ولې غلامي لا هم شتون لري؟
نن ورځ که څه هم رسمي بڼه کې غلامي ختمه شوې، خو لا هم په نړۍ کې میلیونونه خلک د معاصرې غلامۍ (Modern Slavery) تر اغېز لاندې ژوند کوي. دا غلامي په مستقیمه بڼه نه، بلکې په مختلفو شکلونو شتون لري، چې خلک له ازادۍ، انساني حقوقو، او عدالت څخه بېبرخې کوي.
ولې اوس هم غلامي شتون لري؟
فقر او اقتصادي ستونزې
هغه کسان چې بېوزله دي، د ژوند کولو لپاره مجبورېږي چې هر ډول سخت او ظالمانه کارونه وکړي. ځینې یې د پور غلامۍ (Debt Bondage) ښکار شي، چیرې چې هغوی ته قرض ورکول کېږي، خو بیا په داسې شرایطو کې ساتل کېږي چې هېڅکله دا پور نه شي ادا کولی.
بشري قاچاق (Human Trafficking)
هر کال زرګونه کسان د درغلۍ، تهدید، یا فریب له لارې قاچاق کېږي. دا خلک بیا په جبري کار، جنسي استثمار، یا د ماشومانو جبري کار ته مجبوریږي.
سیاسي بېثباتي او جګړې
په هغو سیمو کې چې جنګونه او ناورینونه روان دي، خلک د زورواکانو لخوا استثمارېږي. وسلوالې ډلې ماشومان د جبري جګړې لپاره استخداموي، او ځینې خلک د زورواکو لخوا د کار کولو ته مجبورېږي.
بېخبري او قانوني کمزورتیا
په ځینو هېوادونو کې قوانین یا خو کمزوري دي یا په سمه توګه نه عملي کېږي. دا د دې لامل کېږي چې ظالمې ډلې له کمزورو خلکو ناوړه ګټه واخلي.
په غیر رسمي سکتورونو کې استثمار
ډېر خلک په کرنې، کورني کار، فابریکو، یا ودانیزو کارونو کې د سختو شرایطو لاندې کار کوي، چیرې چې نه دوی ته د کار مناسبه اجوره ورکول کېږي، نه د استراحت حق لري، او نه هم د تښتېدلو توان لري.
د غلامۍ بڼې په معاصر وخت کې
جبري کار (Forced Labor) – هغه کسان چې د تهدید یا زوره لاندې کار کولو ته مجبور وي.
بشري قاچاق (Human Trafficking) – د خلکو قاچاق د کار، جنسي استثمار، یا نورو ناوړه موخو لپاره.
جنسي استثمار (Sexual Exploitation) – خلک، په ځانګړې توګه ښځې او ماشومان، د فریب، تاوتریخوالي یا جبري شرایطو له لارې جنسي استثمار ته مجبورېږي.
پور غلامي (Debt Bondage) – هغه کسان چې پور اخیستې، خو بیا په داسې کار کې قید کېږي چې د پور ختمولو هېڅ لاره ورته نه وي.
ماشوم مزدوري (Child Labor) – ماشومان د سختو کارونو کولو ته مجبوریږي، چې د دوی د ودې، زدهکړې، او راتلونکي لپاره زیانمن وي.
څنګه کولی شو چې د غلامۍ مخه ونیسو؟
قانوني اصلاحات: حکومتونه باید سخت قوانین عملي کړي، ترڅو د جبري کار، قاچاق، او نورو استثماري کړنو مخنیوی وشي.
اقتصادي پراختیا: فقر د غلامۍ یو لوی عامل دی، نو که د خلکو لپاره قانوني کاري فرصتونه برابر شي، نو دوی به مجبوره نه شي چې استثمار ومني.
پوهاوی: خلک باید د خپلو حقوقو په اړه خبر شي، ترڅو د درغلګرو په جال کې ونه لویږي.
اخلاقي سوداګرۍ ته وده ورکول: شرکتونه باید ډاډ ترلاسه کړي چې د دوی محصولات د جبري کار یا ماشوم مزدورۍ له لارې نه تولیدېږي.
د مرستندویو سازمانونو ملاتړ: هغه سازمانونه چې د بشري حقونو او قربانیانو لپاره کار کوي، باید پیاوړي شي.
