از آنجايى كه ثقافت اسلامى ، ثقافت ملت وفرهنگ اسلامى جامعه مسلمان افغانستان را تشكيل مي دهد ، تدريس اين مضمون به جوانان كشور از اهميت خاصي برخوردار است هر جوان مسلمان بويژه هر محصل ودانشجوي مسلمان بايد از ثقافت اسلامي آگاهي داشته باشد ، زيرا ثقافت اسلامي عبارت از شناخت آگاهانه، وهدفمندانه همان مقومات ،مباني و اساسات عمومي امت اسلامي چون دين ، تاريخ ، تمدن ،ارزشها واهداف مشتركه است كه با ماضي وحال امت ارتباط ، تفاعل وپيوند دارد ، ازين رو تدريس اين مضمون به پيمانه اهميت آن اهميت پيدا مي كند ، اهميت ثقافت سلامي در اهداف وآثار آن تجلى وتبلور مي يابد

اهداف تدريس ثقافت اسلامي
١- عرضه داشتن تصور درست ،شامل ،كامل از حياة ، انسان و جهان هستي از خلال شناخت ارتباط انسان با پروردگار ، خودش ، ديگران وهمه جهان هستي

٢- كمك به دانشجويان وهمه آموزندگان با حصيله اى مناسبي از معارف اسلامي به حيث عقيده ، شريعت ، ومنهج زندگي وتمدن ، زيرا اين دين براى همه انسانها وبه مصلحت تمام بشريت در هر زمان ومكان است ،

٣- ثقافت اسلامى قلعه اى مستحكم وسنگر قوى براى جوانان در مقابله با جريانهاي الحادي وسكولاريستى مختلف مي باشد ،

٤- از اهداف تدريس مضمون ثقافت اسلامي رشد وتنميه يى روح ولاء وانتماء به اسلام ، وتقديم اين انتماء بر همه أشكال وصورتهاى انتماءات وگرايشهاى ديگر مانند : گرايشهاى قومي ، عرقى، نژادى ، زبانى و…..است ، چون مصادر اصلي دين ما كه قرآن وسنت است ولاء ودوستي مسلمان را با الله ، پيامبر ومسلمانان تعيين كرده است :” إنما وليكم الله ورسوله والذين آمنوا (المائدة/ ٥٥ ) ترجمه تنها ولى ودوست شما الله وپيامبرش وكسانى اند كه إيمان آورده اند ،

٥- با تدريس ثقافت اسلامي ديدگاه شموليت اسلام به حيث يك دين كلي ، شامل ، مترابط ، ومتكامل طوري ظاهر ميگردد كه هيچ اصل وفرع آن از يكديگر جدايى نداشته وجزئي گرايى واينكه اسلام در يك بخش ويك بعد خلاصه و منحصر ساخته شود با روح شموليت آن منافات دارد.

٦- از اهداف مهم تدريس ثقافت اسلامي آماده سازي جوانان براي مقابله با غزو فكري وهجوم فرهنگى غربي است كه با شيوه هاي مختلف ووسائل گوناگون براي بي ماهيت ساختن شخصيت اسلامي جوانان وذوب شدن آنان در شخصيت غربي در نبرد است .

٧- روشن سازي موقف اسلام دربرابر قضاياي امروزى در عرصه هاي مختلف علوم نظري وتطبيقي ونقد آنها از ديدگاه اسلام از اهداف مهم ثقافت اسلامي است .

٨- از اهداف تدريس مضمون ثقافت اسلامي روشن سازي ويژگيها وبررسى اسلام وتوضيح اينكه وسطيت ، اعتدال ،وميانه روي از خصوصيات اين دين بوده وبا التزام با اين دين انسان ميتواند سعادت دارين را نصيب شود .

اثرگذاري ثقافت اسلامي
ثقافت اسلامى بر ثقافتهاي ديگر اثري از خود بجا گذاشته است زيرا مسلمانان در مناطق مختلف دنيا پيروزيهاي چشمگيري داشته اند ومردم دنيا از ثقافت آنها متأثر شده اند ازينرو مسلمانان بايد جايگاه خود وجايگاه دشمنان ودوستان خويش در دنيا را درك ، زندگي ومستقبل خويش را بر آن بنا نهند

مهمترين آثار ثقافت اسلامي
١- اثر ثقافت اسلامي در عرصه هاي مختلف ثقافت اروپايى ازآن جمله در عرصه عقيده ودين ، كه اين امر در حركت هاي اصلاحى دينى در اروپا ازآغاز قرن هفتم تا عصر نهضت قابل چشم ديد است ، در اروپا كسانى پيدا مىشوند كه عبادت عكس ها را نمى پذيرند وكسانى وجود دارند كه واسطه بين الله وبندگان را إنكار مي كنند ونزد كشيش وپاپ إقرار مى نمايند كه حق وساطت بين بنده والله را ندارد ، وانسان براى مغفرت گناهانش تنها به الله بايد روي آورد وتضرع نمايد ، وبسيارى از پژوهشگران تاكيد دارند كه لوثر در حركت اصلاحى اش از آراء وافكارى كه راجع به دين ، عقيده ووحى از فلاسفه عرب ودانشمندان اسلامى خوانده بود متأثر شده بود

