عایشه رضی الله عنها
تولد و پرورش بعد از بعثت پيامبر اكرم صلى الله عليه وسلم در خانه‌اى مملو از صدق و صفا و ايمان، خانه‌اى كه قبل از ديگران پرتوهاى آفتاب نبوت بر آن تابيد و نور توحيد و يكتاپرستى در آن ظاهر شد، در سال چهارم بعثت دخترى ديده به جهان گشود كه نامش را “عايشه” گذاشتند. آري! قبل از اينكه عايشه متولد بشود، پدر و مادرش در زمره ياران و عاشقان خدا و رسولش قرار گرفته بودند و همى ن امرسبب شد تا اين طفل معصوم، آلوده شرك و بت‌پرستى نگردد، بلكه درهمان لحظه تولد، نور توحيد در قلبش جاى گيرد و در زير آفتاب صداقت و ايمان رشد و نمو كند. پدر حضرت عايشه رضي‌الله‌عنهما، حضرت ابوبكر صديق مى باشد. ابوبكر رضي‌الله‌عنه قبل از مسلمان شدنش به صفاتى از قبيل؛ شجاعت، امانت‌داري، خوش اخلاقي، صداقت و همزيستى مسالمت‌آمى ز مشهور بود. مردان قبايل مختلف نزد وى مى آمدند و به خاطر علم فراوان، آگاهى دقيق و اخلاق پسنديده‌اش با او انس مى گرفتند. وى بعد از اينكه مسلمان شد و حلاوت ايمان را چشيد مردم را به طرف اسلام دعوت مى داد كه عده كثيرى از بزرگان مكه در اثر دعوت ايشان به دين اسلام مشرف شدند. مادر حضرت عايشه، ام رومان رضي‌الله‌عنهما از زنان محترم و با شرافت مكه بود. او نيز اسلام عزيز را با جان و دل قبول كرده و محبت خاصى با پيامبر اكرم صلى الله عليه وسلم داشت و براى نصرت مسلمانان تلاشهاى زيادى نمود. به طورى كه روزى پيامبر صلى الله عليه وسلم برقبر ام رومان گذر كرد و بعد از دعاى رحمت و مغفرت براى وى، فرمودند: خدايا بر تو پوشيده نيست كه ام رومان در راه تو و نصرت پيامبرت چه سختي‌هايى را تحمل نمود. دخترى كه از پدرى همچون ابوبكر صديق، كسى كه سفر و حضر، شب و روز، صبح و شام او را به عنوان ياور و همراه رسول‌الله صلى الله عليه وسلم مى شناختند، ابوبكرى كه به شيخ صحابه، دوست و محبوب رسول‌الله صلي‌الله‌عليه‌وسلم، متخلّق به اخلاق پيامبر و جزو اولين افرادى كه در اسلام داخل شدند، متصف است و مادرى همچون “ام رومان” كه نمونه بارزى از يك زن وفادار، شجاع و باتقواست، متولد شده باشد بى شك آينده‌اى بسيار درخشان و نورانى را درپيش خواهد داشت.
خواستگاري مبارك حضرت خديجه رضي الله عنها نخستين همسر پيامبر اكرم صلى الله عليه وسلم بود. او زنى باوفا و راستين بود. وى از بهترين ياوران پيامبر صلى الله عليه وسلم به شمار مى رفت كه سرمايه، مقام و نيروهاى معنوى و جسمى خود را در راه اسلام و حمايت از پيامبر صلى الله عليه وسلم صرف نمود. اما اين همسر باوفا و با ايمان در سال دهم بعثت دارفانى را وداع گفت و به ديدار خداوند متعال شتافت. با رحلت وى مسلمانان مادرى مهربان و پيامبر اكرم صلى الله عليه وسلم همسرى دلسوز و دعاگو را از دست دادند به طورى كه پيامبراين سال را”عام الحزن” (سال غم) نامى د. خديجه تحمل غم‌هايى كه پيامبر اكرم صلى الله عليه وسلم در راه دعوت برداشت مى كرد را برايش آسان مى كرد. اما پس از خديجه كسى نبود كه اين خلأ را پر كند و تنهايى و سكوتى كه پس از خديجه به وجود آمده بود را بزدايد. تمام اشيايى كه در اطراف پيامبر مشاهده مى شد، ياد و خاطره خديجه و جهاد و عشق او را براى پيامبر صلى الله عليه وسلم تازه مى نمود. در چنين وضعيتى كسى جرأت نمى كرد با آن‌حضرت صلى الله عليه وسلم در مورد ازدواج صحبت كند، تا اينكه خوله دختر حكيم، همسر حضرت عثمان بن مظعون اين طلسم را شكست و مسأله ازدواج آن حضرت صلى الله عليه وسلم با حضرت عايشه رضى الله عنها را به ايشان پيشنهاد كرد. خلاصه