نبي او رسول: توپیر یې څه دی او دنده یې څه وه؟
الله جل جلاله د انسان له پیدا کولو سره سم، د هغه د لارښوونې لپاره یو بشپړ نظام هم جوړ کړ. د دې نظام تر ټولو مهمه برخه د انبیاوو او رسولانو رالېږل دي. دا هغه غوره شوي او سپېڅلي انسانان دي چې الله (ج) د خپل پیغام د رسولو لپاره ټاکلي ترڅو خلک له تیارو څخه رڼا ته، له ګمراهۍ څخه هدایت ته او له شرک څخه توحید ته راوبولي. خو ډېری وخت خلک د “نبي” او “رسول” د کلمو ترمنځ د توپیر په اړه پوښتنه کوي. په دې لیکنه کې به موږ په دې اړه وغږېږو چې نبي او رسول چا ته وايي او ترمنځ یې څه توپیر دی.
نبي څوک دی؟
د “نبي” کلمه له “نبأ” څخه اخیستل شوې چې د خبر ورکولو په معنا ده. په اسلامي اصطلاح کې، نبي هغه کس ته ویل کېږي چې الله (ج) ورته د وحې له لارې علم او پوهه ورکوي، خو د یوه نوي شریعت (الهي قانون) د تبلیغ امر ورته نه وي شوی.
نبي معمولاً د خپل وخت د رسول د شریعت پیروي کوي او خلک هماغه پخواني دین ته رابولي. د هغه دنده دا وي چې د پخواني شریعت تجدید وکړي، خلک له بدعتونو او ګمراهیو څخه راوګرځوي او هغوی ته د الله (ج) لارښوونې ور په یاد کړي. د بېلګې په توګه، د بني اسرائیلو ډېری پیغمبران (انبیاء) د حضرت موسی (ع) د شریعت (تورات) پیروان وو او خلک یې هماغه دین ته رابلل.
رسول څوک دی؟
د “رسول” کلمه له “رسالت” څخه اخیستل شوې چې د پیغام رسولو یا استازیتوب په معنا ده. په اسلامي اصطلاح کې، رسول هغه ځانګړي استازي ته وايي چې الله (ج) ورته وحې کوي او د یو نوي شریعت (الهي قانون) د تبلیغ امر هم ورکوي، او یا هم د پخواني شریعت ځینې حکمونه لغوه (منسوخ) کوي.
رسول یو نوی کتاب یا نوې لارښوونې له ځان سره راوړي چې د خپل وخت او خلکو لپاره وي. د رسول مقام تر نبي لوړ دی، ځکه چې هغه ته یوه پراخه او نوې دنده سپارل شوې وي. لکه حضرت موسی (ع) چې تورات یې راوړ، حضرت عیسی (ع) چې انجیل یې راوړ او زموږ ګران پیغمبر حضرت محمد (ص) چې قرآن کریم یې راوړ.
د نبي او رسول ترمنځ بنسټیز توپیر
د پورتنیو تعریفونو پر بنسټ، د نبي او رسول ترمنځ اصلي توپیر په لاندې ټکو کې خلاصه کولای شو:
- نوی شریعت: رسول ته نوی شریعت او کتاب ورکول کېږي، خو نبي د پخواني رسول د شریعت پیروي کوي.
- عمومیت او خصوصیت: هر رسول نبي دی، خو هر نبي رسول نه دی. دا یوه ډېره مهمه قاعده ده. ځکه رسول هم د الله (ج) له لوري خبر (نبوت) تر لاسه کوي او هم د هغه د رسولو (رسالت) دنده لري. خو نبي یوازې د نبوت مقام لري او د رسالت نه.
- د مقام درجه: د رسول مقام تر نبي لوړ او ځانګړی دی.
د انبیاوو او رسولانو ګډه دنده
که څه هم د نبي او رسول ترمنځ په دندو کې ځینې توپیرونه شته، خو د هغوی د بعثت (رالېږلو) اصلي موخه یوه او مشترکه وه. د ټولو انبیاوو او رسولانو بنسټیزه دنده دا وه چې:
- توحید ته بلنه: خلک د یوه الله (ج) عبادت ته راوبولي او له شرک څخه یې منع کړي.
- د اخرت یادونه: خلکو ته د مرګ وروسته ژوند، حساب او کتاب، او د جنت او دوزخ په اړه خبر ورکړي.
- د غوره اخلاقو ښوونه: په ټولنه کې د عدالت، انصاف، رښتینولۍ، امانتدارۍ او نورو نیکو اخلاقو خپرول.
- د انسانانو لپاره بېلګه ګرځېدل: په خپل عمل سره خلکو ته وښيي چې څنګه د الله (ج) د خوښۍ وړ ژوند تېر کړي.
قرآن کریم د ټولو رسولانو د دې ګډې دندې په اړه فرمايي:
“وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِي كُلِّ أُمَّةٍ رَّسُولًا أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَاجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ” (النحل: ۳۶)
ژباړه: او په تحقیق سره موږ په هر امت کې یو رسول لېږلی دی (په دې پیغام سره) چې د الله عبادت وکړئ او له طاغوت (له الله پرته د نورو باطلو معبودانو له عبادت) څخه ځان وساتئ.
خاتم النبیین – د پیغمبرۍ وروستی ځنځیر
د انبیاوو او رسولانو دا لړۍ له حضرت ادم (ع) څخه پیل او په حضرت محمد مصطفی (ص) پای ته ورسېده. حضرت محمد (ص) د الله (ج) وروستی رسول او نبي دی او له هغه وروسته هېڅ نبي یا رسول نه راځي. الله (ج) په قرآن کریم کې په واضح ډول فرمایلي دي:
“مَّا كَانَ مُحَمَّدٌ أَبَا أَحَدٍ مِّن رِّجَالِكُمْ وَلَٰكِن رَّسُولَ اللَّهِ وَخَاتَمَ النَّبِيِّينَ” (الاحزاب: ۴۰)
ژباړه: محمد (ص) ستاسو د سړیو له ډلې څخه د هیچا پلار نه دی، خو هغه د الله رسول او د پیغمبرانو وروستی (مهر) دی.
