په ساده ټکو: اسلام د الله جل جلاله د فرمان پر وړاندې د زړه، ژبې او عمل تسلیمېدل دي؛ داسې تسلیم چې انسان ته سوله، نظم او د ژوند روښانه لوری ورکوي.

“إِنَّ الدِّينَ عِندَ اللَّهِ الْإِسْلَامُ” (آل عمران 19)
ژباړه: بېشکه د الله په وړاندې یوازینی دین اسلام دی.

“الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ… وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا” (المائدة 3)
ژباړه: نن مې ستاسو دین درته پوره کړ… او اسلام مې ستاسو لپاره د دین په توګه خوښ کړ.

لغوي او اصطلاحي مانا

• لغوي: اسلام د “س ل م” له ريښې دی؛ مانا یې تسلیم، امن او سلامتي ده.
• اصطلاحي: اسلام هغه الهي لاره ده چې عقیده، عبادت، اخلاق او ټولنیز ژوند یو ځای تنظیموي.

“يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ادْخُلُوا فِي السِّلْمِ كَافَّةً” (البقرة 208)
ژباړه: اې مؤمنانو! ټول په بشپړ ډول اسلام/سولې ته ورننوځئ.

اسلام د څه لپاره راغلی؟

اسلام د انسان ژوند هدفمنوي: د خالق پېژندنه، عبادت او د خلکو لپاره رحمت.

“وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالإِنسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ” (الذاريات 56)
ژباړه: ما پېریان او انسانان یواځې د عبادت لپاره پیدا کړي.

“وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا رَحْمَةً لِّلْعَالَمِينَ” (الأنبياء 107)
ژباړه: موږ ته نه یو لېږلی مګر د ټولو عالمونو لپاره د رحمت په توګه.

د اسلام سرچینې: قرآن او سنت

اسلام پر وحې ولاړ دی: قرآن کریم او د رسول الله صلی الله علیه وسلم سنت.

“يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ” (النساء 59)
ژباړه: اې مؤمنانو! د الله اطاعت وکړئ، د رسول اطاعت وکړئ، او ستاسو له منځه د واک لرونکو اطاعت وکړئ.

“وَمَا آتَاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَاكُمْ عَنْهُ فَانتَهُوا” (الحشر 7)
ژباړه: څه چې رسول درکړي هغه واخلئ، او له هغه څه چې مو منع کړي، ځان وساتئ.

د اسلام ستنې (بنسټونه)

“بُنِيَ الْإِسْلَامُ عَلَى خَمْسٍ: شَهَادَةِ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَأَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ، وَإِقَامِ الصَّلَاةِ، وَإِيتَاءِ الزَّكَاةِ، وَالْحَجِّ، وَصَوْمِ رَمَضَانَ.” (متفق عليه)

• کلمه: لا إله إلا الله محمد رسول الله – د توحید دروازه.
• لمونځ: د دین ستنه او د زړه تړاو له الله سره.
• زکات: د مال پاکوالی او د بېوزلو حق.
• روژه: د نفس روزنه او تقوا.
• حج: د بندګۍ ستر سمبول د وس تر اندازې.

ایمان، اسلام او احسان

په جبرئیل علیه السلام مشهور حدیث کې اسلامي پوړونه په ښکلي توازن بیان شوي:

• اسلام: “الإسلام أن تشهد أن لا إله إلا الله وأن محمداً رسول الله، وتقيم الصلاة، وتؤتي الزكاة، وتصوم رمضان، وتحج البيت إن استطعت إليه سبيلاً.” (صحيح مسلم)
• ایمان: “الإيمان أن تؤمن بالله، وملائكته، وكتبه، ورسله، واليوم الآخر، وتؤمن بالقدر خيره وشره.” (صحيح مسلم)
• احسان: “أَنْ تَعْبُدَ اللَّهَ كَأَنَّكَ تَرَاهُ؛ فَإِنْ لَمْ تَكُنْ تَرَاهُ فَإِنَّهُ يَرَاكَ.” (صحيح مسلم)

اسلام او اخلاق

اسلام یوازې عبادت نه، بلکې اخلاق هم دي: عدالت، مهرباني او د انسان کرامت.

“إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالإِحْسَانِ وَإِيتَاءِ ذِي الْقُرْبَىٰ وَيَنْهَىٰ عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ وَالْبَغْيِ” (النحل 90)
ژباړه: الله د عدالت، احسان او د خپلوانو د حق ورکولو امر کوي، او له فحشا، بدۍ او تېري منع کوي.

“إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ” (الحجرات 10)
ژباړه: بېشکه مؤمنان وروڼه دي.

“يَا أَيُّهَا النَّاسُ… إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِندَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ” (الحجرات 13)
ژباړه: اې خلکو!… تر ټولو دروند د الله په وړاندې هغه دی چې ډېر متقي وي.

د شریعت مقاصد (لوړ هدفونه)

شریعت د انسان د خیر لپاره راغلی. ستر مقاصد یې دا دي:

• د دین ساتنه
• د ژوند/نفس ساتنه
• د عقل ساتنه
• د نسل/کورنۍ ساتنه
• د مال/شتمنۍ ساتنه
• د عزت او عِرض ساتنه

دا مقاصد د قانون، اخلاقو او ټولنیزو تګلارو تله ده.

اسلام په ورځني ژوند کې

اسلام د نیت له سمېدو پیلېږي او تر معاملې، کورنۍ او ټولنې رسېږي.

• نیت: “إنما الأعمال بالنيات…” (متفق عليه) – اعمال د نیتونو پر بنسټ دي.
• پاکوالی: “الطُّهُورُ شَطْرُ الإِيمَانِ” (صحيح مسلم) – پاکوالی د ایمان نیمایي ده.
• راکړه ورکړه: رښتینولي، امانت او د ژمنې وفا.
• کورنۍ: د مور او پلار درناوی، د یتیم او مسکین ملاتړ.
• د ژوند مقصد: “قُلْ إِنَّ صَلَاتِي وَنُسُكِي وَمَحْيَايَ وَمَمَاتِي لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ” (الأنعام 162)

لنډې پوښتنې او ځوابونه:

س: اسلام په یوه جمله کې څه دی؟
ج: د الله د توحید پر بنسټ د ژوند بشپړ الهي نظام چې عقیده، عبادت، اخلاق او قانون رانغاړي. “إِنَّ الدِّينَ عِندَ اللَّهِ الْإِسْلَامُ” (آل عمران 19)

س: د اسلام ستنې کومې دي؟
ج: کلمه، لمونځ، زکات، روژه او حج. “بني الإسلام على خمس…” (متفق عليه)

س: سرچینه یې څه ده؟
ج: قرآن کریم او سنت. “وما آتاكم الرسول فخذوه…” (الحشر 7)

س: اسلام د انسان تر منځ د قدر معیار څه بولي؟
ج: تقوا. “إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِندَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ” (الحجرات 13)

سرچینې

• قرآن کریم:
  • آل عمران 19؛ المائدة 3؛ البقرة 208؛ النساء 59؛ الحشر 7؛ النحل 90؛ الحجرات 10، 13؛ الأنبياء 107؛ الذاريات 56؛ الأنعام 162.
• احادیث:
  • حدیث جبرئیل (اسلام، ایمان، احسان): صحيح مسلم.
  • “بني الإسلام على خمس”: متفق عليه (البخاري او مسلم).
  • “إنما الأعمال بالنيات”: متفق عليه.
  • “الطهور شطر الإيمان”: صحيح مسلم.