بعد از مدت كوتاهى، ازدواج مبارك صورت گرفت و چنان سعادتى نصيب حضرت عايشه شد كه مانند آن هرگز نصيب هيچ زنى تا قيامت نخواهد شد. به راستى كه اين عقد و نكاح، فيصله خداوندى بود. چنان كه در صحيح بخارى حديث شماره [5125] و صحيح مسلم حديث شماره [6283] روايتى آمده كه روزى آن حضرت صلى الله عليه وسلم به حضرت عايشه رضى الله عنها فرمودند: تو را دو بار در خواب ديدم كه در پارچه‌اى ابريشمى بودى و فرشته‌اى (جبرئيل) به من مى گفت: اين همسر تو هست. پارچه را كه كنار مى زدم، چهره تو را مى ديدم. با خود مى گفتم: اگر از طرف خداوند باشد حتماً عملى مى شود. پيامبر اكرم صلى الله عليه وسلم در وجود عايشه كوچك – از نظر سني- خصوصيات بارزى همچون زيركى فوق‌العاده، شخصيتى داراى صفات والا يافته بود. او (پيامبر) با فراست نبوي، در عايشه صديقه استعدادهايى را كشف نموده بود كه مى توانست از او يك همسر خوب و شايسته براى پيامبر خدا بسازد. روزها به سرعت سپرى مى شد. عايشه به عقد و نكاح پيامبر خدا درآمده بود اما هنوز در خانه پدرش بود. عايشه در مقابل چشم و دل پيامبر خدا، بزرگ و بزرگتر مى شد و قلب كوچكش در كنار آيات ملكوتى الهي، گسترده و گسترده‌تر مى گرديد. مشاهده آزار و اذيت مشركان و بي‌احترامى و جسارت به مقام شامخ نبوت توسط دشمنان اسلام، روح حساس عايشه را سخت آشفته و پريشان اما نيرومند و مقتدر مى ساخت. او مهمترين اتفاق تاريخ و حساس‌ترين لحظه زندگى پيامبر صلى الله عليه وسلم يعنى هجرت را از نزديك نظاره‌گر بود. او هرگز فراموش نمى كند آن روزى را كه پيامبر صلى الله عليه وسلم به خانه آنها آمد و ابوبكر صديق رضى الله عنه را از ماجراى هجرت و مصاحبت ابوبكر رضى الله عنه باخودش آگاه كرد و ابوبكر از شدت خوشحالي، اشك از ديدگانش جارى شد. او تمام اين صحنه ها را با زيركى و فراست خود مشاهده مى كرد و از آنها براى آينده‌اش درس مى گرفت و تربيت مى شد.
از بوستان صداقت به گلستان نبوت در سال دوم هجرى حضرت عايشه رضى الله عنها وارد خانه نبوت شد و بزرگترين شرافت ممكن را نصيب خود ساخت. او اينك همسر بنده برگزيده خدا، محبوب‌ترين انسان در نزد خالق و مخلوق يعنى حضرت محمد صلى الله عليه وسلم مى باشد. عايشه رضى الله عنها به خانه پيامبر صلى الله عليه وسلم رفت و در سايه وحى مراحل تربيتى خود را به كمال رسانيد. فكر و انديشه‌اش شكل گرفت و رفته رفته اين تكامل به اوج خود رسيد تا اينكه در نهايت خداوند متعال با صراحت اعلام فرمود: “النبى اولى بالمومنين من انفسهم و ازواجه امهاتهم” اينجا بود كه عايشه در كنار ديگر همسران پيامبر، به عنوان مادر مومنان جهان معرفى مى شود. مومنان آنانى هستند كه باور و اعتقادشان به مبدأ هستى و يگانه مطلق از مظاهر و قالب‌ها فراتر رفته و به باطني‌ترين و ژرف‌ترين لايه‌هاى دلشان نفوذ يافته است و عشق به خدا و رسول و قرآن را بزرگترين سرمايه خود مى دانند. عايشه مادر چنين افرادى است. خلاصه اينكه، عايشه صديقه در خانه پيامبر از سعادت و خوش‌بختى غير قابل وصفى برخوردار بود. مظهر اين خوش بختي، آرامش روحى و روانى اى بود كه عايشه رضى الله عنها احساس مى كرد و او را در مقابل تمام مصائب و سختى هاى زندگى ثابت قدم مى گردانيد. او در كنار پيامبر با فقر و تنگدستى زندگى مى كرد و شب را روى حصير مى خوابيد. قلب وى هرگز دنبال متاع دنيوى نبود بلكه تنها چيزى كه برايش اهمى ت داشت زندگى محبت‌آميز در زير يك سقف با پيامبر خدا صلى الله عليه وسلم و حصول رضايت و خوشنودى پروردگار مهربان بود.
