د ځان په اړه شيطان انسان ته دوه ډوله فکر ورکوي!

۱- د ځان خوښونې، لويي او تكبر نظر

شيطان انسان ته داسې فكر وركوي چې تل ځان ته د لويي، ځانپالنې او ځان خوښونې په سترګه وګوري. انسان ته وايي وګوره څومره غټ، غټ كارونه كوې- دا كار دې وكړ، هغه كار دې وكړ…په داسې توګه په انسان كې د لويي او تكبر احساس را پيدا كيږي، ځان لوړ ګڼي او نورو ته په ټيټه سترګه ګوري، په حق سترګې پټوي او كه كوم ويران كار وكړي، له توبې او پښيمانۍ څخه ډډه كوي. په دې ورته ځان ټيټ ښكاري چې د چا د درس په حلقه كې كيني او له نورو څه زده کړي.

په ځينو تعليمي حلقو کې مې ليدلي چې ځينې خلک د قران کريم په تلاوت کې غلط شي، خو د دې په ځای چې د تيروتنو د سمون په موخه درس ته ادامه ورکړي، له دې ويرې چې که خلک يې په نيمګړتيا پوه شي، نوم ته به يې زيان ورسيږي، له درس څخه وځي، تر دې چې د ژوند تر پايه يې هغه نيمګړتيا پاتې شي. خو که چيرې دی لږ فکر وکړي، پوه به شي چې دا نن چې څوک قران کريم دومره په مناسبه او سمه توګه تلاوت کوي، يو وخت د همده په څير وو خو د وخت په تيريدو يې زده کړ.

شاعر وايي:

فمها تکن عند امرئ من خليقه

وان خالها تخفی علی الناس تعلم

(که هر څو يې پټوي کله پټيږي په عيبو خلک هرومرو خبريږي)

که انسان فکر وکړي چې خپل عيب او بد اخلاق به له خلکو پټ وساتم، خلک هرومرو پرې پوهيږي. له دې کبله بايد انسان تل هڅه وکړي چې د خپل عيب د پټولو پر ځای د هغه د سمولو او اصلاح کولو له پاره مټې راونغاړي او له ځانه يې لرې کړي.

۲- د ځان د ټيټ او سپک ګڼلو نظر

شيطان انسان ته وايي چې ته بايد متواضع واوسې، هر څوک چې د خدای له پاره تواضع وکړي خدای يې مرتبې لوړوي. ته د دې کارونو د تر سره کولو وس او وړتيا نه لرې. ته نه شې کولای دا دروند پيټی پورته کړې نو په دې کارونو غرض مه لره. دې کارونو ته الله د لوړو استعدادونو خلک پيدا کړي دا د هغوی کار دی. په دې توګه شيطان، انسان له خپل اصلي رسالت او مسؤليت څخه لرې کوي. د تواضع له لارې پرې بريد کوي. تر دې حده د ځان په اړه منفي او ټيټ نظر ورکوي چې په پای کې له خپلو استعدادونو د ګټې پورته کولو وړتيا له لاسه ورکړي او نه شي کولی چې خپلې خدای ورکړې وړتياوې په کار واچوي. دا د تواضع نښه نه ده بلکې له مسؤليتونو څخه تيښته کول دي او له واجباتو څخه سرغړونه. مونږ ته چې الله کومې وړتياوې راکړي، په اړه يې پوښتل کيدونکي يو، بايد ګټه ترې پورته کړو او که چيرې يې په کار وا نه چوو، نو د قيامت په ورځ به د ورکړل شويو نعمتونو په اړه خامخا پوښتل کيږو.

شيطان انسان ته وايي چې ميدان له تا څخه غوره کس ته پريږده، د دين لور ته بلنه ډير شريف او سپيڅلی کار دی او دا يوازې وتلي او ممتاز کسان کولی شي چې د ګوتو په شمار دي. شيطان يو بل ډول انديښنه وراچوي چې د دې احساس په پياوړتيا کې مرسته کوي، داسې چې که په کوم کار کې تيروځي، نو داسې فکر ور کوي چې په هر شي کې تيرووځي. د يوې تيروتنې له کبله پر ټول ځان پريکړه کول هم د شيطان د ننوتلو له لارو څخه يوه لاره ده.

ځينې وختونه شيطان، انسان دې ته اړ کوي چې ځان ته په سپکه سترګه وګوري، ځان بې وسه وګڼي. ان تر دې چې له خپل عقل او فهم څخه هم ګټه نه اخلي. داسې دريځ خپلوي چې د پيښو په اړه پر خپل فکر هيڅ باور نه لري. له ځان څخه پوښتي چې زه چيرته او هغه شيخ چيرته؟ زه چيرته او هغه عالم چيرته؟ خپل عقل لرې چيرته په تيګه کيږدي. په خپله اصلاً هيڅ فکر نه کوي، څه چې ور ته استاذ يا شيخ وايي هماغه سر ته رسوي. هماغه ور ته حق ښکاري چې شيخ يې ور ته وايي او له هغې پرته نور هر څه ناسم بولي. د انسانانو لوی ګڼل، د هغوی سپيڅلتيا ثابتول او د انسانانو عبادت له همدې ځايه پيليږي.

