اسلام دين شامل و فراگيري است كه تمام جوانب زندگي انساني را احاطه كرده و به تمام نيازمندي هاي انساني پاسخ در خور مي دهد و در اسلام هدف اصلي زندگي عبادت خداوند و رسيدن به سعادت اخروي مي باشد، بازهم به زندگي دنيوي بي توجه نبوده و دنيا را وسيله قرار داده و به كسب و كار كه در زندگي اهميت ويژه دارد، اهتمام نموده و انسان ها را تشويق نموده تا با كسب و كار از زندگي لذت برده و به آرامش خاطر و سعادتمندانه زندگي را سپري كند و از نعمت هاي ارزشمند الهی در دنيا بهره مند شود.

نوشته:‌ عبدالخالق احسان

پيامبران الهي كه بهترين مخلوقات الله جل جلاله اند و به منظور دعوت انسان ها به بندگي خداوند مبعوث گرديده اند، به كسب و كار مشغول بوده و براي امرار معاش شان كار مي كردند به عنوان نمونه حضرت داوود آهنگري و حضرت زكريا نجاري مي نمودند و تمام پيامبران چوپاني كردند. چنانچه رسول الله صلي الله عليه وسلم فرمودند:‌» همه پيامبران گوسفند چراني كرده اند، پرسيده شد شما نيز اي رسول خدا؟ فرمودند: بلي من در بدل مقداري پول گوسفند ها را مي چراندم». وقتي پيامبران عليهم السلام كه  فرستاده ی الله جل جلاله بودند، براي زندگي شان كار مي كردند، پس ما را چه شده كه به فعاليت نمي پردازيم و هميشه عقب مانده هستيم و مي بينيم كه آمار گداها و بيكاران هر زوز بالا مي رود.

كار و تلاش در قرآن:

خداوند در قرآن كريم، روزي را فضل خويش بر شمرده و از انسانها خواسته فضل الهي را در روي زمين بطلبند و در طلب رزق و روزي تلاش نمايند.
روز جمعه و موقع خطبه و نماز جمعه تجارت و كسب و كار ممنوع شده و الله متعال دستور مي دهد كه بعد از اداي نماز جمعه به زمين پراكنده شويد و در طلب روزي به كار و كسب بپردازيد. { فَإِذَا قُضِيَتِ الصَّلَاةُ فَانتَشِرُوا فِي الْأَرْضِ وَابْتَغُوا مِن فَضْلِ اللَّهِ وَاذْكُرُوا اللَّهَ كَثِيراً لَّعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ ‏} جمعه (10)  ‏آنگاه كه نماز خوانده شد ، در زمين پراكنده گرديد و به دنبال رزق و روزي خدا برويد و خداي را ( با دل و زبان ) بسيار ياد كنيد ، تا اين كه رستگار شويد .‏

عراك بن مالك رضي الله عنه وقتي از نماز جمعه فارغ مي شد به دروازه مسجد مي ايستاد و اين دعا را زمزمه مي كرد ( پروردگارا! دعوتت را اجابت كرده و نماز را خواندم وسپس طبق دستورت به زمين پراكنده شدم، پس از فضل خويش برايم روزي بده تو بهترين روزي دهندگان هستي) ابن ابي حاتم.

ازين آيه قرآني دانسته مي شود كه بر ماست تا بعد از اداي فرايض به كار زندگي پرداخته و دنياي خويش را سروسامان دهيم.
حضرت عبدالله بن عباس روايت مي كند كه: بازار عكاظ، مجنه و ذوالمجاز بازارهاي دوران جاهليت بود و مسلمانان تجارت را در ايام حج درين بازارها گناه تصور مي كردند كه اين آيه قرآني نازل شد.{ لَيْسَ عَلَيْكُمْ جُنَاحٌ أَن تَبْتَغُواْ فَضْلاً مِّن رَّبِّكُمْ} بقره (198) ‏گناهي بر شما نيست اين كه از فضل پروردگار خود برخوردار شويد ( و در ايّام حجّ به كسب و تجارت بپردازيد ).

مي بينيم كه در ايام حج، روزهاي گريه و توبه و انابت نيز تجارت و كسب و كار براي حاجي مجاز است وثابت مي سازد كه كسب و كار حلال از نظر قرآن نه تنها جواز دارد بلكه لازمي نيز مي باشد؛ چون بدون كسب و كار امرار معيشت نا ممكن مي گردد و محال است كه انسان گرسنه توان عبادت خداوند را داشته باشد و در راه دعوت به سوي خير  و نيكي تپ و تلاش به خرج دهد.