محبت رسول خدا با حضرت عايشه حضرت عايشه رضي الله عنها به خاطر ديانت، لياقت و ذكاوتى كه داشت بين زنان پيامبر صلى الله عليه وسلم از مقام و منزلت خاصى برخوردار بود. پيامبر اكرم صلى الله عليه وسلم او را بسيار دوست داشت و محبت وى در قلب پيامبر جاى داشت؛ همان قلب پاكى كه غير از چيزهاى پسنديده و پاك در آن راه نداشت. روزى حضرت عمرو بن عاص رضي‌الله‌عنه از آن‌حضرت صلى الله عليه وسلم پرسيد: اى رسول خدا! چه كسى را از همه بيشتر دوست داريد؟ پيامبر فرمودند: “عايشه را”. عمرو رضى الله عنه عرض كرد: سؤال من در مورد مردان بود. آن حضرت فرمودند: “پدرعايشه (ابوبكر صديق) را”.
عايشه فقط الله و رسول را مي خواهد رسول اكرم صلى الله عليه وسلم زندگى بسيار ساده و زاهدانه‌اى داشتند. ماهها مى گذشت اما آتشى براى پختن غذا در منزل ايشان روشن نمى شد. فشار گرسنگى بر اهل خانه سايه افكنده بود. طبيعت بشري، فتوحات اسلامى و خزانه بيت المال باعث شد تا همسران پيامبر اندكى تمناى راحتى و دنيا در وجودشان بيايد. درهمين زمان بود كه آيات 28 و 29 سوره احزاب نازل شد و خداوند متعال به پيامبر دستور داد كه به همسرانت بگو يا مال و متاع دنيا را انتخاب كنند يا الله و سول و روز آخرت را . آن‌حضرت صلى الله عليه وسلم براى امتثال فرمان الهي، ابتدا نزد حضرت عايشه رضى الله عنها رفتند و اين آيات را تلاوت كرده و او را مختار قرار داد و قبل از اينكه حضرت عايشه رضى الله عنها جوابى بدهد پيامبر صلى الله عليه وسلم فرمودند: “اى عايشه! عجله نكن، برو با پدر و مادرت مشوره كن”. حضرت عايشه رضى الله عنها در جواب پيامبر عرض كرد: آيا براى چنين كارى از پدر و مادرم اجازه بگيرم؟! البته كه من خدا و رسول و زندگى آخرت را مى خواهم. قلب رسول اكرم صلى الله عليه وسلم با شنيدن اين كلمات شاد شد و آثار خوشحالى بر چهره مبارك هويدا گشت. ساير همسران پيامبر نيز همى ن جواب حضرت عايشه رضى الله عنها را تقديم آن‌حضرت كردند و به اين صورت، دنيا و متعلقات آن را فداى رضاى خدا و رسول و همراهى پيامبر نمودند.
