به خانمش گفته: اگر فلان کار را کردی طلاق هستی وخانم همان كار را كرده آيا طلاق صورت گرفته؟

که یو څوک خپلې حامله دارې ښځې ته ووایې : كه دې فلانكى كار وكړ نو ته طلاقه يې(یانې که دسهار لمونځ نه بعد ویده شوې په ما طلاقه یې که هغه ویده شي طلاق واقع كيږي کنه) کوم طلاق واقع كيږي آيا رجوع کولی شی څومره وخت بعد؟

جواب: استاد فضل الله ممتاز

الحمد لله والصلاة والسلام على رسول الله، أما بعد،،
متأسفانه كه چنين واقعات ناگوار را زياد ميشنويم هستند اشخاص وافراد كه كلمه طلاق را به زبان مياورند واين زندگي مقدس را به بازي ميگیرند وفراموش كردند كه الله متعال زندگي خانوادگي زن وشوهر را به ميثاق غليظ يعني رابطه بسيار محكم توصيف كرده : ” وَقَدْ أَفْضَى بَعْضُكُمْ إِلَى بَعْضٍ وَأَخَذْنَ مِنْكُمْ مِيثَاقًا غَلِيظًا ” يعني شما شوهر وزن به تنهائي يكجا شديد ومباشرت كرديد، همبستري كرديد..ونيز اسرار خاص يكديگر را ميدانيد ويک بديگر لباس بوديد نظر به نص قرآني : ” هُنَّ لِبَاسٌ لَكُمْ وَأَنْتُمْ لِبَاسٌ لَهُنَّ ” وبايد اين عهد وميثاق محكم را احترام كنيد وبي نهايت صبر، شكيبائي وبردباري داشته باشيد.

بايد مسلمان عاقل اهميت زندگي خانوادگي را درک كند كه اگر كلمه طلاق را به زبان مياورد نتائج بس برزگ وسنگین بر آن مرتب مي شود وزندگي شان تباه شده وخانواده شان از بين ميرود..

حالا كه اين شخص كه بر خانم خود شرط گذاشته كه اگر فلان كار را كردي طلاق هستی..وخانم دانسته ويا نادانسته همان كار را انجام داده به اين معنى كه طلاق واقع شده ودر حالت كه كاملا سر هوش وعقل بوده.

اين را فقهاء طلاق معلق به شرط مي نامند يعني در صورت تحقق شرط گذاشته شده از طرف شوهر طلاق واقع مي شود نزد جمهور فقهاء كه فقهاي احناف هم شامل جمهور است..اما كدام طلاق واقع شده بائن كبرى، بائن خفيفه، يا طلاق رجعي..اين مسأله هم به الفاظ استعمال كرده شده از طرف شوهر تعلق ميگيرد كه اگر يک بار گفته باشد طلاق رجعي واقع مي شود وخانم بعد از انجام همان كارطلاق رجعي شده وعدت خود را فورا شروع كه سه طهر است از سه حيض وعادت ماهوار است كه در شرائط فعلي سه ماه ميباشد يعني پاک شدن از عادت ماهوار سومي واگر عادت ماهوار نداشته باشد تكميل كردن سه ماه كامل شرط است..واگر حامله باشد با ولادت طفل عدتش تكميل مي شود.

ودر اين مدت در خانه شوهر مي بوده باشد كه امكان رجعت يعني پشيماني شوهر از طلاق زياد است ..ودر همين مدت قبل از خارج شدن زن از عدت شوهر مي تواند كه رجعت كند يعني پشيمان شود وبراي خانمش بگويد كه من از طلاق پشيمان هستم، خانمم هستي، ويا اينكه همرايش همبستري كند به نيت پشيماني از طلاق در اينجا رجعت حاصل مي شود.

سنت اين است كه دو شاهد عدل وعدالت كار حضور يابند وشاهدي بدهند كه شوهر خانم خود را رجعت كرده واز طلاق خود پشيمان است تا اينكه مردم خبر شوند وكسي طمع خواستگاری اين خانم را نكند ويا اينكه منتظرش نباشد ودر آينده نزاع وجنجال واقع نشود.

الله متعال در قرآن كريم رهنمائي نموده وفرموده است: ” فَإِذَا بَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَأَمْسِكُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ أَوْ فَارِقُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ وَأَشْهِدُوا ذَوَيْ عَدْلٍ مِنْكُمْ” وقت كه به تكميل كردن مدت ميرسند يا آنها را بخوبي نگهداري كنيد ويا اينكه به شيوه خوب ترک كنيد واز اشخاص امانت كار وعادل شاهدان داشته باشید..
اما اگر خانم از عدت خارج شود وشوهر پشيمان نبوده ورجعت نكرده باشد در اين صورت طلاق بائن واقع مي شود البته از يک طلاق ويا دو طلاق كه بايد دوباره او را خواستگاري نموده ونكاح كند با تمام شرائط نكاح به حضور ولي امر ورضايت وايجاب وقبول وزن وشوهر وشاهدي دو شاهد عدل وتعيين كردن مهر.

اما اگر طلاق سومي را داده باشد در اين صورت بائن كبرى واقع مي شود كه زن وشوهري هردو كاملا ختم مي شود تا اينكه از شوهر دومي طلاق نشود وعدت را تكميل نكند شرعا حق ندارد كه با شوهر اولي او را نكاح كند، الله متعال فرموده است: ” فَإِنْ طَلَّقَهَا فَلَا تَحِلُّ لَهُ مِنْ بَعْدُ حَتَّى تَنْكِحَ زَوْجًا غَيْرَهُ ” .

اما نظر شيخ الاسلام ابن تيميه وبعض فقهاي معاصر اين است كه اگر تهديد كرده وترسانده بوده ودر نيتش طلاق نبوده كفاره قسم بدهد..اصلا طلاق واقع نشده. وكفاره قسم عبارت است از يک وقت نان دادن ده مسكين وفقير، ويا يک جوره كالا گرفتن براي شان، ويا اينكه يک غلام را آزاد كند از غلامي كه در شرائط فعلي ممكن ميسر نباشد.. واگر يكي از اين سه كار را نتواند سه روز روزه پي درپي بگيرد.

وبعد از مطالعه دقيق وبحث وبررسي من خودم اين را ترجيج ميدهم كه مسأله به نيت شوهرش تعلق دارد اگر نيتش تنها طلاق رجعي بوده درينجا طلاق رجعي واقع شده ..واگر به گفتن سه طلاق.. طلاق بائن را نيت كرده همان بائن واقع شده ..اگر تنها تهديد وترساندن خانمش را نيت كرده كفاره قسم بدهد واصلا طلاق واقع نشده زيرا نيت هم نقش اساسي دارد در همه عبادات، معاملات ومسائل خانوادكي.

باز هم تاکید می شود که در مسائل خانوادگي وطلاق بسيار مسائل پوشيده ميماند ومستفتي به مفتي به شكل درست وضاحت كرده نمي تواند لهذا اين تنها يک رهنمائي شرعي است وآنها بايد به محكمه شرعي رجوع كنند تا اينكه در حرام واقع نشوند.