دویم لامل: دښه او غوره نمونې نشتوالی
کله چې هم شاګرد په کور یامدرسه کې دغوره نمونې نشتوالي سره مخ شي نو بیا هرهغه څه کوي چې دته ښه ښکاري، سره له دې چې د ده عقل په دغه مرحله کې د هرشي په اړه دپرېکړو جوګه نه دی.
حــــــل
باید سرپرست په کور او معلم په مدرسه کې او هرمشر په ټولنه کې یوه غوره نمونه او قدوه حسنه وي، ځکه نوی نسل تل دلویانو او خپلو استاذانو او مور اوپلار په څېر چلند خپلوي، ددوی خویونه خپلوي، ډېر مهال به تاسو لیدلی وي که دیو شاګرد پلاره یا استاذ سګریټ یابل کوم ناوړه عمل کوي نو یوه ورځ به ضرور هغه ځوی او شاګرد د خپل استاد دغه عمل خپلوي، پرته له دې چې ګټې او زیان ته يې وګوري. دلته دامام أبوحنیفه – رحمه الله – په اړه دمناقبو په کتابونو کې یوه قصه راغلی چې یوه ورځ یو چا امام صیب ته خپل ځوی راوست اوامام صیب ته وویل چې دته لږ نصیحت وکړ، کور کې ګوړه (خوږه) خوري او دا د ده صحت ته تاوان رسوي، امام صیب چونکه دیو لوی مقام خاوند په دغه مهال خپله ګوړه خوړله نو د هلک پلار ته وویل چي دی سبا ماته راوله سبا هغه پلار بیا خپل ځوی راووست نو امام صیب هلک ته وويل: بچیه ګوړه مه خوره دا تاته تاوان کوي او بس، نو پلار امام صیب ته وویل: دومره خبره خوتا پرون هم کولای شوه ولی دی نن وکړه؟ امام صیب ورته وویل: پرون می ځکه ونه کړه چې ماخپله ګوړه خوړه که مې هلک ته پرون ويلي وای نو ده به خامخا وویل چې تاوان کوي نو ته يې ولي خورې، ځکه می نن ورته وویل.
[irp][irp][irp]دريم لامل: دبدو او دروغ ګویه ملګرو ملګرتیا
هرملګری که ښه وي یابد دخپل ملګري په شخصیت کې لوی رول لري، لکه څرنګه چې ښه ملګری مثبت رول لري، همدا ډول بد ملګري بیا منفی رول لري.
حــــــل
باید مونږ خپلو کمکیانو ته دپاک چاپيریال په هڅه کې شو، که په کور کې وي او یاهم مدرسه کې، باید دوست يا ملګري په اړه پوره معلومات وکړو چې څرنګه شخص دی، دښو ملګرو صحبت باندې ورته لارښوونه وکړو، دپيغمبر صلی الله علیه وسلم حدیث دی چې یوازې دنیکو خلکو ملګرتیا کوه.
څلورم لامل: دشاګرد پرځان دکمتري یا نیمګړتیا احساس
کله ناکله مجبوره کوي چې دروغ ووایه، او دایوه طبیعی خبره ده چې هرانسان کوښښ کوي چې خپل ځان چېرې کم رانه ولی.
حــــــل
باید دکور سر پرست او ښوونکی شاګرد سره په دې کې کومک وکړي، اوشاګرد ته ډاډ ورکړي، پرځان يې باوري کړي ، چې هیڅ انسان یو مقام ته پرته دکوښښ، زیاراوپرلپسی محنت نه دی رسېدلی.
پنځم لامل: له څېړنې پرته سزا ورکول
دروغ وویونکي انسان ته پرته له دي چې ددروغ ویلو لاملونه يې وڅیړل شي سزا ورکول هم د درواغو ويلو يو لامل دی؛ ځکه هغه په یوه معینه سزا عادت شي نو بیا هروخت دروغ وایي.
حــــــل
باید شاګرد ته ځینې داسې تربیتي پروګرامونه، فیزیکي مقابله، او دصحابه کرامو کيسې ورته وشي چې په هغې کې ددروغ ناوړه پايلې په ګوته شي ،ترڅو هغه ددروغ ویلو نه په خپل ورځني ژوند کې ځان وژغوري.
په پای کې: باید رښتیا ویونکوته مکافات ورکړل شي ترڅو نورو شاګردانو ته یوه زده کړه شي، چې لکه څرنګه چې رښتیا ویلو په بدله کې الله پاک انسان په رښتاویونکو کې شماري، همداسې په ټولنه کې هم الله پاک ورته مقام او انعام ورکوي.
و: شاګردانو کې دنه زغم او تعصب ستونزې:
لاملونه اوعلاج:
لومړی لامل: په دین کې دپوهې کموالی، ناحقه قوم پالنه
حــــــل
دکور سرپرست او استاذ باید په خپل وار سره دې ټکې ته پوره پام وکړي، اوخپل اولادونه په اسلامي روحیه وروزي، او د صبر ثواب او اجر نه خپل کمکیان خبرکړي، دغه راز ورته په اسلام کې د تعصب اوقوم پالنې قباحت په ګوته کړي، ورسره په څنګ کې کمکیانو ته دموضوع اړوند د نبوي احادیثو کوچني کوچني کتابونه پیداکړي.
دويم لامل: د يوې سيمې شاګردان له اړتيا پرته يو ځای اوسول
دیوې سیمې، او ژبې شاګردان په یوځای او یو صنف کې بې له کوم ضرورته میشتول ددې لامله کیدای شي چې دوی کې یو نه یو ډول تعصب اور بل کړي.
