په ايران كي د ۱۸۷۲ع. كال د جولاى پر ۲۵مه د لومړي ځل لپاره ناصرالدين شاه د يوه انګرېز سره چي بارون جوليوس ډو رويټر(Baron Julius de Reuter) نومېدى، د بانكوالۍ، د اوسپني د پټلۍ،
د نفتو د را ايستلو او نورو فعاليتونو په هكله تړون لاسليك كړ. دغه امتياز نوموړي كس ته د ايران په ټوله مځكه كي د سرو او سپينو زرو او ډېربيو ډبرو پرته د ټولو كاني منابعو د را ايستلو په هكله د اويا كالو لپاره ور كړه سو. رويټر څلوېښت زره ليره سټرلينګ ناصرالدين شاه ته وركړل. خو كله چي ناصر الدين شاه سن پټرزبورګ ته ولاړ، د روسيې دربار د دې معاملې په هكله ناخوښي وښوول، نو له دې امله په ۱۸۷۳ع.كال دغه تړون بېرته لغو سو، خو پيسې بېرته رويټر ته ور نه كړل سوې. بيا د دغه انګرېز سره په ۱۸۸۹ع.كال يو بل داسي تړون لاسليك سو چي د لومړي تړون په پرتله ډېر محدود وو. خو لس كاله وروسته له هغه څخه نفتي آسانتياوي او وسايل بېرته واخيستل سول. د ۱۹۰۱ع.كال د مى پر اته ويشتمه د مظفرالدين شاه لخوا د نفتو په هكله يو بل تړون د يوه بل انګرېز سره چي ويليام ناكس ډارسي(William Knox D’Arcy) نومېدى د هغه د استازي لخوا لاسليك سو.

د دې تړون موده شپېته كاله وه او د نفتو د پلټنو امتياز يې په ۵۰۰،۰۰۰مربع ميله مځكه كي وو. د نفتو پلټني په ۱۹۰۳ع.كال پيل سوې او د ۱۹۰۸ع.كال د مي د مياشتي پر ۲۶مه د مسجد سليمان له لومړي څا څخه د سوداګرۍ په كچه نفت راووتل چي د دې سره ټولو ته جوته سوه چي ايران د نفتو د سترو زېرمو درلودونكى دى.

په دغه كال په ايران كي او په دېرشمو كلونو كي په عربستان، بحرين او كويټ كي د نفتو كشف د منځني ختيځ سيمه د يوه مهم سوق الجيشي هدف او د نړۍ د سترو ځواكونو د رقابت او مخامخ كېدو د ډګر په څېر را منځته كړه. د لومړۍ نړيوالي جګړې په پاى كي چي عثماني امپراتوري ړنګه سوه ولجې او غنايم يې د فاتحينو، په ځانګړې توګه د فرانسې او انګلستان تر منځ ووېشل سول. لكه څنګه چي مو ولوستل د ايران پر نفتو دمخه لا د انګرېزانو ولكه ټينګه سوې وه او د عراق سره هم فرانسې او انګرېز ځانګړې علاقه درلوده. البته په سيمه كي د سترو ځواكونو رقابت د نفتي شركتونو د سياليو په بڼه منعكس كېدى. خو امريكايي شركتونه سيمي ته په زور ننوتل. ور پسې په څو كلونو كي عربستان او كويټ د نفتو د توليدوونكو په لومړۍ ليكه كي ودرېدل او په دې توګه منځنى ختيځ تر پخوا لا زيات د نړيوال اقتصاد د محور په بڼه را څرګند سو او تر ۱۹۶۰ع. كلونو وروسته د ابوظبي، قطر او عمان د نفتو توليداتو د منځني ختيځ موقعيت نور هم حساس كړ.