الله جل جلاله فرمایی:
ژباړه:ای مومنانو! پرتاسې (داسی) روژه فرض کړی شوې ده لکه پرهغه کسانوچي فرض کړی شوې وه چي ترتاسوپخوا(مخکی) وو، ښایی چي تاسې ځان ساتونکی شئ۔ (البقره ۱۸۳)
چي ددې ایات څخه داپه ښکاره ډول سره جوتیږی چي دروژې لومړۍ موخه داده چي انسان متقی کړی، ظاهراوباطن ئې ښکلی اوځلانده شی اوکله چي یوانسان متقی شی، دریښتنې تقوی څښتن شی دایمان رڼائې وزړۀ ته ورسیږی نوطبعیت ئې داسی جوړشی چي دټولوناوړوکړونوڅخه ئې بدراځی اوپرمستقیمه لاره باندی خپل مسیرطی کوی؛ اوبله لاداچي ونیکوکارونوته ئې میلان ډېروې اوهرهغه عمل چي ښکلی اوښه وی هغه خوښوی۔

۲: صبر او شکر:

کله چي یوانسان دخوراک څښاک اوخواهشاتوڅخه بندکړل شی، طبعي ده چي شکایت ئې ډېروی، خوروژه وانسان ته دصبراوپوره حوصلې تمرین ورکوی؛ دالله جل جلاله هرڅه نعمتونه به شتون لری خودی صبرکوی، روژه په انسان کی دصبرتخم شیندی، اودحوصلې اوصبرپوښ ورباندی اغوندی؛ اوکله چي انسان صبروکړی نوالله جل جلاله دتل لپاره دصابرانو سره وی، وبل لورته دصابرانونعمتونه اورحمتونه بیادقلم په ژبه باندی نشی لیکل کېدلای۔
کله چي یوانسان متقی شی، بیاصابرشی اوبیادرحمتونومیاشت شی نودد ې انسان لپاره شکراړین دی، اوشکرودې ته نه وایی چي په خوله ووایی چي شکردی خدایه! بلکې په حدیث شریف کی راځی :
من کثرشکره کثرخيره
ژباړه: دچاچي شکرزیات وی دهغه خیرزیات وی۔
هرهغه څوک چي دخیرکارونه زیات کوی، دهغه شکرزیات دی، اوداانسان بیا هیڅکله دخدای جل جلاله نافرمانې نکوی۔

۳: دنفس بې وسې ، خواخوږې اوقربانې:

کله چي یوانسان دصبح صادق څخه ترلمرلوېدوپوری دهرنعمت څخه منع وی، داکارپخپله وانسان ته دپوره حوصلې اوزغم درس ورکوی اوداطبعی خبره ده چي په ژوندکی انسان دهرډول مشکلاتواوسختیوسره لاس اوګرېوان کیږی، کړاوونه به راځی، هجرت به راځی، زندان به راځی اوغم به راځی اوداسی نور۔۔۔
چي داهرڅه وزغم ته پوره اړتیالری، که چيری یوڅوک پخپل ژوندکی دزغم څښتن نه وی نوهغه انسان کله ناکامه پخپلوکړونوکی پښېمانه وی، اوکه بالفرض په یوچاکی داماده نه وی نوروژه دزغم دودې لپاره ښه میاشت ده؛ کله چي یوانسان وږی شی په دغه وخت کی نفس کمزوری کیږی اوبې وسه شی ؛ چي یوانسان په طبعي ډول سره دبل انسان سره خواخوږې کوی، اودپوره خواخوږۍ احساس پکښې وده کوی، کچيری هغه کمزوری اویاهم دکړاوونوپه چرخاب کی راګیروی،نو دهغه مشکلات حل کوی، اوپه دردباندی ئې ځان خبروی، دهمکارۍ لاس ورکوی، چي ددې څخه موږودې پایلوته رسیږوچي روژه په حقیقت کی یوانسان ویوې لوېې قربانۍ ته چمتوکوی، چي په دې قربانۍ سره اولس اوټولنه دهوسایی پرټغرباندی کښینې ،چي داودې انسان ته ددینااواخرت سوکالې اونیکمرغې ده۔

۴: زړۀ اوروح صفاکوی:

په روژه کې دانسان زړۀ اوروح دټولوپلیتوکړونوڅخه لیرې وی نوځکه روژه زړۀ اوروح صفاکوی، دبدن غذاداده چي کله یوانسان خوراک وکړی اودروح غذاعبادت دی اودنفسی خواهشاتوڅخه لیری والی دی، چي دکال ترټولومیاشتوپه روژه کې تزکیه دنفس ښه صورت نیسی۔ چي داخپله وجنت ته ددخول لاره اومسیر دی۔