عايشه عالمي بزرگ و مجتهدي توانا حضرت عايشه رضى الله عنها داراى هوش و ذكاوت بالايى بود. اين هوش و ذكاوت وقتى تحت توجه پيامبر خدا صلى الله عليه وسلم قرار گرفت از عايشه صديقه، عالمى توانا و منبع فياض حكمتها ساخت تا جايى كه رسول اكرم صلى الله عليه وسلم درشأن وى فرمودند: “خذوا نصف دينكم عن هذه الحمى را”. نصف دين خود را از اين حمى را(عايشه) بگيريد. بعد از وفات پيامبر صلي‌الله‌عليه‌وسلم، حضرت عايشه رضى الله عنها مرجع علمى براى مرد و زن، پير و جوان، عالم و عموم مردم بود. بزرگان صحابه وقتى با مشكلى مواجه مى شدند به ايشان مراجعه مى كردند. حضرت ابوموسى اشعرى رضي‌الله‌عنه مى فرمايد: هر مشكلى براى ما (اصحاب پيامبر) پيش مى آمد و به عايشه مراجعه مى كرديم، حتماً براى مشكل خود راه‌حلى مى يافتيم. امام زهرى كه يكى از بزرگان تابعين مى باشد مى گويد: كانت عائشة أعلم الناس يسألها الاكابر من اصحاب رسول الله صلي‌الله‌عليه‌وسلم. عايشه از عالم‌ترين مردمان بود كه بزرگان صحابه مسائل را از ايشان مى پرسيدند.
عايشه كاتب و جامع قرآن حضرت عايشه صديقه رضى الله عنها از جمله كسانى است كه به دليل حافظه قوي، بسيارى از آيات قرآن را حفظ كرده بود. مى توان گفت كه بسيارى از سوره‌هاى طولانى قرآن كه در نيمه هاى شب نازل مى شد، در حجره عايشه بوده و اولين كسى كه آن را از پيامبر صلى الله عليه وسلم مى شنيد ايشان بودند؛ همين امر سبب شد تا بعدها خلفاى راشدين براى جمع‌آورى قرآن مجيد از محضر حضرت عايشه رضى الله عنها نيز استفاده نمايند. لذا آنانى كه حضرت عايشه رضى الله عنها را قبول نداشته و به ايشان اطمينان ندارند، لزوماً نبايد بخشى از قرآن را قبول داشته و به آيات آن اطمى نان داشته باشند و قبول نكردن قرآن و عدم اطمى نان به آيات آن، مسلم است كه انسان مسلمان را به سوى كدام وادى سوق مى دهد!!! عايشه صديقه رضى الله عنها با وجود اينكه مدت زمان كوتاهى را با آن‌حضرت صلى الله عليه وسلم زندگى نمود اما بسيارى از مسائل فقهي، حديث و ديگر مسايل را از ايشان فرا گرفت. او داراى حافظه‌اى قوى بود و هرحديثى را كه از آن‌حضرت صلى الله عليه وسلم مى شنيد، حفظ مى كرد و بدون هيچ نقصى آن را براى اصحاب بازگو مى فرمود. حضرت عايشه در صداقت، علم، امانت در روايت و آگاهى در مسايل عبادات مشهور بود. وى حدود 2210 حديث از پيامبر روايت كرده است و يكى از هفت نفرى است كه بيش از هزار حديث را از پيامبر صلى الله عليه وسلم نقل كرده‌اند.
افتخارات منحصر به فرد حضرت عايشه خلاصه اينكه فضايل حضرت عايشه رضى الله عنها چنان زيادند كه در يك صفحه و يك مقاله جاى نمى گيرند و هرگز نمى توان تمام آنان را يكى يكى ذكر كرد. لذا در اين قسمت به بعضى از فضايلى كه مختص حضرت عايشه بوده‌اند اشاره مى كنيم كه اين افتخارات عبارتند از:
1- عايشه همسر پيامبر در دنيا و آخرت بالاترين افتخارى كه براى حضرت عايشه مى توان ذكركرد اين است كه بنا بر تصريح احاديث و روايات صحيح، حضرت عايشه رضى الله عنها در هر دو جهان به شرف همسرى سرور كائنات، محبوب رب العالمى ن حضرت محمد صلى الله عليه وسلم نايل شده است.
2- نزول وحى درشأن عايشه برائت و پاكدامنى حضرت عايشه رضى الله عنها به وسيله وحى ازبالاى هفت آسمان نازل شد و مسلمانان تا قيامت اين آيات را در نماز و غير نماز تلاوت مى كنند و با هر بار تلاوت، در مقابل هر حرفي، ده ثواب به تلاوت كننده داده مى شود.
3- مبتلا نشدن به شرك و بت پرستى عايشه صديقه رضى الله عنها از لحظه‌اى كه چشم به جهان گشود در خانواده‌اى مسلمان به دنيا آمد و از ابتداى طفوليت با نام “الله” جل‌جلاله آشنا گرديد و از شرك و بت‌پرستى محفوظ ماند و هيچ‌گاه براى غير خدا سر تعظيم فرود نياورد.
