دانشمندان و علماي كه اهميت كتاب و مطالعه را درست درك كرده اند، جملات ارزشمندي درين خصوص بيان داشته اند كه خدمت خواننده هاي گرامي تقديم مي گردد:
–    خواندن، پس زدن پرده از سيماي حقيقت است.
–    خواندن، شستشوي چهره روح از آلودگي هاي زندگي است.
–    خواندن، نوراني كردن جهان دروني است.
–    خواندن بي هدف با به زنجير كشيدن خودي برابر است.
–    خانه ي بي كتاب مانند جسد بي روح است.
–    يك كتاب خوب، يك دوست خوب است.
–    كتاب ها گياهاني اند كه هيچ پژمرده نمي شوند.
–    كتاب ها را دوست بداريد، آنها زندگي شما را پر جاذبه مي كنند.
–    رفتن در راه مطالعه، بزرگترين قدمي است كه جهت ارجگذاري فكري و روحي خود برميداريم.
–    ستون تمدن، كتاب و مطبوعات است.
–    قرائت كتاب هاي خوب، مصاحبت با مردان شرافت مند است.
–    دنيا از كساني است كه كتاب مي خوانند.

نوشته: عبدالخالق احسان

دلایل اهمیت مطالعه:

•    مطالعه عامل بیشرفت است: همیشه از عقب مانده گی داد می زنیم و گلایه داریم که  چرا پیشرفت های چشمگیری صورت نگرفته؟ از وضعیت معارف، تحصیلات عالی، امورحکومتی، تجارت، کشف معادن، بازسازی مادی و معنوی، ضعف اخلاق، بی توجهی به معنویات، دوری از قرآن و حدیث و… شکایت داریم؛ اما در خصوص عامل پیشرفت و ایجاد تغییر در زمینه های ذکرشده هیچ فکری نکردیم. واقعیت این است که یکی از عوامل عمده و مؤثر، مطالعه است؛ مثلاً: وقتی از وضعیت اخلاقی جامعه خویش ناخشنود هستیم، باید زندگی پیامبر صلی الله علیه وسلم، صحابه گرامی و دیگر بزرگانی که اسوه اخلاق بودند؛ مطالعه کرده و در زندگی خویش عملی کنیم.

•    مطالعه آزادی بخش است: به اثر مطالعه فکر انسان آزاد بوده ، کهنه و اسیر داشته های  چندین سال قبل نمی باشد. در جامعه خود می بینیم که بعضی سخنرانی های روز جمعه خواب آور است و انسان هیچ علاقه به شنیدن ندارد؛ چون سخنران حرف نوی برای گفتن ندارد، سخن های تکراری ملال آور می باشد؛ در مقابل بعضی  از صحبت ها آنقدر جذاب  و جدید اند که اگر ساعت ها بشنویم، خسته نخواهیم شد؛ علت واضح است، آن کسی که مطالعه نمی کند، برداشت و طرز بیان و اطلاعاتش کهنه و بسته اند و دیگری که مطالعه دارد، از موضوع جدیدی و اطلاعات نوینی حرف می زند که خوشایند می باشد.

•    مطالعه فرصت دیدار و ملاقات با صالحان است: هریک از ما دوست داریم کاشکی شاگرد دانشمندان بزرگ جهان اسلام می بودیم و ای کاش حداقل یکبار از نزدیک همرای شان صحبت می کردیم؛ مطالعه بهترین فرصتی است که با انسان های نیک و اهل صلاح دیدار نماییم و اندرزهای سودمند شان را در زندگی خویش عملی کنیم.

•    مطالعه رهنمای بهتر زیستن: اگر خواهان زندگي برتر هستيم و مي خواهيم از وضعيت ناهنجار موجود به وضعيت مطلوبي برسيم، بايد مطالعه كنيم تا زندگي خوش و سعادتمندانه نصيب مان شود.

•    مطالعه چكيده تجارب گذشتگان: انديشمندان و فرزانگان پيشين ما تجربه هاي ارزشمند خويش را در لابلاي كتاب ها به ما هديه كردند و اگر خواستار بهره مندي از تجربه ها هستيم، بايد مطالعه را فراموش نكنيم.

دانشمندان و مطالعه:‌

در زندگي دانشمنداني كه خدمات ارزنده ي به امت اسلامي ارايه كردند؛ حكايات و نمونه هاي شگفت آوري وجود دارد. يكي از دانشمندان در حالت شديد مريضي مطالعه مي كرد، فرزندش گفت:‌ پدرجان! مطالعه بس است، خود را خسته نكن. گفت:‌ پسرم! راحتي من در مطالعه نهفته است. يك ديگر از دانشمندان موقع بيهوشي كتاب از دستش مي افتاد و به محض اينكه به هوش مي آمد، كتاب را بر مي داشت و مطالعه مي كرد.