سمه لاره دا ده چې مونږ شريعت ته ور وګرځو. زمونږ بيلګه انسان څخه تيروتنه شونې ده. ځکه نو بايد بشري احکام له الهي احکامو (قران) او له سپيڅلو نبوي احاديثو سره پرتله شي. هره خبره چې له دې دوو معيارونو سره سمه وي، ويې منو او چې مخالفه يې وي هاخوا يې وغورځوو.

اووم: د شک او زړه نازړه توب راپيدا کول

د انسان په زړه کې د شک او دوه زړيتوب را پيدا کول هم د شيطان د ننوتلو له لارو څخه يوه خطرناکه لاره ده. خو دا څنګه راپيدا کيږي؟

شيطان له ديني پلوه د يوې سمې لارې په اړه شک ورغورځوي. مثلاً يو نيک او صادق انسان چې د خدای په سمه لاره روان وي، کله چې خپل شا او خوا ته ګوري چې نور ټول خلک يو ډول کارونه کوي او دی بل ډول، نو شيطان يې په زړه کې وسوسه ور اچوي او ور ته وايي چې: دا نور ټول خلک دوزخيان دي او يوازې ته جنتي يې؟

پر ځای دريځ دا دی چې سړی بايد ډيروالی او کموالی د حق له پاره معيار و نه ګرځوي. حق هغه څه دی چې د الله او د هغه د رسول له لارښوونو سره برابر وي.

په همدې ډول د جماعت معيار ډيروالی نه، بلکې له حق سره موافقت دی که څه هم چې يو تن وي.

الله جل جلاله خپل وروستني پيغمبر ته فرمايي:

وَمَا أَكْثَرُ النَّاسِ وَلَوْ حَرَصْتَ بِمُؤْمِنِينَ [يوسف: ۱۰۳]

ژباړه: (خو ته که هر څومره وغواړې له دوی نه زیاتره خلک منونکي نه دي).

د نعيم بن حماد په نوم يو تابعي وايي چې جماعت هغه څه دی چې د الله له اطاعت سره موافق وي. کله چې جماعت فاسد شي، ته بايد د هغه څه پيروي وکړې چې له فاسد کيدلو مخکې يې جماعت کوله. که څه هم چې ته يوازې يې، په دې وخت کې ته جماعت يې…يو کس غواړي صدقه ورکړي او کله چې دی صدقه ورکوي نو په دې وخت کې ناڅاپه د بل چا پرې پام کيږي. دی فکر کوي که اوس دا صدقه ورکړم دا سړی به فکر کوي چې ما دا صدقه د ځان ښودنې په موخه ورکړه. له دې څخه غوره ده چې بيخي يې ور نه کړم!!!

د شک او ترديد په اړه د شيطان له چلونو څخه يو دا دی چې له انسان سره د خپل نيت په اړه بدګُماني پيدا کوي. ور ته وايي چې ته ځان ښودونکی يې او د ځان ښودنې په خاطر دغه کار تر سره کوې. ته منافق يې او دا کار د خلکو له پاره کوې، نه د خدای له پاره. دا او دې ته ورته نور شکونه شيطان يوازې او يوازې د دې له پاره انسان ته ور اچوي چې له نيک عمل څخه يې منع کړي.

کولی شو يوه بله بيلګه په دې توګه راوړو: يو کس غواړي صدقه ورکړي او کله چې دی صدقه ورکوي نو په دې وخت کې ناڅاپه د بل چا پرې پام کيږي. دی فکر کوي که اوس دا صدقه ورکړم دا سړی به فکر کوي چې ما دا صدقه د ځان ښودنې په موخه ورکړه. له دې څخه غوره ده چې بيخي يې ور نه کړم!!!

دا زمونږ دنده ده چې د خپل نيت په اړه خپل وجدان ته وګرځو او هغه وپوښتو دغه کار چې مونږ يې سر ته رسول غواړو د چا له پاره دی؟ (که د خدای له پاره وي نو غوره دا ده چې تر سره يې کړو که څه هم چې بل څوک مو وګوري او که د خدای له پاره نه وي نو بايد خپل نيت سم کړو).

تابعي ابراهيم بن ادهم وايي چې د رسول الله صلی الله عليه وسلم ديرش اصحاب مې ليدلي او ټول يې له دې کبله په انديښنه کې وو چې هسې نه چې څه کار له خدايه پرته د بل چا په خاطر ترې تر سره نه شي.

دا په ځای ده چې خپل نيت ته مراجعه کول يو اړين کار دی، ولې د دې معنی هيڅکله دا نه شي کيدای چې سړی دې هغه غوره کار پريږدي، بلکې د دې معنی دا ده چې انسان بايد هغه کار تر سره کړي او له پخوا يې زيات تر سره کړي.

حارث بن قيس رضی الله عنه وايي چې هر کله شيطان د لمانځه د اداکولو پر وخت انديښنه در واچوله، نو ته ور ته ووايه چې ته رياکار يې، او خپل لمونځ دې نور هم اوږد کړه.

اتم: ويرول يا ډارول