لکه څنګه چې یوه ودانۍ په ستنو ولاړه وي، همداسې د اسلامي عقیدې ودانۍ هم په شپږو بنسټیزو ستنو (بناوو) ولاړه ده. دا بناوې د “حدیث جبرائیل” په نوم مشهور حدیث کې په ډېر وضاحت سره بیان شوې دي. کله چې حضرت جبرائیل (ع) د انسان په بڼه رسول الله (ص) ته راغی او د ایمان په اړه یې پوښتنه وکړه، نو رسول اکرم (ص) په ځواب کې وفرمایل:

“أَنْ تُؤْمِنَ بِاللَّهِ وَمَلَائِكَتِهِ وَكُتُبِهِ وَرُسُلِهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَتُؤْمِنَ بِالْقَدَرِ خَيْرِهِ وَشَرِّهِ”

ژباړه: “ایمان دا دی چې ته پر الله (ج) ایمان ولرې، د هغه پر ملائکو، د هغه پر کتابونو، د هغه پر رسولانو، د اخرت پر ورځ او د تقدیر پر خیر او شر (چې هر څه د الله له لوري دي) ایمان ولرې.”

دلته د ایمان دغو شپږو بناوو ته لنډه کتنه کوو:

۱. پر الله (ج) ایمان لرل

دا د ایمان لومړۍ او تر ټولو مهمه بنا ده. پر الله (ج) د ایمان معنا دا ده چې باور ولرو الله یو دی، شریک نه لري، هغه د ټول عالم پیدا کوونکی، پالونکی او واکمن دی. عبادت یوازې د هغه حق دی او د هغه نومونه او صفتونه هماغسې ومنو لکه څنګه چې په قرآن او حدیث کې راغلي دي.

۲. د الله (ج) پر ملائکو ایمان لرل

ملائکې د الله (ج) نوري مخلوقات دي چې نه نافرماني کوي او تل د الله (ج) په عبادت او د هغه د امرونو په پلي کولو بوختې وي. پر دوی ایمان لرل پدې معنا دي چې د هغوی په شتون باور ولرو او دا ومنو چې هغوی بېلابېلې دندې لري لکه پیغمبرانو ته وحې راوړل، د انسانانو اعمال لیکل او نور.

۳. د الله (ج) پر کتابونو ایمان لرل

الله (ج) د انسانانو د لارښوونې لپاره وخت په وخت پر خپلو پیغمبرانو کتابونه رالېږلي دي. موږ باید په ټولو اسماني کتابونو (لکه تورات، زبور، انجیل او قرآن) ایمان ولرو. خو دا باور هم اړین دی چې قرآن کریم وروستی، بشپړ او تر قیامته پورې له هر ډول بدلون څخه خوندي کتاب دی او د پخوانیو ټولو کتابونو ځای یې نیولی دی.

۴. د الله (ج) پر رسولانو ایمان لرل

الله (ج) د بشریت د لارښوونې لپاره له حضرت ادم (ع) څخه نیولې تر حضرت محمد (ص) پورې ډېر پیغمبران رالېږلي دي. پر ټولو رسولانو ایمان لرل فرض دي. خو دا عقیده هم ضروري ده چې حضرت محمد (ص) د الله (ج) وروستی پیغمبر (خاتم النبیین) دی او له هغه وروسته بل نبي یا رسول نه راځي.

۵. پر اخرت (قیامت) ایمان لرل

د اخرت پر ورځ ایمان لرل پدې معنا دي چې باور ولرو دا نړۍ یوه ورځ پای ته رسېږي، ټول انسانان به له مرګ وروسته بیا ژوندي کېږي، د خپلو اعمالو حساب به ورکوي او د خپلو کړنو له مخې به یا ابدي جنت ته ځي او یا به دوزخ ته. دا باور انسان له ګناهونو څخه ساتي او نیکو کارونو ته یې هڅوي.

۶. پر تقدیر (قضا او قدر) ایمان لرل

د تقدیر معنا دا ده چې په کائناتو کې هر څه چې کېږي، که خیر وي او که شر، ټول د الله (ج) په علم، اراده او تقدیر سره کېږي. خو په ورته وخت کې الله (ج) انسان ته د انتخاب او عمل واک ورکړی دی او د همدې انتخاب له امله به د خپلو اعمالو مسئول وي. نو تقدیر د جبر معنا نه لري، بلکې د الله (ج) د مطلق علم او واکمنۍ ښکارندويي کوي.