دانشمندان اسلامي كه صدها كتاب تأليف كرده اند؛ بايد چقدر مطالعه كرده باشند! شيخ الاسلام ابن تيميه با نوشتن مجموع الفتاوي در 37 جلد و صدها كتاب ديگر با موضوعات متنوع، واضح است كه قبل از نوشتن به مطالعه نياز جدي وجود دارد.

از علماي معاصر دكتور وهبه زحيلي، فقه الاسلامي و ادلته را در 11 جلد و تفسير المنير را در 15 جلد و كتاب اصول فقه در دو جلد و دها كتاب ديگر را نوشته اند درحالي كه كتاب فقه الاسلامي و ادلته چكيده نظريات فقهي تمام مذاهب اسلامي مي باشد كه جمع آوري و تدوين ديدگاه ها و دلايل هر يك از مذاهب نياز شديدي به مطالعه دقيق و پيگير دارد.

دكتور يوسف قرضاوي رئيس اتحاد جهاني علماي مسلمين، صدها كتاب نوشته وقضاياي مهم اسلامي را به صورت واضح و آشكار به زبان ساده به رشته تحرير در آورده و در تلويزيون ماهواره اي الجزيره برنامه« الشريعة‌ والحياة» را كه از مؤفق ترين برنامه هاي هفتگي الجزيره مي باشد به پيش مي برد و خطيب مسجد جامع عمر در قطر مي باشد و در كنفرانس هاي بزرگ جهاني اسلامي شركت و سخنراني كرده و استاد پوهنتون نيز مي باشد و اتحاد جهاني علماي مسلمين را تأسسيس كرد و چندين فعاليت ديگر را داشته و دارد. آيا ممكن است اين همه دانش و نويسندگي بدون مطالعه صورت گيرد؟ هر گز .

ازين نمونه هاي ارزشمند در تاريخ گذشته و معاصر امت اسلامي فراوان يافت مي شود كه فرصت بيان آن نيست.

چگونه از مطالعه بهره مند شويم؟

براي اينكه مطالعه ما مؤثر بوده و از آن بهره مطلوبي ببريم، بايد يك سلسله اصول و ضوابط را مراعات كنيم؛ چون خيلي ها از بي علاقه گي و بي نتيجه بودن مطالعه شان شكوه دارند. گرچه بيان تفصيلي اين اصول در گنجايش اين مقال نيست، خواستم به صورت مختصر چند مورد را بيان كنم:

1)    تصميم جدي:‌  بايد به صورت جدي تصميم بگيريم كه مطالعه مي كنيم، شايد در وهله اول مشكل باشد ولي به مرور زمان و خواندن چند كتاب، جذب شده و علاقه مند مطالعه مي گرديم.

2)    از كتاب هاي آسان شروع كنيم به ويژه  كتاب هاي داستاني و زندگي نامه ها و از همه مهمتر زندگي پيامبر صلي الله عليه وسلم و اصحاب جليل القدر شان رضي الله عنهم.

3)    هدفمندي: مطالعه بدون هدف، انسان را به جاي نمي رساند و جز خستگي و ناراحتي و دلزده گي ثمره ي ندارد.

4)    گزينش كتاب مفيد: اگر مطالعه به صورت هرچه پيش آمد خوش آمد، باشد؛ ضايع كردن وقت است؛ لذا لازم است در انتخاب كتاب دقيق شده و بهترين كتاب ها را برگزينيم.

5)    برنامه ريزي و مديريت زمان:‌ مطالعه بدون برنامه نتيجه نمي دهد؛ چون بي برنامگي منجر به پاشيدگي و بي نظمي مي گردد.

6)    اوقات فراغت را با مطالعه پر كنيد: اين در صورتي تحقق پذير است كه هميشه كتاب همراه داشته باشيم؛ چون گاهي به انتظار كسي و كاري مي مانيم ومي توانيم خستگي انتظار را با مطالعه بر طرف كنيم. مثل: انتظار در حركت طياره، انتظار در اداره ي، انتظار در شفاخانه و…

7)    لغات خوب را فراگيريد: گاهي خستگي ما از مطالعه به علت نفهميدن بعضي كلمات و اصطلاحات است كه اين مشكل را با فهم لغات مي توانيم بر طرف سازيم.

منابع:
چرا كتاب بخوانيم؟   عبداللطيف نارويي
رهنماي مطالعه، نويسندگي و ترجمه:  رحيم ابراهيم

نوشته: عبدالخالق احسان