حکم نامگذاری فرزندان با نام های غیر عربی (قرضاوي)

پرسش:
من مردی مسلمان هندی تبار هستم که در دوحه زندگی می کنم. خداوند متعال نوزادی به ما ارزانی کرده است. خانواده ام در نامگذاری این نوزاد اختلاف نظر دارند؛ بعضی از آنان می خواهند نام هندی که یک سنت خانوادگی است برای او بگذارند و بعضی مخالف چنین نامی هستند و می گویند جز نام اسلامی که بین مسلمانان شایع و معروف باشد، مانند نام پیامبران، اصحاب و عالمان و صالحان مشهور، نباید برای نوزاد انتخاب کرد و گذاردن نام هندی (غیر عربی ) برای نوزاد، حرام است. اختلاف و بگو و مگو در این مورد بین افراد خانواده بالا گرفته است و جز حضرت عالی مجتهدی که بر حسب دلایل شرعی فتوا صادر کند نیافتیم. خواهشمند است سوال ما را فراموش نکنید و پاسخ شرع را به سوال ما بفرمایید. خداوند به شما جزای خیر بدهد.

پاسخ:
حکم اسلام به وجوب برگزیدن نام های عربی یا غیر عربی برای فرزندان، مذکر یا مؤنث نیست، بلکه چنین مسأله ای را به خود خانواده واگذار کرده است و از آنان می خواهد که در نامگذاری فرزندان خود از نام های نیک استفاده کنند. اما اسلام اصولی برای نامگذاری کودک قائل است:
1- نام، نیک باشد به طوری که مردم آن را قبیح و زشت نشمارند و کودک پس از بزرگ شدن و به حد بلوغ رسیدن از آن اکراه نداشته باشد. در ضمن نام شخصی نباشد که بر فسق و فجوردر میان مردم شهر است و امثال آن، این گونه اسامی برای نامگذاری مناسب نیست. پیامبر گرامی (صلی الله علیه واله و سلم) نام های زشت را به نام های نیک تغییر می داد. ایشان نام «قلیل» را به «کثیر» و نام «عاصیه» را به «جمیله» تغییر دادند.
2- نام، بیانگر پرستش غیر خدا نباشد؛ مانند: عبد الکعبه یا عبد النبی، یا عبد الحسین و امثال آن. ابن جزم روایت می کند که امت بر تحریم هر گونه نامی که بیانگر پرستش غیر خدا باشد، جز «عبدالمطلب» اجماع دارند. نام هایی که میان غیر عرب معروف است، مانند غلام احمد، غلام علیف غلام گیلانی و امثال آنها از جمله ی نام های حرام هستند.
3- نام، بیانگر تکبر، عظمت و خود برتر بینی نباشد. در حدیث صحیح روایت شده که پیامبر گرامی (صلی الله علیه واله وسلم) می فرماید:
«أخنَعُ إسمٍ عندَ الله یَومَ القِیامَةِ رَجُلٌ تُسَمی مَلِکُ الأملاک، لا ملک الا الله»
(زشت ترین نام نزد خداوند متعال در روز قیامت مردی است که خود را شاه شاهان، شاهنشاه نام نهاده باشد، در صورتی که فقط خداوند متعال مالک و صاحب این جهان است.)
همچنین نامگذاری با یکی از نام هایی که مختص خداوند متعال باشد (اسماءالله الحسنی) مانند: رحمان، رحیم، مهیمن، جبار، متکبر، خالق، بارئ و امثال آن حرام است. به همین ترتیب، نام گذاری با نام هایی که مختص خداوند متعال نیستند، اما علامت معرفه دارند، مانند: العزیز، الحکیم، العلی، الحلیم و امثال آن جایز نیست، ولی توصیف اشخاص با اسامی به صورت نکره هیچ اشکالی ندارد، و همان طور که شاهد هستید نام هایی چون : علی و حکیم نام اصحاب پیامبر بود یا اسامی دیگر مانند: عزیز، حلیم، رؤوف، کریم، رشید، هادی، نافع و امثال آن که از این قبیل است.
4- سنت است که تسمیه ی اشخاص با یکی از نام های پیامبران و صالحان باشد، تا از یک طرف یادی از آن بزرگان گردد و از طرف دیگرسبب تشویق و ترغیب و پیروی از آنان شود.
یا تسمیه با نام هایی که بیانگر پرستش خداوند متعال است، باشد در حدیث نبوی روایت شده که:
«أحَبُ الأسماء اِلَی الله عَبدُ الله و عَبد الرحمن»
(خوشایندترین نام ها در پیشگاه خداوند متعال عبدالله و عبدالرحمان است.)
سایر نام های نیک، از این قبیل می باشد مانند: عبدالعزیز، عبدالعلیم، عبدالخالق، عبدالمالک، عبدالواحد و امثال آن بر آن قیاس می شود.
5- تا آن جا که من اطلاع دارم، هیچ فقیهی نام گذاری اشخاص را با یکی از نام های غیر عربی- اگر آن نام در آن زبان نیکو باشد- ممنوع ندانسته است. بسیاری از مسلمانان پس از آن که اسلام را پذیرفتند بر نام های غیر عربی خود باقی ماندند، با وجود این که در محیطی عربی بودند. نمونه ی بارز آن «ماریه»ی قطبی مادر ابراهیم پسر پیامبر گرامی (صلی الله وآله و علیه و سلم) است، که با همان نام قطبی مصری در میان مسلمانان مشهور است. وقتی که به اسامی اصحاب و تابعان آنان نظری بیافکنیم، در می یابیم که نام آنان یا در اصل نام گیاهان است، مانند: طلحة، سلمة، حنظلة و… یا از نام های حیوانات و پرندگان است، مانند: فهد، اسد، هیثم، صقر و… یا از نام جمادات و اشیای طبیعی است، مانند: بحر، جبل، صخر و… یا از اوصاف مشتق شده است، مانند: عامر، سالم، عمر، سعید، فاطمة، عائشة، صفیة، میمونة و… یا نام یکی از پیامبران و صالحان پیشین است، مانند: ابراهیم، اسماعیل، یوسف، موسی، مریم و…
در پرتو چنین اصولی است که پی می بریم هر مسلمان می تواند از نام های عربی و غیرعربی برای نام گذاری فرزندش استفاده کند.

اصلاح انلاین څخه