۵: روژه دجهنم لپاره سپر(ډال) دی:

حضرت ابوهریره رضی الله عنه فرمایی چي رسول الله صلی الله علیه وسلم وفرمایل: چي دهرعمل ثواب لس چنده څخه تر۷۰۰ چنده پوری دی، اوخدای جل جلاله وایی چي روژه زمالپاره ده اوزه ئې اجرورکوم اوروژه ددوږخ لپاره سپر(ډال) دی۔
چي ددې حدیث شریف څخه موخه داده چي الله جل جلاله وانسان ته بې حسابه ثوابونه ورکوی۔ چي دهغه حساب اواټکل دانسان له فکراوتصورڅخه لیرې ده۔

۶: روژه يوعبادت ده اوهرعبادت شکردی:

روژه عبادت ده اوعبادت شکردی چې داهم یونعمت دالله دی، روژه یوامانت دی دالله جل جلاله له لوری چې وموږته راکول شویدی اواوس الله جل جلاله موږپه دې کی ازمایی(امتحانوی) چې ایاموږپه دې امانت کی رښتنی یو اوکه خاینان یو؟؟؟ چې په دې امانت کی دخوراک ،څښاک، جماع اونوروڅخه منع اوبندیزدی اودې بندیزټوله ورځ په برکی نیولې ده، نودازموږکاردی چې دالله په دې امانت کی څه بایدوکړو؟ اوڅنګه ئې وسرته ورسوو؛ په دې امانت کی ټوله بدن اونفس دواړه شامل دی، دبیلګې په ډول سره که موږپه یوځای کی یواځی ناست یواوهیڅوک راسره نه وی یاوږی شواویاهم تږی شونوبایدڅه وکړو؟ امانت به ساتو؟ اوکه به ئې له لاسه ورکوو؟ که مودنفس په خوله وکړل نوموږخاینان شو، اوکه مودالله دحکم سره سم څه وکړل نوموږصادقان شو؛ چې په واقعت کی داامانت (روژه) دمکافاتو اومجازاتو په منځ کی دی.

 (حجة الله البالغه ۱ټوک )

لیکوال محدث دهلوی شاه ولی الله رحمة الله علیه
شاه ولی الله رحمة الله علیه دروژې پوره فلسفه بیان کړیده په ډیرتفصیل سره اودروژې پرهرڅه يي رڼااچولې ده، چې دده دتفصیل څخه داوموږته په لاس راځي چې کله یوانسان خوراک څښاک اونفسانی خواهشات کنترول کی نونفس خپل په کنترول کی دي، کله چې دنفس خلاف مجادله اومقابله پیل شول نوشیطان ته هم کومه موقع په لاس نه ورځی نوځکه انسان ډیرعبادت کوی، په عبادت کی ېې اخلاص اوروح وي، بنده وخپل خالق ته نژدې کیږی، له کړوګناهونوڅخه توبه باسی اودااغیزې بیاترټوله کاله پوری غوړیږي.

دریمه فلسفه:

روژه عقل ته نوی روح بخښی، روژه دالله شکراداء کول دي، دنفس اصلاح ده، یوبنده چې په کومه اندازه سره دخپل معبودعبادت کوی نوپه هغه اندازه سره دخالق شکراداء کوي، بل حکمت په روژه کی روغتیاده، داځکه چی طبیبان وایی هرهغه څوک چی ډیرخوارک وکړی، ډیرڅښاک وکړی اوډیرخوب وکړی نوخپل عمریی ضایع کړی، چې مطلب یی دادی چی دډيرخوراک اوڅښاک سره ناروغیانې تړلې دي، نودخوراک اونوروشیانوکنترول خپله روغتیاده، په روژه کی بل حکمت دادی چی شهوت کنترولوي چې داعادت په انسانانواوحیواناتوکی یودي، نوپه روژه کی انسان کانترولیږی اوبل داچې دمجردوکسانولپاره رحمت دی داځکه ددوی شهوت کمیږی اودوی له فحشاواوزناوڅخه راګرځي،په روژه کی بل حکمت دادی چې کله یوانسان روژه ونیسی نودنه خوراک اونه څښاک له کبله وانسان ته هغه کسان رایادیږی چی تل شی نلری.
(حکمة الشریع وفلسفه جزء ثانی، صوم)
الاستاذالشیخ علی احمدالجرجاوی ريس جمعیة الازهر
په دې کتاب کی دروژې زښته ډیرحکمتونه بیان شوی دی خودلته ټول راوړل ناشونې دي، لوی خدای جل جلاله دی وکړی چی همداکفایت وکړی.