اهميت كسب و كار در احاديث:

احاديث رسول الله صلي الله عليه وسلم به حيث تفسير كننده قرآن نيز به كسب و كار اهميت داده است و رسول الله مي فرمايد: ( ما اكل احد طعاماً قط خيراً من ان ياكل من عمل يده و  ان نبي الله داود عليه السلام كان ياكل من عمل يده)بخاري. هيچ كس غذايي بهتر از غذايي كه از دسترنج خود بدست آورده باشد، نخورده است و همانا پيامبر خدا داوود عليه السلام از دسترنج خود نان مي خورد. اين حديث نبوي بهترين غذا را براي ما معرفي كرده اند و آن اينكه از دسترنج خودمان باشد نه اينكه دست به دامان ديگران بوده و بار دوش جامعه باشيم.

و در حديث ديگري مي فرمايند: معامله گر و تاجر صادق و امين با پيامبران، صديقين و شهداء محشور مي شوند. ترمذي. همراهي با اين انسان هاي گرامي نزد خداوند آرزوي همه ماست، پس چرا با معامله صادقانه مصاحبت ايشان را از آن خود نكنيم؟

يكي از راه هاي خدمت براي افراد تهيدست جامعه ايجاد شغل و كاريابي مي باشد و رسول معظم اسلام درين زمينه براي ما بهترين الگوست. امام ترمذي روايت مي كند كه يك بار مردي از انصار كه قدرت كار داشت ولي كاري نمي يافت از مجبوريت پيش پيامبر خدا دست به گدايي دراز كرد.

آن حضرت كه چنين ذلتي را براي امت شان روادار نبودند، به فكر كاري مشروع براي وي شدند، از وي پرسيدند! در خانه چه داري؟ گفت:‌هيچ، جز يك پارچه ي كه بخشي از آن را به عنوان فرش و قسمت ديگرش را به حيث روانداز به كار مي گيريم و ظرفي كه از آن آب مي نوشيم. پيامبر صلي الله عليه وسلم آن را خواسته و خطاب به ياران گفتند: چه كسي اين را از من مي خرد؟ مردي گفت:‌ من به يك درهم خريدارم. فرمودند: چه كسي بدان مي افزايد؟ ( دو يا سه باراين سخن را تكرار كردند) مردي گفت: من آن را به دو درهم مي خرم. آن حضرت آن را به وي دادند و دو درهم را گرفته و به آن انصاري داده و فرمودند: با يكي طعام خريداري نموده و به فاميلت بده و با ديگري تيشه ي خريده و نزد من بياورد! وي دستور آن حضرت را به جا كرده، تيشه را حاضر كرد. آن حضرت با دستان مبارك خود آن را دسته كردند و بعد فرمودند: برو هيزم جمع آورده و به فروش برسان! ترا پانزده روز نبينم! وي رفت هيزم جمع كرد و نيمش را براي فاميل غذا و نيمش را لباس خريداري كرد. پيامبر صلي الله عليه وسلم برايش فرمودند: اين برايت بهتر است از اين كه روز قيامت سوال ، پيشاني ترا داغدار كرده باشد و در آن حال حاضرشوي.

مي بينيم كه رسول الله صلي الله عليه وسلم چقدر به مسئله كاريابي اهميت داده و به صورت خيلي دقيق و كارشناسانه آن صحابه را به كارش مشغول كرده و از گدايي و فقر نجاتش دادند كه امروزه ما خيلي نيازمنديم كه از سيره پيامبر صلي الله عليه وسلم درس گرفته و زندگي خويش را سروسامان دهيم و براي كاريابي ديگران مخلصانه تلاش نموده و جامعه خويش را از فقر برهانيم؛ چون فقر يكي از عوامل انحراف جوامع به خصوص جوانان مي باشد و رسول معظم اسلام در دعاي هاي مأثور صبح و شام از فقر به خداوند پناه مي جستند و ما هم بايد صبح و شام از فقر به خداوند پناه بجوئيم و براي نجات و دوري از فقر كمر همت ببنديم و نيز رسول خدا مي فرمايند: ( كاد الفقر ان يكون كفراً ) فقر انسان را به كفر مي كشاند.
از الله متعال مي خواهيم به ما همت عالي ارزاني فرمايد تا با كار و تلاش دست يازيم و براي ترقي و پيشرفت كشور خويش بكوشيم تا زندگي سعادت مندانه ي نصيب مان گردد.

نوشته:‌ عبدالخالق احسان