٢- انتشار اسلام وثقافت اسلامى در شرق دور توسط تجار مسلمان به حيث يك شبكه مهم ارتباط، مظاهر ثقافت اسلامى را به ملتهاى مختلفي در قاره آسيا وافريقا انتقال داد،

٣- ترجمه كتابهاي عربي واسلامى مرتبط به علم وفلسفه در قرون وسطى ، عصر نهضت وآغاز عصر جديد به لغتهاى مختلف اثر بارز در انتقال ثقافت اسلامى داشت وبسا از مفكران وپژوهشگران عرب بر تأثيرگذارى ثقافت اسلامي گواهي داده اند ،
با اين همه بسياري از مستشرقين اين همه افتخارات عرب ومسلمانان در علوم وفلسفه را ناديده گرفته إنكار نموده ،اسلام را عنصر تخلف وجمود خوانده از ابداعات ، دست آوردها وابتكارات آنها تجاهل مي نمايند كه اين عمل ايشان در حقيقت ظلم بزرگ است ، اين بود برخى از اثرگذاري ثقافت اسلامي بر ثقافتهاي ديگر،

فوايد ثقافت اسلامى
١- تميز در هويت ومقومات : ثقافت كه مجموعه اي از خصوصيات فكري ، سلوكي ،علمي وتمدنى جامعه را تمثيل مى نمايد بنا بران ثقافت لُب هويت امت وملت بوده واز بزرگترين مقومات جوامع انسانى دانسته مى شود ازآنجايى كه جوهر ثقافت ورنگ ملت ما مسلمانانرا اسلام تشكيل مي دهد پس ثقافت اسلامى مسلمانانرا در هويت شان نسبت به ديگران تميز مي بخشد واز مقومات أساسي در ساختار جامعه اسلامى بوده وپايه هاي مستحكم براي انطلاق حركت علمي وپيشرفت تمدنى مي باشد :” صبغة الله ومن أحسن من الله صبغةًونحن له عابدون ” البقرة / ١٣٨ ترجمه : مارنگ الهي را ( كه دين وفطرت است ) قبول كرده ايم وكيست كه بهتر از الله به رنگ ( دين ) بيارايد وما تنها اورا مى پرستيم.

٢- پيوند تاريخى وژرفناي آن : ثقافت اسلامى بزرگترين عمق تاريخي براي ملتهاى اسلامي را تشكيل مى دهد ژرفناي كه ريشه هايش در اعماق تاريخ پيش رفته آغازش بعثت رسول الله صلى الله عليه وسلم نبوده بلكه به روزگاران دورتر از آن از زمان ابراهيم عليه السلام آغاز يافته است چناچه الله تعلى مي فرمايد :” ملة أبيكم ابراهيم هو سماكم المسلمين من قبل ” ( الحج / ٧٨) ترجمه :

٣- از فوائد ثقافت اسلامى اعتزاز وانتماء تمدنى وحضاري است واين تميز از چندين نگاه قابل چشم ديد است :
الف : برتري ارزشهاى تمدنى : زيرا تمدن اسلامى در جوانب عمران وماديات خلاصه نشده بلكه در فن وابداع مبتني بر اساسات اخلاقي است ديده مي شود كه در بناء منازل قضيه حفظ حرمتها ، ستر ، مسائل كرم ومهمانوازي ، مواصفات صحى ومحيط زيست را در نظر داشته است

با : غنامند بودن تمدن اسلامى از لحاظ دست آوردهاي علمى ومدني .
ج : استفاده مدنيتهاي امروزى از تمدن اسلامي .
د : وجود اساسات منهجي ومعنوي براي نهضت اسلامى در ثقافت اسلامى .

٤- توانائي وظرفيت تعامل وتفاعل با واقعيتها : ثقافت اسلامي اسباب تعامل باواقعيتهارا خوب آماده مي سازد ، دكتور عبد الكريم بكار مي گويد :” تمثل الثقافة لأي مجتمع الفضاء الذي يتنفس فيه آماله ويحدد به أهدافه ” ثقافت هر جامعه براي آن فضايى رابه نمايش مى گذارد كه آرزوهايش در آن تحقق واهدافش با آن مشخص مي شود .
واز آنجايى كه ثقافت اسلامى از زيرساختارهاي علمي وتجديدي متيني برخوردار است قادر بر تفاعل إيجابي بوده وصلاحيت تطبيق درهر زمان ومكان را دارد

پوهاند محمد اسماعیل لبیب بلخی