تملق (چاپلوس) کیست؟

متملق و چاپلوس کسی است که به خاطر رسیدن به اهداف و مرام شخصی خویش اشخاص دیگری را به خاطر مقام ومنزلت اجتماعی، سیاسی یا ثروت شان تمجید وتعریف بی مورد ونا بجا می کند و در برابر آنها خود را خورد و حقیر نشان می دهد.
برای شناخت درست انسان متملق و شخصیت او سخن پیامبر صلی الله علیه وسلم بهترین رهنمای ماست.

رسول مکرم اسلام صلی الله علیه وسلم در توصیف انسان مومن می‌فرمایند: ( تملق از منش و اخلاق انسان با ایمان نیست). با توجه به این سخن رسول الله صلی الله علیه وسلم، انسان متملق کسی است که از ایمان حقیقی بهره‌ای ندارد و نور ایمان به قلب او نتابیده است؛ زیرا کسی که ایمان داشته باشد از تملق و چاپلوسی خودداری می‌ورزد چون می‌داند در برابر آنچه بر زبان جاری می‌سازد در پیشگاه خداوند باید پاسخگو باشد.( مَا يَلْفِظُ مِن قَوْلٍ إِلَّا لَدَيْهِ رَقِيبٌ عَتِيدٌ؛[آدمى] هيچ سخنى را به لفظ درنمى‏آورد مگر اينكه مراقبى آماده نزد او [آن را ضبط مى‏كند]) و چنانچه در توصیف دیگران از دایره اعتدال خارج گردد به ظلم دچار شده و نتیجه ظلم نیز عقوبت پروردگار است.

و البته با عنایت به این مطلب که سرلوحه تمامی تعالیم انبیاء علیهم السلام، ایمان بوده و بدون آن هیچ خیری در انسان قابل تصورنیست و بدون ایمان بودن، برابر است با داشتن تمامی بدی‌ها و زشتی‌ها و انسان بی‌ایمان در پیشگاه الهی دارای هیچگونه مقام و رتبه‌ای نیست. پس انسان متملق در وجود خود همه بدی‌ها را جمع کرده است.
متملق چه می‌کند؟

همه ما کم و بیش می‌دانیم که انسان متملق با تعریف و تمجیدهای ناثواب و نادرست خود، چگونه از افرادی ناشایست و فاقد مراتب انسانی و ایمانی، مردمانی شایسته و بایسته می‌سازد، متملق انسانهای دیو صفت را فرشته معرفی می کند، جاهل و نادان را دانشمند و حکیم، ددمنشان را افراد رحیم و مهربان و نیکوکار.

متملق می خواهد نظر مردمی را به خود جلب کند که آن‌ها را مؤثر در اموری می‌داند که مورد طمع اوست. مثلاً کسانی که پول‌پرست و مال‌دوست هستند، پیش ارباب ثروت خاضع بوده به آن‌ها تملق میگویند و برای آن‌ها فروتنی مینمایند و کسانی که کشته قدرت و سلطه اند در نزد سیاستمداران و اهل قدرت و ریاست رفته آنها را توصیف می کنند و رکاب اسبهای شان را از نه فلک بلند تر معرفی می کنند، در علم و دانایی آنها را بر ارسطو و ابن سینا و امام غزالی ترجیح می دهند و در حکمت و هوشمندی از لقمان حکیم بلند تر می شمارند.

بدین شکل متملق و چاپلوس ممدوح خود را دچار فریب می سازد، او گمان می برد که همه صفات نیکو وکمالات انسانی را در خود جمع کرده است در حالی که از همه کمالات خالی می باشد؛ ولی باید دانست کار متملق به همین جا ختم نمی‌شود بلکه گاهی او نه تنها مخاطب خود را با کلمات نسنجیده می‌فریبد بلکه خود را نیز در نظر او زیبا جلوه می‌دهد و از این راه خود را برای او می‌آراید و می‌خواهد مخاطبش نیز همچون او شده و به وادی زشتی‌ها و آلودگی‌ها وارد شده و سرانجامی همچون او پیدا نماید.