طلب علم از ديدگاه قرآن کریم
کسی که در ادیان و مذاهب جهان اندكي مطالعه نموده و اجمالا سیری کرده باشد، تردید نخواهد داشت که تجلیل و احترامی که اسلام از علم و معرفت کرده و تحریص و ترغیبی که در تحصیل آن به کار بسته، در هیچ آیینی اعم از آیین های آسمانی و غیر آسمانی یافت نمی شود. قرآن کریم است که ندا می کند: » هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَالَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ إِنَّمَا يَتَذَكَّرُ أُولُو الْأَلْبَابِ«
آیا کسانی که می دانند با آنان که نمی دانند برابر می باشند؟ قرآن کریم است که مقام ارجمند علم و دانش را با رساترین ستایش ستوده.
و از کلمات پیغمبر گرامی است که می فرماید: طلب العلم فریضة علی کل مسلم.
آموختن علم بر هر مسلمانی واجب است.همچنین در روایات سلف صالح میخوانیم:» اطلبوا العلم من المهد الی اللحد« [ رضا، محمد رشيد بن علي (المتوفى : 1354هـ) مجلة المنار : ، رقم الجزء8 ورقم الصفحة379 قاهره] و »اطلبوا العلم ولو بالصین. [همان 529 بروايت بيهقي وابن عدي]
از گهواره تا گور به دنبال کسب علم باشید. علم را بیابید اگر چه در چین باشد، ومانند اينها دها احاديث ديگریکی پی دیگر به طلب علم امر میفرماید.
قرآن کریم هم پیروان خود را دستور می دهد: هرگز از جاده علم بیرون نروند و از ظن و شک پیروی نکنند و هر چه را که شنیدند یا دیدند یا به فکرشان رسید بی تامل نپذیرند که مسئول آن خواهند بودآنجا که میفرماید»: وَلَا تَقْفُ مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ إِنَّ السَّمْعَ وَالْبَصَرَ وَالْفُؤَادَ كُلُّ أُولَئِكَ كَانَ عَنْهُ مَسْئُولًا«
چیزی را که به آن علم نداری پیروی نکن، زیرا گوش و چشم و دل از همه شان بازپرسی خواهد شد.
چنانکه روشن شد اسلام پیروان خود را با تمام قوا به آموختن علم و دانش ترغیب و تشویق می کند و از این میان فقه دین را که معارف اعتقادی است و احکام شرعی که قوانین علمی می باشد فرض قرارداده است»: وَمَا كَانَ الْمُؤْمِنُونَ لِيَنْفِرُوا كَافَّةً فَلَوْلَا نَفَرَ مِنْ كُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طَائِفَةٌ لِيَتَفَقَّهُوا فِي الدِّينِ.
(نباید همه پیروان اسلام برای جهاد بیرون روند، بلکه باید از هر فرقه ای د سته ای به آموختن علم دین بپردازند و تبلیغات دینی را به عهده بگیرند).
تعلیم و تربیت، بحث ساختن افراد انسانها است. یک مکتب که دارای هدفهای مشخص است و مقررات همه جانبه ای دارد و به اصطلاح سیستم حقوقی و سیستم اقتصادی و سیستم سیاسی دارد، نمی تواند یک سیستم خاص آموزشی نداشته باشد یعنی مکتبی که می خواهد در مردم طرحهای خاص اخلاقی، اقتصادی ، سیاسی واجتماعي را پیاده کند بالاخره اینها را برای انسانها می خواهد، اعم از اینکه هدف، فرد باشد یا جامعه. در اسلام، هم اصالت فرد محفوظ است و هم اصالت اجتماع یعنی فرد خودش خالی از اصالت نیست پس بالاخره طرحی و برنامه ای برای ساختن فرد وجود دارد اعم از اینکه فرد را باید ساخت برای طرحهایی که برای اجتماع و جامعه است یا فرد را باید ساخت از این نظر که هدف، ساختن افراد است و یا از یک نظر جمعی فرد باید ساخته بشود هم از آن جهت که باید مقدمه ای و ابزاری برای ساختن اجتماع باشد و هم از نظر اینکه خودش هدف است ( مجلة البحوث الإسلامية، الرئاسة العامة لإدارات البحوث العلمية والإفتاء والدعوة والإرشاد المملكة العربية السعوديه الرقم 42 الصفحه 297)
نويسنده: مولوي نورالله كوثر
