حکم واجب چیست؟
سوال:
１- آیا واجب حکم خداوند است یا عملی که رسول الله صلی الله علیه وسلم که هیچ گاه آن راترک نه نموده؟ و همچنان واجب را تعریف نماید.
ځواب:
1- براي اثبات احكام دليل نياز مي باشد و براي اثبات احكام به كتاب الله متعال رجوع صورت مي گيرد، و همچنان در صورت نيافتن آن در كتاب الله به سنت رسول الله بايد رجوع صورت گيرد. الله متعال اطاعت از رسول خود را در واقع اطاعت از خود گفته است و گفتار ايشان را وحي خوانده است. الله متعال مي فرمايد: ( اَطیعوا الله واَطیعوا الرسول ) النساء 59
يعني ازالله و از رسول الله اطاعت نماييد.
همچنان می فرماید: ( وما نهاکم عنه فانتهوا) الحشر 7
ترجمه: از آنچه که شما را (رسول الله) منع می نماید خود را دور سازید.
حاکم حقیقی تنها الله متعال است و رسول الله صلی الله علیه وسلم مبین و مبلغ و تفسیرکننده دساتیر پروردگار و فرستاده اوتعالی است، طوری كه الله متعال مي فرمايد: (وأنزلنا اِلیک الذکر لتبین للناس مانزل اِلیهم) النحل ۴۴ .
ترجمه: ما برای تو (ای محمد) ذكر(قرآن) را نازل كرده ايم تا براي مردم بيان كنی آنچه كه به آنها نازل شده است.
همچنان الله متعال می فرماید: (یا آیها الرسول بلغ ما أنزل اِلیک من ربک) المائده ۶۷ .
ترجمه: ای فرستاده الله بیان و برسان آنچه را که برای تو از سوی پروردگارت نازل گردیده است.
حاصل بحث اين است:
حاكم تنها الله است و مصدر و منبع تشريع احكام تنها الله متعال است، همان احكامي درست و صحت است كه از سوي الله متعال باشد و تشريع همان است كه از سوي همان ذات يكتا باشد.
قرآن كريم به اين قضيه شهادت مي دهد و بر آن امت اسلامي نيز اجماع كرده اند. خداوند مي فرمايد: ان الحكم الا لله. سوره انعام.
ترجمه: بدون ترديد حكم تنها از آن الله متعال است.
رسالت رسولان و پيامبران الله متعال همانا رساندن احكام او تعالي و در صحنه عمل، نمونه كامل انجام دهنده آن احكام بودند و پيروي از آنها بدون شك نيك بختي و سعادت دنيا و آخرت را بدنبال دارد.
محمد صلي الله عليه وسلم پيامبرصداقت الهي بوده و سلسله آمدن پيامبران به ايشان خاتمه پذيرفته است و تا قيامت شريعت او معمول و قابل تطبيق مي باشد.
رسالت و وظيفه مجتهدين و فقهاي امت شناخت احكام الله متعال و آشكار نمودن آن براي امت مي باشد، چون پس از رسول الله صلي الله عليه وسلم ديگر پيامبري از سوي اوتعالي نمي آيد، بناء، وظيفه تبليغ دين و گسترش بخشيدن آن بالاي امت مسلمه به ويژه بالاي علما و فقهاي اين امت گذارده شده است.
فرض، واجب، سنت و مندوب همه احكامي از سوي الله متعال است كه به واسطه رسول الله صلي الله عليه وسلم براي امت رسانده شده است.
واجب يك حكمي از احكامي تکليفي خداوند است، حكم الله متعال خطابي است كه بر افعال افراد مكلف مربوط مي گردد، به گونه ي كه يايد اين افعال را به طور لزوم ادا نمايند و از آن سركشي نكنند.
در ميان واجب و فرض به نزد جمهوري علما تفاوت وجود ندارد، به نزد احناف، براي اثبات يك حكم دليل قطعي الثبوت نباشد، مثلاً توسط خبر واحد حكمي ثابت گردد، همان حكم با وجود اين، حاكم به طور لزوم خواسته باشد كه آن حكم انجام داده شود، آن را واجب مي گويند.
