د مریخ په اړه څیړنې
د مریخ په اړه څېړنې: د انسانیت لپاره د راتلونکي نوي کور پلټنه
مقدمه
مریخ، چې د “سرې سیارې” په نوم پېژندل کېږي، د لمر د نظام څلورمه سیاره ده او د خپل ځانګړي سور رنګ له امله د خلکو پام ځان ته راګرځولی دی. د دې سیارې د مطالعې لپاره ساینسپوهانو په تېرو څو لسیزو کې بېلابېلې هڅې کړې دي. د مریخ په اړه څېړنې د دې لپاره ترسره کېږي چې د هغې د چاپېریال، سطحې او د ژوند امکانونو په اړه لا ډېره پوهه ترلاسه شي.
دا څېړنې د انسانانو لپاره د دې سیارې د احتمالي استوګنې ارزونه هم کوي. په دې مقاله کې به د مریخ په اړه د ترسره شوو څېړنو په اړه تفصیلي معلومات وړاندې شي او د دې په اهمیت او راتلونکي کې د بشري ژوند لپاره په ګټو خبرې وشي.
د مریخ عمومي پېژندنه
مریخ د لمر د نظام څلورمه سیاره ده چې د ځمکې په پرتله شاوخوا نیمایي اندازه لري. د دې سیارې سطحه د یخې دوړې، شګو او اوسپنې اکسايډ پوښلې ده، کوم چې دې ته یې ځانګړی سور رنګ ورکړی دی. د مریخ د چاپېریال تودوخه ډېره ټیټه ده او منځنۍ سطحه یې شاوخوا -۶۳ درجې سانتي ګراد ده.
مریخ له ځمکې سره ځینې ورته والی هم لري:
- د ورځې اوږدوالی یې نږدې د ځمکې په څېر دی (۲۴.۶ ساعتونه).
- دې سیارې څلور فصلونه لري، که څه هم د دوی اوږدوالی د ځمکې په پرتله توپیر لري.
د مریخ په اړه ترسره شوې څېړنې
۱. د اوبو شتون
د مریخ په اړه څېړنو یوه مهمه موندنه دا ده چې په دې سیاره کې د اوبو شتون نښې موندل شوي دي. د ناسا د فضایي ماموریتونو په ګډون، د ESA (اروپایي فضایي ادارې) څېړنو دا ثابته کړې چې د مریخ په سطحه او د هغې لاندې د اوبو یخ شتون لري.
مهمې موندنې:
- د “مارس ریګولیت” لاندې د اوبو یخ طبقه.
- د اوبو د وخت په اوږدو کې بهېدلو نښې په پخوانیو سیندونو، ویالو او کانالونو کې.
- د مریخ په قطبي سیمو کې د یخ موجودیت.
۲. د ژوند امکان
د ژوند امکان د مریخ په اړه څېړنو یو بل لوی هدف دی. ساینسپوهان باور لري چې که په ماضي کې د مریخ په سطحه مایع اوبه موجودې وې، نو هلته به د ژوند ابتدايي بڼه شتون درلود. د “کیوراسټي” او “پرسېویرنس” په څېر فضایي ماموریتونه د ماضي ژوند نښې او اوسني شرایطو مطالعه کوي.
په دې برخه کې ځانګړي کشفیات:
- د ژوند لپاره اړینې کیمیاوي عناصر لکه کاربن، هایدروجن، او نایتروجن د مریخ په خاوره کې موندل شوي دي.
- په ځینو سیمو کې د مایکلبيولوژیکي موادو احتمالي شتون نښې.
۳. د چاپېریال څېړنه
مریخ یو ډرای سیاره ده چې د هغې اتموسفیر د ځمکې په پرتله ۱۰۰ ځله نری دی. دا نازک اتموسفیر د لمریز بادونو پر وړاندې د سیارې ساتنه نه شي کولی. د دې اتموسفیر اصلي برخه کاربن ډای اکسایډ ده. د څېړنو موخه دا ده چې د دې اتموسفیر بدلون (terraforming) لپاره لارې چارې پیدا شي.
د راتلونکي لپاره پلانونه
۱. په مریخ کې د بشري استوګنې لپاره هڅې
د مریخ په اړه ترسره شوې څېړنې نه یوازې د سیارې د ماضي مطالعه کوي، بلکې د راتلونکي لپاره د بشري ژوند امکانات هم ارزوي. د ناسا، سپېس اېکس، او نورو ادارو هڅې د دې لپاره دي چې مریخ د انسانانو لپاره یو احتمالي کور وګرځي. ایلان مسک پلان لري چې تر ۲۰۵۰ پورې زرګونه انسانان دې سیارې ته ولېږدوي.
۲. د مریخ چاپېریال بدلون (Terraforming)
یوه لویه پروژه دا ده چې د مریخ چاپېریال داسې بدل شي چې انسانان د ځانګړو وسایلو پرته ژوند وکړای شي. دا پروژه د اوږدمهاله څېړنو او ټکنالوژۍ پراختیا ته اړتیا لري.
ولې مریخ مهم دی؟
د مریخ په اړه څېړنې د ساینسپوهانو، سوداګریزو ادارو او حتی حکومتونو پام ځکه ځان ته اړولی دی چې دا سیاره د ځمکې بدیل ګڼل کېږي. ځینې مهم دلایل چې ولې مریخ دومره مهم دی په لاندې ډول دي:
- د ځمکې بدیل: د نفوس زیاتوالی او چاپېریالي ستونزې لکه د اقلیم بدلون، د دې اړتیا رامنځته کوي چې د ژوند لپاره بدیل ځایونه پیدا شي.
- ساینس او ټکنالوژي پرمختګ: د مریخ په اړه څېړنې د فضایي ماموریتونو لپاره نوې ټکنالوژۍ رامنځته کړې دي چې د ځمکې لپاره هم ګټورې دي.
- اقتصادي فرصتونه: په راتلونکي کې د فضایي کان کېندنې، ټرانسپورټ او نورو سوداګریزو موخو لپاره د مریخ څېړنه ګټوره ګڼل کېږي.
