ایثارگری در آیات قرآن کریم:

ایثارگری از بهترین اخلاق اسلامی به شمار می رود، و یکی از مراتب بلند بذل و منزلت بزرگی از منازل عطاء و بخشش می باشد؛ از همین روی الله متعال دارندگان این خوی نیکو را ستایش کرده و آنها را در دنیا و آخرت رستگار خوانده است:
(1) الله متعال می فرماید:« وَالَّذِينَ تَبَوَّؤُوا الدَّارَ وَالإِيمَانَ مِن قَبْلِهِمْ يُحِبُّونَ مَنْ هَاجَرَ إِلَيْهِمْ وَلا يَجِدُونَ فِي صُدُورِهِمْ حَاجَةً مِّمَّا أُوتُوا وَيُؤْثِرُونَ عَلَى أَنفُسِهِمْ وَلَوْ كَانَ بِهِمْ خَصَاصَةٌ وَمَن يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ [الحشر: 9].یعنی: و [نيز] كسانى كه قبل از [مهاجران] در [مدينه] جاى گرفته و ايمان آورده‏اند هر كس را كه به سوى آنان كوچ كرده دوست دارند و نسبت به آنچه به ايشان داده شده است در دلهايشان حسدى نمى‏يابند و هر چند در خودشان احتياجى [مبرم] باشد آنها را بر خودشان مقدم مى‏دارند و هر كس از خست نفس خود مصون ماند ايشانند كه رستگارانند.

(2) همچنان او تعالی فرموده است:« وقال الله تعالى: لَن تَنَالُواْ الْبِرَّ حَتَّى تُنفِقُواْ مِمَّا تُحِبُّونَ وَمَا تُنفِقُواْ مِن شَيْءٍ فَإِنَّ اللّهَ بِهِ عَلِيمٌ»[آل عمران: 92] یعنی: هرگز به نيكوكارى نخواهيد رسيد تا از آنچه دوست داريد انفاق كنيد و از هر چه انفاق كنيد قطعا خدا بدان داناست .

(3) وفرموده است:« لَّيْسَ الْبِرَّ أَن تُوَلُّواْ وُجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ وَلَـكِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ وَالْمَلآئِكَةِ وَالْكِتَابِ وَالنَّبِيِّينَ وَآتَى الْمَالَ عَلَى حُبِّهِ ذَوِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينَ وَابْنَ السَّبِيلِ وَالسَّآئِلِينَ وَفِي الرِّقَابِ وَأَقَامَ الصَّلاةَ وَآتَى الزَّكَاةَ وَالْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذَا عَاهَدُواْ وَالصَّابِرِينَ فِي الْبَأْسَاء والضَّرَّاء وَحِينَ الْبَأْسِ أُولَـئِكَ الَّذِينَ صَدَقُوا وَأُولَـئِكَ هُمُ الْمُتَّقُونَ» [البقرة: 177]

یعنی: نيكوكارى آن نيست كه روى خود را به سوى مشرق و [يا] مغرب بگردانيد بلكه نيكى آن است كه كسى به خدا و روز بازپسين و فرشتگان و كتاب [آسمانى] و پيامبران ايمان آورد و مال [خود] را با وجود دوست داشتنش به خويشاوندان و يتيمان و بينوايان و در راه‏ماندگان و گدايان و در [راه آزاد كردن] بندگان بدهد و نماز را برپاى دارد و زكات را بدهد و آنان كه چون عهد بندند به عهد خود وفادارانند و در سختى و زيان و به هنگام جنگ شكيبايانند آنانند كسانى كه راست گفته‏اند و آنان همان پرهيزگارانند.

(4) ودر جای دیگری فرموده است:« عَيْنًا يَشْرَبُ بِهَا عِبَادُ اللَّهِ يُفَجِّرُونَهَا تَفْجِيرًا يُوفُونَ بِالنَّذْرِ وَيَخَافُونَ يَوْمًا كَانَ شَرُّهُ مُسْتَطِيرًا وَيُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَى حُبِّهِ مِسْكِينًا وَيَتِيمًا وَأَسِيرًا إِنَّمَا نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لا نُرِيدُ مِنكُمْ جَزَاء وَلا شُكُورًا »[الإنسان: 6-9]. یعنی: چشمه‏اى كه بندگان خدا از آن مى‏نوشند و [به دلخواه خويش] جاريش مى‏كنند ، [همان بندگانى كه] به نذر خود وفا مى‏كردند و از روزى كه گزند آن فراگيرنده است مى‏ترسيدند، و به [پاس] دوستى [خدا] بينوا و يتيم و اسير را خوراك مى‏دادند، ما براى خشنودى خداست كه به شما مى‏خورانيم و پاداش و سپاسى از شما نمى‏خواهيم.

ایثار گری در احادیث نبوی:

(1) از ابوموسی اشعری رضی الله عنه روایت است که گفت: رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند:« هرگاه یکی از زنان اشعری در غزایی بیوه می گردد، یا خوراکه خانواده هاشان در مدینه کم می شود، آنچه از خوراکه دارند روی یک فرش می ریزند وسپس آن را با یک ظرف مساویانه تقسیم می کنند، آنها از من اند ومن از آنها هستم».

(2) از ابو هریره رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: «غذای یک تن برای دو تن کفایت می کند، وغذای دو نفر برای سه نفر کافی می باشد، وغذای سه نفر به چهار تن بسنده خواهد بود»

(3) از ابو هریره رضی الله عنه روایت است که گفت: مردی نزد پیامبر صلی الله علیه وسلم آمد و پرسید: ای رسول الله، کدام صدقه پاداش بزرگ تر دارد؟ فرمود: در حالی صدقه بدهی که صحتمند و بخیل باشی، ترس فقر ترا پریشان کرده باشد، و به ثروتمندی هم امیدوار باشی، صدقه دادن را تا زمان دم به گلو رسیدن به تأخیر نیفگنی، و بگویی: برای فلان شخص این اندازه، برای فلانی این اندازه بدهید، و برای فلانی این اندازه…»

ابن بطال در این مورد گفته است: کارهای نیک هر اندازه که دشوار باشد پاداشش بزرگ خواهد بود، زیرا انسان صحتمند بخیل وقتی که از فقر ترس دارد، وبه ثروتمند شدن امیدوار است، نفقه کردن بر وی دشوار تمام می شود، وشیطان او را وسوسه می کند که عمر طولانی خواهد داشت و فقر ممکن است که گریبانگیرش شود، وکسی که در این چنین حالی نفقه می کند و بخشش می داشته باشد، او در واقع امر رضای پروردگار را می خواهد، وثواب او تعالی را بر هوای نفس خویش ترجیح می دهد.