4- آوردن سيماى حضرت عايشه توسط جبرئيل قبل از ازدواج پيامبر اكرم صلى الله عليه وسلم با حضرت عايشه رضي‌الله‌عنها، حضرت جبرئيل صورت و سيماى حضرت عايشه را در خواب به آن‌حضرت صلى الله عليه وسلم نشان مى دهد و اعلام مى كند كه اين سيماى شخصى است كه در آينده همسر تو خواهد بود.
5 – حضور درخانه وحى حضرت عايشه درخانه‌اى زندگى مى كرد كه فرشتگان الهى آن را احاطه كرده بودند و بارها وحى در آنجا نازل مى شد، در حالى كه حضرت عايشه صلى الله عليه وسلم در كنار آن‌حضرت صلى الله عليه وسلم نشسته بود.
6- مادر مومنان جهان طبق تصريح آيه قرآن كريم ازواج پيامبر صلي‌الله‌عليه‌وسلم، مادر مومنان هستند. پس به عبارت ديگر تمام مومنان تا قيامت، فرزندان اين محبوبه رسول خدا محسوب مى شوند. و بر هر انسان با حيا و غيرتى لازم است كه احترام و مقام والاى مادر خود را حفظ نمايد.
7- غروب خورشيد نبوت درحجر? عايشه رسول اكرم صلى الله عليه وسلم در روزهاى آخر حيات خود در حجره حضرت عايشه رضى الله عنها اقامت گزيد و با كسب رضايت ديگر همسران، ايام مريضى را درخانه عايشه صديقه گذرانيد و هنگامى كه روح مطهر ايشان به عالم ملكوت پرواز كرد، سر مباركش در آغوش حضرت عايشه صديقه قرار داشت.
8- اتاق عايشه مدفن رسول خدا صلى الله عليه وسلم جسد مبارك پيامبر اكرم صلى الله عليه وسلم در همان اتاقى كه رحلت فرمودند دفن گرديد و اين افتخار نصيب حضرت عايشه رضى الله عنها شد كه رسول خدا صلى الله عليه وسلم تا قيامت مى همان حجره عايشه باشد و هر روز و شب هزاران عاشق شيفته در مقابل درب حجره آن بانوى بزرگوار اسلام، با ادب و احترام ايستاده و بر پيامبر خدا صلى الله عليه وسلم درود فرستاده و براى دو يار در پهلو خوابيده آن حضرت صلى الله عليه وسلم (ابوبكر و عمر) اداى احترام مى كنند.
وفات حضرت عايشه رضى الله عنها زمانى كه پيامبر اكرم صلى الله عليه وسلم رحلت فرمودند، حضرت عايشه رضى الله عنها در اوج جوانى قرار داشت. بعد از رحلت آن حضرت صلى الله عليه وسلم ام المومنين عايشه صديقه حدود چهل سال را در فراق ايشان سپرى كرد و در اين مدت به نشر دين و تعليم روش زندگى پيامبر اكرم صلى الله عليه وسلم به امت پرداخت و شبانه‌روز خويش را وقف خدمات دينى نمود ولى همواره آروزى ملاقات و رسيدن به پيامبر خدا صلى الله عليه وسلم را در سر مى پرورانيد و براى آن، لحظه شمارى مى كرد. تا اينكه بالاخره انتظار به سر آمد و لحظه ملاقات، آن هم بعد از مدت مديدى فرا رسيد و خداوند ايشان را به همسر گرامى اش (پيامبراكرم صلي‌الله‌عليه‌وسلم) و پدر بزرگوارش (ابوبكرصديق رضي‌الله‌عنه) ملحق نمود. آري! حضرت عايشه صديقه بعد از اينكه نيم قرن، امت اسلامى را از علوم و معارف خود مستفيض گردانيد و روش عملى زندگى پيامبر را به امت تعليم داد، درسال 58هـ روز دوشنبه هفدهم ماه رمضان درسن 68سالگى دارفانى را وداع گفت و به ديار باقى شتافت. نماز جنازه اين بانوى بزرگ اسلام، همسر رسول خدا صلى الله عليه وسلم و مادر مومنان جهان، توسط حضرت ابوهريره رضى الله عنها خوانده شد و جسد مباركش در قبرستان بقيع در كنار بقيه ازواج مطهرات به خاك سپرده شد.