حــــــل
استاد او اداره باید دې ټکي ته پوره پام وکړي، دشاګردانو هرډول کړو او وړه، خبري او ناسته ولاړه يې وڅاري، دنېمګړتیا په صورت کې يې ژر ترژره خبر کړي، او له ناوړه کړنو او خبرو څخه يې وژغوري،او باید اداره یا ښوونکی د شاګردانو ناسته پاسته، په صنف او لیله کې په پوره توازن، دسیمو اوژبو په تناسب سره ترتیب کړي.
دريم لامل: په لوی لاس دې کار ته لمن وهل
په ځینو کورنيو کې په لوی لاس دې کارته لمن وهل کیږي، چې دابیا په مستقیم ډول دهغه کورنیو په شاګردانو اغیزه کوي چې په پای کې د دوی له امله پر نورو هم اغیزه کوي.
حــــــل
کورنۍ باید دانصاف، یووالی، مساوات درس خپلو اولادونو ته ورکړي، انسانان ټول دآدم علیه السلام اولاد دی، او آدم علیه السلام الله پاک دخاوري نه پیدا کړي، دتور په سپین، او دعرب په عجم هیڅ ډول لوړ والی نه شته ، د الله په وړاندې لوړ والی یوازي په تقوا سره دی چې هرڅوک ډیر متقي او پرهیزګاره وي هغه الله پاک دې ته ډېرنږدې وي.
څلورم لامل: تکبر او لويي
متکبر انسان تل ځان پر بل لوی ګڼې، ځان خپله کورنۍ ټولنه ورته دبل نه غوره او لویه ښکاري، لکه شیطان ابلیس چې په آدم علیه السلام ځان لوی وګاڼه او دالله په امر يې دتعظیم سجده ورته ونه کړه، نو الله پاک دټول عمر لپاره زلیل او خوارکړ.
حــــــل
دکور سرپرست او معلم باید شاګردانو ته د تکبر بدي او تاوانونه بیان کړي، او دا ورته وښي چې تکبر یوه بده ګناه ده چې انسان، کورنۍ، او ټولنه ډېره ژر خواروي، او دالله پاک د درباره څخه درټلو لامل ګرځي.
شاګردانو کې دناوخته کېدو اوغائبېدو ستونزه:
دغه ستونزه په ټولیز ډول دهرې مرحلې په شاګردانو کې شته، مګر دابتدائی، متوسطې، او ثانوی مرحلو شاګردانوکې دنورو مرحلو په نسبت ډېره وي، په لاندې کرښو کې مونږ ددې ستونزې لاملونه اوعلاج باندې رڼا اچوو.
لومړی لامل: د کور له سرپرست يا استاد څخه وېره
دکور دسرپرست او دځینو زده کوونکو (معلمین+معلمات) څخه وېرېدل او خوف احساس کول، یقینا ډېر وخت په شاګردانو کې دناوخته راتلو او کله ناکله د نیمه یا پوره غائبېدو لامل ګرځي، ځکه شاګرد دهغه استاد – چې دی ترې نه دخوف احساس کوي- درس یا صنف ته ترهغې نه ورځې ترڅو چې دی له صنف څخه وتلی نه وي، او که لومړی درس د همدغه استاد وي نو بيا صنف ته ناوخته ورځي
حــــــل
بايد سرپرست او ښوونکي په پوره قوت سره کوښښ وکړي چې د شاګرد له زړه او فکر څخه وېره او خوف لري کړي او يوه پرامنه او ارامه فضا ورته برابره کړي ترڅو شاګرد هم په ډاډه زړه خپل ټول قوت او معنويات او کوښښونه په کار واچوي او يو مثبت کار ترسره کړي.
دويم لامل: ناروغي
د شاګرد ناروغتيا هم کله ناکله د غائبيدو او ناوخته راتللو لامل ګرځي.
حــــــل
بايد د کور سرپرست او د مدرسې اداره چې څومره شونې وي د شاګردانو د ښه صحت لپاره تدابير په ذهن کې ولري، دوی ته په اونۍ کې دوه درې ساعته فزيکي تمرينونه ورکړي، دا به د دوی جسم قوي کړي او د ناروغۍ په وړاندې به يې مخ ونيسي.
دريم لامل: بد دوستان او بد ملګري
لکه وړاندې چې يې هم يادونه وشوه بد ملګری او بد شاګرد هم يو شاګر بې لارې کولای شي او د هغه د غائبېدلو سبب کېدلای شي.
حــــــل
بايد مشر او ښوونکی د شاګردانو له حالاتو ځان خبر کړي، د دې ملګري ناسته پاسته معلومه کړي چې څه ډول خلکو سره اړېکې لري.
څلورم لامل: د کورنۍ وظيفې ډېروالی
د مدرسې يا ښوونځي له خوا د کورنۍ وظيفې ډېروالی او پرلپسې والی هم کله ناکله د شاګرد د غائبېدو او ناوخته راتللو لامل ګرځي.
حــــــل
بايد د کورنۍ دندې په ورکولو کې دقت وشي، د دوی سويې او وخت ته په کتلو سره ورکړل شي، هممهاله د مدرسې چاپېريال ورته د ځينې تفريحي رحلاتو او مقابلو او مسابقو له لارې محبوب کړل شي.
پنځم لامل: د شاګرد عمومي علمي کمزورتيا
د شاګرد د عمومي کمزورتيا او د ځينو مضامينو سختوالی هم کله ناکله د غائبېدو لامل ګرځي.
حــــــل
بايد د مدرسې او کورنۍ ترمنځ په دې اړه پرلپسې ناستې وشي ترڅو اصلي ستونزه معلومه شي چې آيا د کورنۍ دندې ډېروالی، د استاد د تدريس طريقه، په شاګرد باندې کور کې نور مسؤليتونه، کوم يو د شاګرد د عدم رغبت لامل دی چې شاګرد ته په علمي ميدان کې ستونزې پيدا کړي دي؟
