واژه های عفو و صفح با هم قریب اند، راغب اصفهانی گفته است : صفح به معنای ترک سرزنش است و گاه ممکن است که انسانی عفو کند و سرزنش را ترک نکند، بیضاوی هم گفته است: عفو یعنی ترک عقوبت بر گناه و صفح ترک ملامت کردن و سرزنش؛ ولی فرق میان عفو و غفران آن است که غفران به معنای ساقط کردن کامل گناه آمده است واین کار جز برای مؤمن مستحق ثواب، میسر نمی گردد.

از همین روی است که غفران جز در حق الله متعال استعمال نمی شود. مثلا گفته می شود: (غفرالله لک) و گفته نمی شود: (غفر زید لک) ولی عفو مقتضی ساقط شدن ملامتی و بد گویی است و مقتضی کسب ثواب نیست، و از همین روی می توان این صفت را در حق بنده نیز استعمال کرد وگفت: عفا زید عن عمرو.

وفرق میان عفو و ذلت، در این است که عفو آن است که از حق خود از روی جود و کرم و احسان بگذری در حالی که قدرت انتقام گیری داشته باشی؛ ولی به سبب آن که احسان و مکارم اخلاق را ترجیح می دهی انتقام گیری را ترک می نمایی. برخلاف ذلت که صاحب آن انتقام را از روی عجز و ناتوانی وخوف و پست همتی ترک می کند. این خصلت زشت است نه زیبا، نکوهیده است نه پسندیده.